3 lý do khiến hộ kinh doanh chưa muốn lên doanh nghiệp

Tham gia phiên chất vấn, đại biểu Lã Thanh Tân – Đoàn đại biểu Quốc hội TP Hải Phòng nêu vấn đề, trong số hơn 5 triệu hộ kinh doanh, có nhiều hộ quy mô lớn nhưng chưa lên doanh nghiệp vì nhiều e ngại. Điều này cần có chính sách để phát huy tiềm năng to lớn của các hộ kinh doanh này.

Trả lời vấn đề đại biểu đặt ra, Bộ trưởng Bộ Tài chính - Nguyễn Văn Thắng cho biết, có nhiều hộ kinh doanh đạt doanh thu hàng năm còn lớn hơn cả các doanh nghiệp nhưng chưa chịu lên doanh nghiệp. Trong Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa 2017 cũng có chính sách hỗ trợ nhưng sau 7 năm thực hiện thì số lượng hộ kinh doanh chuyển đổi thành doanh nghiệp không nhiều.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng có ba lý do. Một là chi phí tuân thủ lớn, hai là hộ kinh doanh chưa nắm rõ quy định, chưa quen với việc quản lý và ba là hộ kinh doanh được áp dụng thuế khoán như một chính sách ưu đãi.

“Chính vì vậy, Bộ Tài chính đã nghiên cứu và tập trung vào bốn nhóm giải pháp: Một - rà soát khung pháp lý về hộ kinh doanh để thu hẹp khoảng cách về quản trị và kế toán; Hai - bãi bỏ thuế khoán đối với hộ kinh doanh, đây chính là giải pháp căn cơ để minh bạch hóa hoạt động của hộ kinh doanh; Ba - hỗ trợ cho các doanh nghiệp như miễn thuế thu nhập doanh nghiệp ba năm đầu, cung cấp phần mềm kế toán… Các hộ kinh doanh chuyển đổi thành doanh nghiệp sẽ được hưởng nhiều ưu đãi hơn; Cuối cùng - tăng cường truyền thông để người dân và doanh nghiệp hiểu rõ, thực hiện”, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng chia sẻ.

Quan tâm đến vấn đề bỏ thuế khoán, tham gia chất vấn, đại biểu Hoàng Văn Cường – Đoàn đại biểu Quốc hội TP Hà Nội đặt vấn đề, chính sách bỏ thuế khoán đang tác động đến hàng triệu hộ kinh doanh, với tâm lý e ngại. Thảo luận tại hội trường, có đại biểu đề nghị xem xét, nên lùi thực hiện việc này. Các hộ kinh doanh không ngại nộp thuế nhưng rất ngại cách tính thuế, thủ tục để nộp thuế cho đúng.

“Chính phủ đã có kế hoạch, giải pháp nào để thực thi cách tính thuế mới đối với hộ kinh doanh sau khi bỏ thuế khoán, để các hộ thấy thuận lợi hơn, chuyên nghiệp hơn và hứng khởi hơn trong việc nộp thuế?”, đại biểu đặt câu hỏi.

Trả lời vấn đề đại biểu nêu, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho biết, hệ thống thuế của chúng ta được các cơ quan quốc tế đánh giá đã cơ bản đã tiếp cận được thông lệ quốc tế. Tuy nhiên, có vấn đề liên quan đến tính minh bạch trong một số loại thuế hiện nay đang thu thủ công.

“Điều này đang là rào cản rất lớn, dẫn đến sự không minh bạch trong quản lý thuế”, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng nhìn nhận.

Đồng thời cho hay, Nghị quyết 68-NQ/TW và Nghị quyết 198/2025/QH15 đã yêu cầu sẽ bỏ hình thức thuế khoán chậm nhất trong năm 2026. Cơ chế thuế khoán tuy phù hợp trong một giai đoạn nhất định nhưng đến nay đã bộc lộ nhiều bất cập, thiếu minh bạch, dễ lạm dụng dụng và gây bất bình đẳng giữa các loại hình kinh doanh, không tạo được động lực cho cái hộ kinh doanh phát triển lớn lên thành doanh nghiệp nhỏ và vừa.

Việc bỏ bãi bỏ thuế khoán từ năm 2026 là chủ trương rất đúng của Đảng và Nhà nước, là bước đi căn cơ và cần thiết để minh bạch hóa hoạt động của các hộ kinh doanh; tạo sự bình đẳng về chế độ thuế giữa hộ kinh doanh và doanh nghiệp. Bên cạnh đó, thúc đẩy chuyển đổi sang mô hình doanh nghiệp và mở rộng khu vực kinh tế chính thức.

“Trong quá trình mới triển khai thực hiện có những tác động đến hàng triệu các hộ kinh doanh. Do đó, Bộ Tài chính đang chuẩn bị đồng bộ về pháp lý, công nghệ để hỗ trợ thực hiện, đảm bảo thuận lợi và giảm gánh nặng về thủ tục cũng như là chi phí cho các hộ kinh doanh”, Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng chia sẻ.

Về giải pháp cụ thể, theo Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng, thời gian tới cơ quan quản lý sẽ rà soát, hoàn thiện chính sách thuế. Bộ Tài chính đang đề xuất sửa Luật Quản lý thuế, Luật Thuế thu nhập cá nhân, hướng đến mô hình quản lý thuế mới và kê khai đơn giản, minh bạch và dễ thực hiện.

Bên cạnh đó, đơn giản hóa các cái sổ sách, hóa đơn chứng từ để đảm bảo hộ kinh doanh sẽ không bị áp lực khi chuyển đổi sang mô hình doanh nghiệp; Tăng cường chuyển đổi số trong quản lý thuế, như áp dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền để giúp thu đúng thu đủ, đồng thời giảm cái thời gian cũng như chi phí cho các hộ kinh doanh; Cung cấp miễn phí hệ thống khai nộp thuế điện tử, phần mềm hóa đơn điện tử, phần mềm kế toán, đặc biệt là hỗ trợ cho các hộ kinh doanh còn khó khăn trong cái giai đoạn đầu. Đẩy mạnh chuyển đổi số nội bộ, nâng cao chất lượng dịch vụ công và năng lực quản lý thuế, tăng cường cái kết nối dữ liệu; Đẩy mạnh truyền thông đào tạo và tư vấn.