Bình ổn thị trường xăng dầu: Cơ quan quản lý cần “lắng nghe” và có giải pháp quyết liệt

GIA NGUYỄN• 09/10/2022 12:00

Để thị trường xăng dầu không còn bất ổn như thời gian qua, chuyên gia cho rằng, các cơ quan quản lý Nhà nước cần phải biết lắng nghe và quyết liệt vào cuộc gỡ “nút thắt” cho doanh nghiệp...

>> Ổn định giá xăng dầu: Đề xuất giảm 50% thuế tiêu thụ đặc biệt và VAT

Trước hàng loạt các khó khăn, vướng mắc, ngày 06/10 vừa qua, 36 doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu ở TP. Hồ Chí Minh và các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long đã có đơn kiến nghị gửi Thủ tướng Chính phủ. Trong đơn, các doanh nghiệp cho rằng, việc điều hành của Liên Bộ Công Thương - Tài chính thời gian qua có vấn đề, kéo theo những bất ổn thị trường kinh doanh xăng dầu.

Thị trường xăng dầu vẫn đang đối diện với nhiều bất ổn khi thời gian qua tình trạng treo biển hết xăng và dừng nghỉ bán vẫn diễn ra ở một số địa phương - Ảnh minh họa: KTĐT

Trong đơn kiến nghị gửi Thủ tướng Chính phủ, các doanh nghiệp phân tích, theo Nghị định số 95/2021/NĐ-CP của Chính phủ, doanh nghiệp đầu mối và thương nhân phân phối bán xăng dầu không cao hơn giá bán lẻ do cơ quan Nhà nước công bố.

Tuy nhiên, thực tế trong quản lý, liên bộ đã để xảy ra tình trạng chiết khấu âm, để các doanh nghiệp phân phối tìm cách “lách” quy định bán ra cho doanh nghiệp bán lẻ với giá cao hơn giá bán lẻ quy định bằng cách thu thêm phí vận chuyển vào một hóa đơn khác theo bảng kê của các hóa đơn xăng dầu đã xuất với chiết khấu bằng 0 đồng/lít. Với cách này, khi cộng phí vận chuyển, doanh nghiệp bán lẻ phải mua vào với giá cao hơn giá bán lẻ quy định.

Các doanh nghiệp cũng cho rằng, nếu cơ quan quản lý tính đúng, tính đủ và để doanh nghiệp có lãi đủ để duy trì hoạt động thì không xảy ra tình trạng đứt nguồn cung như thời gian qua.

Cũng theo các doanh nghiệp bất cập là kinh doanh trong cơ chế thị trường nhưng nhà cung cấp cứ thường xuyên thông báo hạn chế bán ra, sợ hết hàng. Trong khi nhiều giai đoạn doanh nghiệp bán lẻ càng bán ra càng lỗ vẫn phải bấm bụng bán nhưng không ai bù lỗ. Điều này dẫn đến một số doanh nghiệp bị âm vốn, khó có thể trụ nổi nếu tiếp tục với việc giá mua vào bằng hoặc cao hơn giá bán ra mà doanh nghiệp không được ngưng bán.

Vấn đề chiết khấu 0 đồng đã được doanh nghiệp phản ánh suốt thời gian dài vừa qua nhưng theo đánh giá của doanh nghiệp, Liên Bộ Công Thương - Tài chính đang phản ứng chậm trước những kiến nghị của doanh nghiệp.

>> “Hạ nhiệt” giá xăng dầu: Giảm thuế VAT và tiêu thụ đặc biệt để tạo dư địa

Liên Bộ Công Thương - Tài chính đang phản ứng chậm trước những kiến nghị của doanh nghiệp - Ảnh minh họa: Internet

Liên Bộ Công Thương - Tài chính được cho đã và đang phản ứng chậm trước những kiến nghị của doanh nghiệp - Ảnh minh họa: Internet

Để khắc phục bất cập về vấn đề chiết khấu, các doanh nghiệp kiến nghị, khi kinh doanh xăng dầu chưa thể theo cơ chế thị trường hoàn toàn và chưa áp dụng theo công thức mới, trước mắt nên quy định áp dụng mức chiết khấu cố định đối với doanh nghiệp bán lẻ theo tỷ lệ không nhỏ hơn 6%-7% trên giá bán mỗi lít xăng dầu. Nếu không quy định được chiết khấu đại lý thì cần quy định giá bán buôn (kể cả vận chuyển) không lớn hơn 94% so với giá bán lẻ quy định.

