Bộ áp tiêu chí với siêu thị, cửa hàng tiện lợi: Can thiệp quyền tự do kinh doanh

>> Doanh nghiệp nội bước vào "cuộc đua" cửa hàng tiện lợi

Mới đây, Bộ Công Thương vừa đưa ra Dự thảo Thông tư quy định về phân loại và quản lý một số loại hình hạ tầng thương mại (Dự thảo) để lấy ý kiến, bao gồm siêu thị, trung tâm thương mại, cửa hàng tiện lợi, cửa hàng outlet, trung tâm outlet.

Theo đó, với hệ thống siêu thị và trung tâm thương mại, Dự thảo yêu cầu phải có địa điểm kinh doanh phù hợp với quy hoạch và có quy mô, có cách thức và trình độ tổ chức kinh doanh đáp ứng các tiêu chí cơ bản.

Hai loại hình này đều được phân loại thành 3 hạng, trong đó, siêu thị gồm có siêu thị kinh doanh tổng hợp, siêu thị chuyên doanh và siêu thị mini. Những đơn vị này đều phải đáp ứng yêu cầu như có diện tích, số lượng mặt hàng phù hợp với từng phân hạng; đáp ứng các yêu cầu chung về phòng cháy chữa cháy, có nơi trông giữ xe và khu vệ sinh phù hợp với quy mô, có nơi bảo quản hành lý cá nhân…

Đối với cửa hàng tiện lợi, cửa hàng outlet và trung tâm outlet, tiêu chí tại các quy định có phần riêng biệt. Đơn cử, với cửa hàng tiện lợi, Dự thảo Thông tư yêu cầu, phải được đặt tại vị trí khu dân cư tập trung, khu thương mại dịch vụ, khu du lịch, nơi tập trung đông người. Hàng hóa chủ yếu là thực phẩm ăn ngay và hàng bách hóa nhỏ lẻ; hàng tiêu dùng nhanh; số lượng mặt hàng kinh doanh trong khoảng 3.000 tên hàng, được hoạt động tối đa 24 tiếng/ngày.

Đáng chú ý, Dự thảo quy định những cửa hàng tiện lợi sẽ được bán chủ yếu theo phương thức tự phục vụ, thanh toán tập trung tại quầy thu ngân. Đối với những đối tượng phục vụ chủ yếu là khách mua hàng trong phạm vi bán kính dưới 500m. Hệ thống này sẽ hoạt động theo chuỗi, áp dụng công nghệ hiện đại trong hoạt động bán hàng và thanh toán…

>> Cuộc dịch chuyển mới của cửa hàng tiện lợi

Xoay quanh vấn đề đã nêu, không ít ý kiến cho rằng, một số nội dung được đưa vào Dự thảo còn khá chung chung và không phù hợp, thiếu tính khả thi, can thiệp sâu vào quyền tự do kinh doanh của doanh nghiệp.

Thông tin với báo chí, bà Nguyễn Thị Minh Thảo - Trưởng Ban nghiên cứu môi trường kinh doanh và năng lực cạnh tranh, Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) cho rằng, Bộ Công Thương có vẻ đang can thiệp hơi sâu vào hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.

Tại Dự thảo này, Bộ tiếp tục đưa ra những yêu cầu về diện tích, số lượng tên hàng… đối với siêu thị, cửa hàng tiện lợi... Theo lập luận của cơ quan soạn thảo, các tiêu chí này được xây dựng theo hướng đây là quy chuẩn kỹ thuật. Nhưng trong tiêu chuẩn kỹ thuật này lại có nhiều thứ liên quan đến điều kiện kinh doanh. Nói chính xác ra đó chính là các điều kiện kinh doanh được thể hiện tại một Thông tư.

Theo bà Thảo, nếu các điều kiện kinh doanh này giả sử thực sự cần thiết thì Bộ Công Thương hoàn toàn có thể đưa vào Nghị định. Nhưng thực tế, có những điều kiện đưa ra thực sự vô lý, không sát thực tiễn và tôi có cảm giác lâu nay họ quản lý theo kiểu cứ có loại hình thương mại mới xuất hiện là phải quản lý. Đặc biệt là các quy định đối với cửa hàng tiện lợi, không ai lại đưa ra một tiêu chuẩn bất hợp lý như thế. Đây mới là Dự thảo thôi, nhưng chúng ta đang nhìn thấy một xu hướng các điều kiện kinh doanh bắt đầu phát triển thêm ra, không chỉ trong lĩnh vực Công Thương.

"Nếu có những quy chuẩn kỹ thuật để được phân loại thế nào là siêu thị hạng I, hạng II, hạng III, thì quy chuẩn ấy cần phải đảm bảo phù hợp với thông lệ quốc tế. Một loại hình hạ tầng thương mại gọi là siêu thị hay cửa hàng thì có ảnh hưởng gì thu nộp thuế không, ảnh hưởng gì đến lợi ích của người tiêu dùng không? Vấn đề là tôi không nhìn thấy việc đưa ra các điều kiện ấy để đảm bảo lợi ích quốc gia, lợi ích của người tiêu dùng hay lợi ích của quản lý nhà nước nào mà tôi chưa nhìn thấy được.

Trong khi đó, các điều kiện kinh doanh đặt ra phải đáp ứng được lợi ích quốc gia, lợi ích cho người tiêu dùng, trật tự xã hội, sức khỏe người dân như thế nào. Những tiêu chí đưa ra tại dự thảo tôi không rõ bảo vệ cho cái gì, có thể tôi chưa đủ thông tin để biết được việc đó", bà Thảo bày tỏ.

Mới đây, trong văn bản góp ý Dự thảo, Liên đoàn Thương mại và công nghiệp Việt Nam (VCCI) cũng cho rằng, Dự thảo yêu cầu các siêu thị, trung tâm thương mại, cửa hàng tiện lợi phải tự phân loại theo tiêu chí và sẽ bị xử phạt nếu không phân loại chính xác, là không cần thiết. Bởi, việc gọi tên các hình thức kinh doanh sẽ do doanh nghiệp tự xác định nhằm quảng bá và giúp người tiêu dùng nhận biết. Nhà nước chỉ nên can thiệp khi người bán lợi dụng sự nhập nhèm gọi tên để gây nhầm lẫn cho người mua, từ đó giúp bán được sản phẩm hoặc tăng giá của sản phẩm.

“Nếu việc phân loại chỉ nhằm mục đích thống kê, không cần thiết phải có quy định xử phạt khi doanh nghiệp gọi tên không đúng”, VCCI nêu quan điểm.

Cũng theo VCCI, một số quy định trong dự thảo còn bất hợp lý, can thiệp vào quyền tự do kinh doanh của doanh nghiệp và làm gia tăng chi phí kinh doanh không cần thiết.