Gửi bình luận
Việc chuyển đổi xanh không chỉ là xu thế mà còn là điều kiện bắt buộc để Việt Nam duy trì vị thế là một trong ba nhà xuất khẩu dệt may lớn nhất toàn cầu.
Ngành dệt may Việt Nam đang đứng trước một hành trình chuyển đổi đầy thách thức nhưng cũng mở ra nhiều cơ hội lớn trong bối cảnh các cam kết về môi trường và yêu cầu thị trường quốc tế ngày càng gắt gao. Theo Phó Tổng Thư ký của Hiệp hội Dệt may Việt Nam (VITAS), bà Nguyễn Thị Tuyết Mai, việc chuyển đổi xanh không chỉ là xu thế mà còn là điều kiện gần như bắt buộc để Việt Nam duy trì vị thế là một trong ba nhà xuất khẩu dệt may lớn nhất toàn cầu, đặc biệt khi xuất sang các thị trường khó tính như Mỹ và Châu Âu.
Sức ép toàn cầu
Dệt may là ngành tiêu thụ tài nguyên nước và năng lượng lớn thứ hai trên thế giới. Trong đó, dệt may Việt Nam đang thải ra khoảng 92 triệu tấn rác thải mỗi năm. Tỷ lệ tái chế nội ngành hiện còn rất thấp do thiếu hệ thống thu gom, phân loại và tái chế hiệu quả, cũng như chưa có quy chuẩn kỹ thuật rõ ràng cho sản phẩm tái chế nội khối.
Song song với đó, áp lực còn đến từ cam kết phát thải ròng bằng 0 (net zero) của Chính phủ Việt Nam vào năm 2050 và yêu cầu từ khoảng 100 nhãn hàng lớn nhất thế giới về việc giảm 30% khí nhà kính vào năm 2030 và 50% vào năm 2050, theo chia sẻ của ông Trương Văn Cẩm, Phó Chủ tịch VITAS.
Việc hướng tới một nền kinh tế tuần hoàn và sản xuất xanh đặt ra nhiều thách thức. Thách thức đầu tiên là chi phí đầu tư ban đầu rất cao cho công nghệ và hạ tầng tái chế, khiến các doanh nghiệp nhỏ khó tiếp cận. Thêm vào đó, người tiêu dùng trong nước chưa ưu tiên sản phẩm tái chế do giá còn cao, tạo ra rào cản cho thị trường nội địa.
Tuy nhiên, ông Cẩm nhấn mạnh rằng chuyển đổi xanh không chỉ là áp lực mà còn mang lại lợi ích và cơ hội đáng kể. Nếu doanh nghiệp thực hiện tốt, sẽ xây dựng được hình ảnh và có thêm đơn hàng, ngược lại, có thể đứng ngoài cuộc chơi và không thể xuất khẩu sang các thị trường đẳng cấp.
Các nhãn hàng quốc tế yêu cầu tỷ lệ sợi tái chế trong thành phần vải để có thể tiếp cận thị trường Châu Âu và Mỹ. Theo bà Mai, đây là cơ hội để Việt Nam nâng cao giá trị gia tăng và vị thế trong chuỗi cung ứng toàn cầu, thay vì chỉ cạnh tranh bằng giá thành rẻ.
Chính phủ Việt Nam đã thể hiện cam kết mạnh mẽ về phát thải ròng bằng 0 bằng các chính sách hỗ trợ bao gồm chiến lược tăng trưởng xanh nhằm sử dụng hiệu quả tài nguyên thiên nhiên và giảm phát thải khí nhà kính, khuyến khích đổi mới công nghệ và tiêu dùng bền vững. Luật Bảo vệ Môi trường mới cũng lần đầu tiên đưa khái niệm kinh tế tuần hoàn vào luật và định hướng xây dựng cơ chế trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất.
Chính phủ cũng ưu đãi cho các dự án xanh, công nghệ tái chế và hỗ trợ doanh nghiệp nghiên cứu phương pháp tái chế khoa học, vật liệu thân thiện môi trường. Các cơ chế về tín chỉ carbon và tạo điều kiện cho năng lượng tái tạo cũng đang được triển khai. Một ví dụ điển hình cho cơ hội này là việc công ty SYRE (công ty con của tập đoàn thời trang H&M) cùng công ty đầu tư công nghệ Vargas (Thụy Điển) vừa công bố kế hoạch đầu tư 1 tỷ USD xây dựng tổ hợp tái chế polyester tại KCN Nhơn Hội (Bình Định), với kỳ vọng biến Việt Nam thành trung tâm tái chế lớn nhất toàn cầu.
Hệ sinh thái kinh tế tuần hoàn dệt may
Để vượt qua thách thức và tận dụng cơ hội, bà Mai cho biết VITAS đang tích cực triển khai nhiều giải pháp nhằm xây dựng một hệ sinh thái kinh tế tuần hoàn hoàn chỉnh. Hoạt động đầu tiên và quan trọng nhất là công tác vận động chính sách. VITAS góp ý cho các luật liên quan như Luật Bảo vệ Môi trường, đề xuất cơ chế EPR, và hỗ trợ các đề án phát triển xanh của Bộ Công Thương. Hiệp hội cũng kiến nghị Chính phủ miễn hoặc giảm thuế cho doanh nghiệp khi nhập khẩu thiết bị tái chế, đồng thời giúp doanh nghiệp tiếp cận các nguồn tài chính xanh thông qua ngân hàng và hiệp hội cho thuê tài chính.
Bên cạnh đó là triển khai kết nối chuỗi cung ứng, từ nhãn hàng đến các nhà máy may, dệt, sợi, nhằm tạo ra một hệ thống tái chế tuần hoàn hoàn chỉnh và một chuỗi cung ứng xanh để phục vụ các thị trường khó tính.
Tại Việt Nam, đã có một số mô hình tiên phong. REshare là một trong số ít doanh nghiệp xử lý trọng vòng tuần hoàn thời trang từ thu gom, tái sử dụng, tái chế đến xử lý rác. Ở TPHCM, Reshare đang đặt 40 trạm tại các điểm bán lẻ của một số hãng thời trang cũng như nhiều khu văn phòng và chung cư. Hiện họ đã đạt con số thu gom 1 tấn mỗi ngày. Sau khi thu gom, quần áo cũ sẽ được phân loại, loại bỏ cúc, khóa và gửi đến các đối tác tái chế để làm thành phẩm.
Hay nhà sản xuất sợi bông tái chế và sợi bông pha trộn hàng đầu thế giới RECOVER đã công bố khai trương cơ sở sản xuất mới nhất tại Nhơn Trạch (Đồng Nai).
Bà Mai khẳng định hành trình hướng tới dệt may tuần hoàn tại Việt Nam đang được thúc đẩy mạnh mẽ với cam kết về tính bền vững và kêu gọi sự hợp tác từ các đối tác quốc tế để cùng xây dựng một ngành dệt may toàn cầu bền vững hơn và một chuỗi cung ứng xanh thực sự.