Các doanh nghiệp cũng kiến nghị, cần có sự chỉ đạo thống nhất, can thiệp kịp thời, đưa ra các giải pháp hợp tình, hợp lý bảo đảm hài hòa lợi ích giữa các bên tham gia thị trường.

Thực tế, đây không phải lần đầu tiên các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu lên tiếng về những khó khăn, vướng mắc của thị trường xăng dầu thời gian qua, đặc biệt là vấn đề chiết khấu 0 đồng. Thế nhưng, thay vì lắng nghe để có giải pháp quyết liệt, các cơ quan quản lý Nhà nước lại để những bất ổn của thi trường xăng dầu ngày thêm trầm trọng.

Và tình trạng cửa hàng treo biển hết xăng, tạm thời dừng bán đã và đang tái diễn ngày một nhiều ở các địa phương như An Giang, Đồng Tháp, Đồng Nai,...

Theo các chuyên gia, nếu các cơ quan quản lý biết lắng nghe và quyết liệt, thị trường xăng dẫu sẽ không liên tục tái diễn tình trạng đứt gãy nguồn cung như thời gian qua. Vấn đề của Liên Bộ Công Thương – Tài chính đã và đang phản ứng quá chậm trước những kiến nghị của doanh nghiệp.

Về những bất ổn thời gian qua, Vụ Thị trường trong nước - Bộ Công Thương lý giải, tình trạng nhiều cửa hàng xăng dầu ngưng kinh doanh là do từ cuối năm 2021 đến nay, các chi phí kinh doanh xăng dầu tăng mạnh, các doanh nghiệp đầu mối không có đủ nguồn tài chính để nhập hàng nên chỉ chủ yếu duy trì lượng hàng đủ để cung cấp cho hệ thống phân phối của doanh nghiệp mình và duy trì lượng dự trữ tồn kho theo quy định.

Nhiều doanh nghiệp đã giảm mạnh chiết khấu bán hàng để hạn chế việc lấy nhiều hàng của các đại lý bán lẻ, dẫn đến doanh nghiệp bán lẻ kinh doanh thua lỗ. Ngoài ra, tình hình bão lũ vừa qua cũng ảnh hưởng một phần đến việc giao hàng của các doanh nghiệp, dẫn đến gián đoạn hoặc thiếu hụt nguồn cung cục bộ tại một số địa phương.

Trước tình hình trên, Bộ Công Thương đã chỉ đạo các thương nhân đầu mối và thương nhân phân phối xăng dầu chủ động nguồn hàng, có phương án nhập khẩu và thực hiện nghiêm kế hoạch phân giao tổng nguồn, hạn mức nhập khẩu tối thiểu (đối với các thương nhân đầu mối) đã được Bộ Công Thương phê duyệt năm 2022 để bảo đảm cung cấp đầy đủ xăng dầu cho thị trường trong nước.

Đồng thời, vừa qua, Liên Bộ Công Thương - Tài chính đã phối hợp rà soát và thống nhất sẽ điều chỉnh tăng mức chi phí vận chuyển xăng dầu từ nhà máy về cảng và mức premium trong nước (chi phí theo bình quân gia quyền sản lượng xăng dầu doanh nghiệp đầu mối phải trả cho nhà máy lọc dầu hoặc đơn vị bao tiêu sản phẩm nhà máy lọc dầu) trong giá cơ sở mặt hàng xăng dầu vào kỳ điều hành giá xăng dầu ngày 11/10 để bảo đảm phản ánh đúng mức chi phí phát sinh thực tế của doanh nghiệp, giúp các doanh nghiệp tăng mức chiết khấu trong hệ thống phân phối xăng dầu.

Trong khi đó, Bộ Tài chính lại cho rằng, nguyên nhân thiếu hàng tại một số đại lý, cửa hàng bán lẻ xăng dầu và chiết khấu giảm do sản lượng nhập khẩu, lượng tồn kho giảm. Bởi theo thống kê, sản lượng nhập khẩu xăng dầu quý 3/2022 giảm khoảng 40% với xăng, giảm 35% với dầu DO so với quý 2/2022.

“Nhận định của Bộ Công Thương cho rằng, việc chưa điều chỉnh premium trong nước và chi phí đưa xăng dầu từ nhà máy lọc dầu trong nước về đến cảng dẫn đến việc phân bổ mức chiết khấu trong hệ thống kinh doanh bị hạn chế, nhiều cửa hàng bán lẻ không có chiết khấu để đảm bảo chi phí, duy trì hoạt động kinh doanh là chưa đủ cơ sở và chưa đúng với thị trường”, Bộ Tài chính cho biết.