Cá rô phi Trung Quốc "thất thủ": Cơ hội cho cá tra Việt?

Miếng bánh lớn của Việt Nam

Cá rô phi Trung Quốc đã có mặt tại nhiều nhà hàng ở Mỹ trong hơn một thập kỷ qua và vẫn đang trong xu hướng gia tăng. Thống kê của Cục Nghề cá biển Quốc gia (Mỹ) cho biết năm 2017, Mỹ nhập khẩu 133.700 tấn cá rô phi, trị giá 426,4 triệu USD. Trong đó, cá rô phi Trung Quốc chiếm 75% tỉ trọng.

Số liệu mới nhất của Trung tâm Thương mại Quốc tế, 5 tháng đầu năm 2018, tổng giá trị nhập khẩu cá rô phi của Mỹ đạt 264,6 triệu USD; nhập khẩu cá tra, basa từ Việt Nam đạt 154,4 triệu USD.

Tuy nhiên, với lệnh thuế 25% Mỹ áp dụng đối với cá rô phi Trung Quốc, việc xuất khẩu sang thị trường này gần như không thể.

Ông Dan Fusco, Chủ tịch Công ty Thương mại Thực phẩm Toàn cầu, một công ty nhập khẩu và phân phối cá đông lạnh cho biết: “Chúng tôi không thể cân đối giữa thuế tăng và giá cá. Chúng tôi buộc phải tăng giá bán”.

Đại diện "đại gia" ngành thủy sản Trung Quốc Evergreen Group cũng là đơn vị phải chịu thiệt hại lớn từ lệnh thuế này. Được biết, hiện Mỹ là thị trường tiêu thị tới 80% cá rô phi của Evergreen. Tuy nhiên, với lệnh thuế 25% Mỹ áp dụng đối với cá rô phi Trung Quốc, việc xuất khẩu sang thị trường này gần như không thể, ông Frank Chen, Phó Chủ tịch Evergreen Group cho hay.

"Nếu mức thuế nhập khẩu cá rô phi Trung Quốc tăng cao hơn, trong những tháng cuối năm 2018, nhiều khả năng cá tra, basa sẽ giành thêm thị phần từ nguồn cung này", Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản (VASEP) nhận định.

Như vậy, với lệnh thuế 25%, cá rô phi Trung Quốc sẽ để lại “miếng bánh” lớn cho cá tra tại Việt tại thị trường Mỹ.

Thách thức chờ đón

Tuy nhiên, theo đại diện Evergreen Group, để tháo gỡ khó khăn, nhiều doanh nghiệp Trung Quốc đang đẩy mạnh việc nuôi cá tra và thị phần cũng tăng dần tại Trung Quốc. Giống như cá rô phi, việc nuôi cá tra tại Trung Quốc đang phát triển rất mạnh. Quan trọng hơn cả, việc tiêu thụ cá tra cũng đang trở nên phổ biến ở thị trường nội địa.

Cũng theo đại diện Evergreen Group, trước đó, cá tra khó phát triển ở Trung Quốc một phần do bệnh vàng thịt. “Tuy nhiên, vấn đề này hoàn toàn có thể giải quyết được nhờ thay đổi công thức cho ăn và thành phần thức ăn. Đồng thời, nếu Trung Quốc có thể nuôi cá tra giống, hiện tượng cá thịt vàng cũng sẽ được giảm đáng kể. Hiện Trung Quốc vẫn đang phải nhập khẩu cá tra giống từ Việt Nam”. Hiện, việc nuôi cá tra đã được triển khai tại một số tỉnh gần biên giới Việt Nam - Trung Quốc với sản lượng ước khoảng 200.000 tấn mỗi năm.

Trước thực trạng này, các chuyên gia nông nghiệp bày tỏ lo ngại khi mặt hàng nào Trung Quốc phát triển được thì mặt hàng đó của Việt Nam sẽ gặp khó khăn. 

Trao đổi về thực tế này, ông Dương Nghĩa Quốc, Chủ tịch Hiệp hội Cá tra Việt Nam, cho hay Việt Nam không còn độc quyền như trước đây. Mặc dù các nước này mới chỉ phục vụ nhu cầu trong nước nhưng như thế chúng ta cũng đã mất thị phần ngay tại các thị trường đó.

Mặc dù việc bắt tay vào nuôi cá tra của Trung Quốc sẽ gặp không ít khó khăn bởi khí hậu không thuận lợi cho việc nuôi cá tra giống như ở Việt Nam nhưng ông Quốc cũng bày tỏ lo ngại, với thị trường Trung Quốc, mối quan ngại lớn không phải là sản lượng cá tra hiện nay của họ mà tương lai họ sẽ sản xuất được bao nhiêu. Đặc biệt trong bối cảnh họ áp dụng quy trình và công nghệ nuôi tiên tiến. Trường hợp Trung Quốc phát triển được ngành này, khả năng họ áp dụng các biện pháp bảo hộ cá tra nội địa cũng có thể xảy ra.

“Điều cần làm là Việt Nam cần cải thiện chất lượng con giống cũng như tiếp tục cải thiện khoa học công nghệ tiên tiến trong quy trình nuôi để hạ giá thành sản xuất. Đây cũng là điều kiện để các doanh nghiệp và hộ nông dân Việt Nam tính đến việc nuôi trồng bền vững và nâng cao chất lượng. Nếu làm như cũ sẽ hạn chế sự phát triển ngành hàng cá tra Việt Nam”, ông Quốc nhận định.