Bất cập trong Luật Đấu thầu làm giảm hiệu quả mua sắm trang thiết bị y tế

>>08/07: Tọa đàm “Rà soát quy định pháp luật về mua sắm, đấu thầu thuốc và thiết bị y tế”

Tại Tọa đàm “Rà soát - Kiến nghị các quy định pháp luật, thủ tục hành chính liên quan đến nhập khẩu, mua sắm và đấu thầu trang thiết bị y tế và thuốc tân dược” ngày 8/7, ông Hứa Phú Doãn, Phó Chủ tịch Hội Thiết bị Y tế TP. HCM, đánh giá Luật Đấu thầu hiện đang có nhiều bất cập khiến việc mua sắm trang thiết bị y tế (TTBYT) không đạt được hiệu quả như mong muốn.

Theo ông, trong việc mua sắm TTBYT thì vấn đề đấu thầu đóng vai trò then chốt quyết định. Đấu thầu cần phải thực hiện đúng đắn, có tính cạnh tranh cao thì mua sắm mới hiệu quả. 

Tuy nhiên đang có nhiều vấn đề làm giảm tính cạnh tranh khiến mua sắm chưa hiệu quả mong muốn. Ví dụ, hiện nay giá đấu thầu luôn cao hơn giá thực tế.

Ông Doãn chỉ ra 5 vấn đề tồn đọng trong việc đấu thầu TTBYT, bao gồm:

1. Các yêu cầu về kỹ thuật của hợp đồng tương tự:

Hầu hết trong các hồ sơ mời thầu đều đòi hỏi các nhà thầu phải có ít nhất từ hai đến ba hợp đồng tương tự với những ràng buộc rất chi tiết như: phải có hợp đồng tương tự đúng chủng loại với thiết bị mời thầu, thí dụ như đấu thầu máy X – quang di động  thì nhà thầu phải có hai hợp đồng là máy X – quang di động, nếu nhà thầu chỉ có hợp đồng tương tự về máy siêu âm hay các thiết bị chuẩn đoán hình ảnh khác thì đều không đáp ứng được hồ sơ mời thầu. 

Từ đó dẫn đến những đơn vị nào đã trúng thầu máy X - quang thì sẽ tiếp tục trúng thầu máy X -  quang, trúng thầu máy siêu âm sẽ tiếp tục trúng thầu máy siêu âm.

2. Các yêu cầu về tài chính của hợp đồng tương tự:

Các hồ sơ mời thầu đều đòi hỏi giá trị của các hợp đồng tương tự lớn hơn 70% giá trị trong hồ sơ mời thầu. Theo ông Doãn, điều này không cần thiết vì năng lực tài chính của nhà thầu đã được thể hiện qua các báo cáo tài chính. Do đó các yêu cầu này sẽ làm hạn chế số nhà thầu tham dự mà lợi ích đem lại cho chủ đầu tư không đáng kể.

>>Đề nghị cung cấp giá thiết bị y tế nhập khẩu, chấn chỉnh cấp chứng nhận thiết bị y tế

3. Các yêu cầu về giấy ủy quyền:

Giấy ủy quyền được xem như là tấm thẻ để tham gia vào quá trình đấu thầu. Nếu nhà thầu nào không có giấy ủy quyền của hãng hoặc đại diện hãng thì không thể tham dự thầu vào vòng trong được. Mà thông thường các cấu hình đều được thiết lập cho một hãng tham gia. 

Do đó chỉ có một nhà thầu duy nhất đại diện cho hãng tham dự gói thầu. Điều này cũng dẫn đến việc hạn chế tính cạnh tranh và đẩy giá thầu lên cao.

4. Các yêu cầu về cấu hình, thông số kỹ thuật:

Các đơn vị tư vấn đấu thầu thường copy nguyên bản thông số kỹ thuật của một hãng vào trong hồ sơ mời thầu, điều này dẫn đến rất khó có thể cho hãng khác đáp ứng đầy đủ các thông số yêu cầu. Do đó dẫn đến việc hạn chế các nhà thầu tham dự, làm giảm tính cạnh tranh.

5. Chủ đầu tư, đơn vị tư vấn đấu thầu, tư vấn giám sát thường chung một ekip.

Do giá trị các gói thầu tư vấn thường dưới năm trăm triệu mặc dù nó quyết định những số tiền rất lớn hàng trăm tỉ, nên nó thường được các chủ đầu tư chỉ định thầu. Việc này sẽ dẫn đến chủ đầu tư lựa chọn những nhà thầu tư vấn thân quen để hình thành một ekip trong công tác mua sắm. Khi nói đến việc đấu thầu mua sắm trang thiết bị y tế của một tỉnh, thành phố nào đó  thì người ta luôn thấy đồng hành một ekip tham gia chung từ năm này qua năm khác. 

Do đó, ông Doãn đề xuất cần phải thay đổi luân chuyển các đơn vị tư vấn đối với một chủ đầu tư hoặc tổ chức đấu thầu tư vấn dù giá trị dưới năm trăm triệu, hoặc nếu có chỉ định thầu tư vấn thì nên để tổ chức thứ ba khác thực hiện việc chỉ định không nên để chủ đầu tư chỉ định các đơn vị tư vấn.