Xuất khẩu cá tra sang Mỹ khó thoát "tăng trưởng âm kéo dài"

Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), đã gần 7 tháng liên tiếp, xuất khẩu cá tra giảm mạnh.

Thống kê của Bộ Thương mại Mỹ cho thấy, 5 tháng đầu năm 2019, nhập khẩu cá da trơn của Mỹ giảm ở tất cả các nguồn cung, từ Việt Nam, Trung Quốc, Thái Lan và Guyana. Nhưng lại nhập khẩu thêm cá tra từ 2 nguồn cung mới so với quý trước là Tây Ban Nha và Đài Loan. Trong đó, cá Việt Nam vẫn chiếm từ 91,6 - 96% tổng nhập khẩu cá tra, basa của Mỹ.

Theo Trung tâm Thương mại Quốc tế (ITC), Mỹ đã nhập khẩu philê cá rô phi đông lạnh trị giá 417 triệu USD từ Trung Quốc vào năm 2018. Các nguồn cung lớn nhất tiếp theo là Indonesia, chỉ  với trị giá nhập khẩu đạt khoảng 41 triệu USD.

Tuy nhiên, kể từ ngày 10/5/2019, khi Mỹ chính thức nâng mức thuế đối với sản phẩm thủy sản nhập khẩu từ Trung Quốc từ 10% lên 25% thì cú sốc xuất khẩu cá rô phi Trung Quốc đã khiến tốc độ nước này chậm lại.

Đây cũng là sản phẩm cạnh tranh lớn nhất với cá tra Việt Nam tại thị trường Mỹ. Thống kê của Bộ Thương mại Mỹ cho thấy, tính đến hết tháng 6/2019, nhập khẩu cá rô phi (Oreochromis Spp) đông lạnh của nước này từ Trung Quốc đã giảm 13% về lượng và 16% về giá trị so với cùng kỳ năm trước; nhập khẩu cá rô phi NSPF đông lạnh từ Trung Quốc cũng đã giảm 28% về lượng và 27% về giá trị so với cùng kỳ năm 2018.

Hoàn toàn khác với dự đoán của VASEP, khi các doanh nghiệp hi vọng vào việc thị phần cá rô phi Trung Quốc giảm tại Mỹ sẽ tạo cơ hội cho cá tra Việt Nam tại thị trường này nhưng trong quý 2/2019, giá trị xuất khẩu cá tra của Việt Nam sang Mỹ cũng giảm rất mạnh gần 42% so với cùng kỳ năm ngoái.

Hơn nữa, theo thống kê của ITC, 5 tháng đầu năm nay, Mỹ giảm nhập khẩu cá thịt trắng, trong đó không chỉ mặt hàng cá rô phi của Trung Quốc mà còn cả sản phẩm cá tra từ Việt Nam. Ngược lại, nước này lại tăng nhập khẩu cá thịt trắng từ Norway; Iceland; Canada, Chile, thậm chí tăng nhập khẩu từ Nga.

Trong quý 2/2019, doanh nghiệp cá tra Việt Nam xuất khẩu chủ yếu sản phẩm cá tra phile đông lạnh và cá tra cắt đông lạnh sang Mỹ với mức giá đa dạng từ 1,01 - 5,54 USD/kg.

VASEP nhận định Mỹ vẫn đứng thứ 2 trong top thị trường xuất khẩu lớn nhất của cá tra Việt Nam nhưng "với tình hình xuất khẩu như hiện nay, dự báo từ nay tới cuối năm, xuất khẩu cá tra sang thị trường Mỹ nhiều khả năng còn tiếp tục giảm. Rào cản thương mại và kỹ thuật đang tiếp tục gây trở ngại cho các doanh nghiệp Việt Nam tại thị trường này" - VASEP nhận định.

Theo Hiệp hội Xuất khẩu thủy sản Việt Nam, mặc dù Việt Nam hiện có 62 doanh nghiệp cá tra đủ chuẩn xuất khẩu vào Mỹ nhưng phần lớn sẽ không thể xuất khẩu vì thuế chống bán phá giá. Điều này sẽ tác động tiêu cực đến xuất khẩu vào thị trường Mỹ trong thời gian tới.

Trước đó, vào tháng 4/2019, Bộ Thương mại Hoa Kỳ (DOC) đã công bố kết quả cuối cùng của đợt xem xét hành chính lần thứ 14 (POR14) đối với các lô hàng cá tra Việt Nam nhập khẩu vào Mỹ trong giai đoạn từ ngày 1/8/2016 đến 31/7/2017. Mức thuế cuối cùng này tăng cao hơn nhiều so với kết quả sơ bộ đã được công bố hồi tháng 9/2018. 

Tại thị trường trong nước, giá cá tra nguyên liệu tăng lên khoảng 22.000 đồng/kg vào đầu tháng 8 và sau đó có xu hướng đi ngang.