Mặc dù có sự sụt giảm trong thời kỳ đại dịch, trong cùng khoảng thời gian, gần 6.000 thương vụ đầu tư mạo hiểm vào lĩnh vực robot đã được công bố trên toàn cầu. Trong đó, hơn 2.000 thương vụ liên quan đến các công ty khởi nghiệp tại Mỹ, trong khi 1.532 thương vụ thuộc về các doanh nghiệp tại Trung Quốc.
Tại Trung Quốc, phần lớn nguồn vốn đầu tư mạo hiểm đến từ các quỹ do nhà nước hậu thuẫn. Trong thập kỷ qua, chính phủ nước này đã đổ nguồn lực đáng kể vào lĩnh vực robot, nhằm hiện đại hóa ngành sản xuất quy mô lớn của mình.
Bắc Kinh đã xác định robot là một trong 10 công nghệ chiến lược cần được phát triển theo kế hoạch “Made in China 2025”. Việc tự động hóa công nghiệp được xem là chìa khóa giúp Trung Quốc giảm thiểu tác động dài hạn từ tỷ lệ sinh giảm mạnh.
Theo Giáo sư Liang Yan tại Đại học Willamette, Mỹ, hiện nay, robot đã được ứng dụng trong sản xuất, y tế, logistics và nghiên cứu khoa học trên khắp Trung Quốc.
“Trung Quốc coi đây là một công nghệ chủ chốt, đóng vai trò quan trọng trong việc tự chủ công nghệ. Nó là yếu tố thiết yếu để tăng năng suất và bù đắp sự suy giảm lực lượng lao động", ông Liang nói.
Tại Mỹ, các công ty phát triển robot chủ yếu nhận được vốn đầu tư tư nhân, nhằm thúc đẩy tăng trưởng năng suất trong lĩnh vực sản xuất và giảm thiểu chi phí lao động ngày càng tăng trong các ngành hàng không vũ trụ, ô tô và điện tử, theo Rajiv Biswas, CEO của Asia-Pacific Economics – một công ty nghiên cứu có trụ sở tại Singapore.
Sự thống trị của Mỹ và Trung Quốc trong lĩnh vực robot không chỉ giới hạn ở các công ty khởi nghiệp. Theo báo cáo mới nhất của Morgan Stanley, hơn một nửa số tập đoàn lớn niêm yết hoạt động trong lĩnh vực robotics có trụ sở tại Trung Quốc.
Trong những tháng gần đây, các công ty lớn từ cả hai quốc gia đã gia tăng đầu tư vào robot hình người, khi sự hào hứng với trí tuệ nhân tạo có thể tương tác vật lý ngày càng tăng.
Tesla dự kiến sẽ sản xuất hàng nghìn robot hình người Optimus trong năm nay. Trong khi đó, một loạt công ty Trung Quốc, bao gồm tập đoàn điện tử gia dụng Midea, nhà sản xuất ô tô Chery và thương hiệu xe điện Xpeng, cũng đang tham gia mạnh mẽ vào lĩnh vực này.
Theo GlobalData, Mỹ và Trung Quốc được dự báo sẽ tiếp tục dẫn đầu trong lĩnh vực robot. “Khi hai quốc gia này tiếp tục đầu tư mạnh mẽ vào lĩnh vực robot, chúng ta có thể chứng kiến những thay đổi mang tính đột phá trong nhiều ngành công nghiệp, cùng với sự quan tâm ngày càng lớn từ các nhà đầu tư,” Aurojyoti Bose, chuyên gia phân tích cao cấp tại GlobalData nhận định.
Chuyên gia này cũng chỉ ra, nhìn về tương lai, Mỹ và Trung Quốc có khả năng vẫn sẽ là những người chơi chủ chốt, định hình xu hướng toàn cầu và tạo tiền đề cho làn sóng đổi mới tiếp theo trong robot.
Việc Mỹ và Trung Quốc dẫn đầu trong lĩnh vực robot sẽ có tác động sâu rộng đến các quốc gia trên toàn cầu, đặc biệt là khu vực châu Á, nơi đóng vai trò quan trọng trong chuỗi cung ứng công nghệ và sản xuất.
Sự thống trị giữa Mỹ và Trung Quốc sẽ kích thích các nước châu Á như Nhật Bản, Hàn Quốc, Singapore, và Ấn Độ đầu tư mạnh hơn vào robot để duy trì lợi thế cạnh tranh. Do đó, các công ty khởi nghiệp trong khu vực sẽ có nhiều cơ hội hơn để tiếp cận vốn đầu tư, khi các quỹ mạo hiểm tìm kiếm các giải pháp sáng tạo ngoài Mỹ và Trung Quốc.
Tuy nhiên, những nước có nền công nghiệp sản xuất lớn như Việt Nam, Thái Lan, Malaysia sẽ chịu áp lực nâng cấp công nghệ để duy trì sức cạnh tranh trong chuỗi cung ứng toàn cầu.
Mặt khác, hiện nay Trung Quốc đang đẩy mạnh tự động hóa sản xuất bằng robot để giảm sự phụ thuộc vào lao động giá rẻ, điều này có thể giảm nhu cầu gia công ở các nước châu Á khác như Việt Nam, Indonesia, Bangladesh. Trong khi đó, Mỹ có thể sử dụng robot để tái công nghiệp hóa, làm giảm mức độ sản xuất gia công tại các quốc gia châu Á và tác động đến mô hình xuất khẩu của khu vực.
Ông Bose cho biết, khi robot trở thành tiêu chuẩn trong sản xuất, các nước châu Á buộc phải đầu tư vào tự động hóa để duy trì tính cạnh tranh. Tuy nhiên chuyên gia này nói thêm, đây cũng là cơ hội để các quốc gia trở thành trung tâm sản xuất robot, khi Nhật Bản, Hàn Quốc có thể tận dụng thế mạnh về công nghệ, trong khi Việt Nam, Thái Lan có lợi thế sản xuất chi phí thấp.
Nếu được định hướng đúng, các quốc gia châu Á có thể hợp tác với cả Mỹ và Trung Quốc, có thể trở thành nhà cung cấp linh kiện, phần mềm và giải pháp tự động hóa, thay vì chỉ là người tiêu dùng robot.
