Cái kết nào cho “đế chế” của Jack Ma?

Mới một năm trước, Jack Ma là người giàu nhất Trung Quốc. Ông là người tạo ra Alibaba, một công ty công nghệ lớn nhất Trung Quốc, và Ant Group, công ty tài chính cũng lớn nhất thế giới. “Đế chế” của Ma đã đạt đến vị thế siêu cường khu vực tư nhân, “ngồi cùng mâm” với những gã khổng lồ lớn nhất của phương Tây như Apple, Amazon và Google.

Mã Vân là tên Trung Quốc của ông, Mã cũng là một người nổi tiếng trên toàn thế giới, thậm chí là người Trung Quốc đương thời nổi tiếng nhất. Theo các cuộc thăm dò, ông nổi tiếng bên ngoài Trung Quốc còn hơn cả chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình. The Forbes từng ví von, Jack Ma là “sự hòa quyện của Jeff Bezos, Elon Musk và Bill Gates”.

Song, mọi thứ danh vọng phù phiếm chỉ như là “trăng trong đáy nước”, sự thay đổi đột ngột của số phận Jack Ma cũng giống như cái kết của một bộ phim cuốn hút và gay cấn nhưng lại không có hậu. Tài sản và thậm chí cả “đế chế” hùng mạnh của Jack Ma đang bị kiểm soát và có nguy cơ bị gạt bỏ!

Cuộc IPO của Ant Group bị "rút phích cắm"!

Có lẽ vấn đề va chạm đầu tiên của Jack Ma đã xảy ra vào tháng 10 năm ngoái, khi ông chủ của Alibaba đưa ra một số nhận xét tiêu cực về các cơ quan quản lý tài chính Trung Quốc.

Điều đáng nói là ngay sau đó, các cơ quan quản lý đã “rút phích cắm” một cách quyết đoán đối với đợt phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO) của Ant Group ở Thượng Hải và Hồng Kông, chỉ hai ngày trước khi diễn ra.

Ngày đó, tờ Wall Street Journal gọi đó là “một cuộc tranh giành 3 nghìn tỷ USD”. Ma thời điểm đó cũng đắc thắng nói: “Nó sẽ là đợt IPO lớn nhất trong lịch sử loài người. Hơn nữa, lần đầu tiên phim lấy bối cảnh ở một thành phố khác ngoài New York. Một điều kỳ diệu đang xảy ra”.

Nhưng sau đó, Bắc Kinh đã giết chết thỏa thuận “từ trong trứng nước”.

Tất nhiên, sau IPO thất bại, Ant Group đã bị buộc phải tái cấu trúc và thậm chí thu hẹp quy mô một số hoạt động kinh doanh của mình, trong đó có hoạt động cho vay, hoạt động đã thúc đẩy tăng trưởng của họ. 

Mới đây, điều tối tệ nhất với Jack Ma đã đến khi “các nhà quản lý Bắc Kinh phê duyệt tái cấu trúc Ant Group để thành lập một công ty tài chính mới”. Công ty này sẽ hấp thụ phần có lợi nhất của Ant - doanh nghiệp cho vay tiêu dùng. Ant sẽ đóng góp danh mục đầu tư khổng lồ trị giá 155 tỷ USD của mình trong các khoản cho vay chưa thanh toán. 

“Đơn vị này sẽ trở thành trung tâm trong hoạt động kinh doanh cho vay được tái cấu trúc của Ant, vốn đã phát triển lớn đến mức đã phát hành khoảng 1/10 các khoản cho vay tiêu dùng không thế chấp của Trung Quốc vào năm ngoái”.

Tuy nhiên, Ant sẽ chỉ sở hữu 50% cổ phần của công ty mới - được gọi là Tài chính tiêu dùng Chongqing Ant. Ant thậm chí phải trả thêm 625 triệu USD cho một nửa cổ phần trong công việc kinh doanh của chính mình! 50% còn lại đang được chuyển giao cho một số “đối tác” mới, trong đó có Huarong  Asset Management, một công ty quản lý nợ xấu lớn nhất Trung Quốc.

Nhưng đó chưa phải là tất cả với Jack Ma…

“Siêu thị tiền” của Ant Group bị gạt bỏ

Quỹ thị trường tiền tệ của Ant Group có lẽ là câu chuyện thành công tuyệt vời và bùng nổ nhất của họ. Chỉ trong vòng 4 năm, quỹ này đã trở thành (trong thời gian ngắn) lớn nhất thế giới, vượt qua những gã khổng lồ của Mỹ như Fidelity và JP Morgan và là “ngân hàng gây sốc trên toàn thế giới”. 

Một trong những dịch vụ phổ biến nhất của Ant Group là Yu'e Bao – tên tiếng Trung có nghĩa là "kho báu còn sót lại", một sản phẩm quản lý tài sản được ra mắt vào năm 2013, cho phép người dùng đầu tư một số tiền nhất định vào ví kỹ thuật số của họ. Số tiền tối thiểu để đầu tư chỉ là 1 nhân dân tệ.

Nhưng Bắc Kinh đã không để điều đó tồn tại. Hoạt động kinh doanh của Ant đã bị đảo ngược, giảm 18% trong quý đầu tiên của năm nay và giảm gần 50% so với thời kỳ đỉnh cao.

“Quỹ thị trường tiền tệ của Ant Group đã bị thu hẹp xuống mức thấp nhất trong hơn 4 năm khi người dùng chuyển tiền mặt của họ, Ant được lệnh“ tích cực giảm ”quy mô của quỹ như một phần của thỏa thuận tái cơ cấu đã xảy ra với chính quyền Trung Quốc”. 

Trước đó, vào tháng 4 một khoản phạt “kỷ lục” 2,8 tỷ USD đã được áp dụng đối với công ty hàng đầu của Jack Ma, Alibaba vì “vi phạm hành vi chống độc quyền”. 

2,8 tỷ USD dường như là số tiền nhỏ hơn nhiều so với thiệt hại tài chính từ vụ IPO của Ant bị phá vỡ. Tuy nhiên, việc mô tả “tội lỗi” mới là điều quan trọng. Alibaba bị buộc tội "lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường" và một lần nữa, Bắc Kinh ra lệnh cho công ty “chấn chỉnh hành vi của mình" cùng "thu hẹp hoạt động kinh doanh".

Đóng cửa Đại học Hupan

Thêm một đòn nặng nề giáng vào Jack Ma là việc đóng cửa Đại học Hupan, trường kinh doanh cực kỳ ưu tú mà ông thành lập và làm chủ tịch vào năm 2015.

Với nhiều người, đây lại là nỗi buồn nhất trong số những tổn thương này. Kế hoạch cho Hupan là đầy tham vọng, táo bạo, sáng tạo. Nó hứa hẹn một cách tiếp cận mới cho nền giáo dục kinh doanh, ở một số khía cạnh vượt xa bất cứ điều gì đã làm ở nơi khác. 

Để được theo học tại Hupan, một ứng viên phải đạt được tiêu chuẩn là người đứng đầu một Startup có doanh thu tối thiểu 30 triệu NDT(4,5 triệu USD). Và đã nộp thuế trong tối thiểu ba năm, có ít nhất 30 nhân viên.

Sau quá trình tuyển chọn gắt gao kéo dài 6 tháng, Đại học Hupan của Jack Ma đã thông báo khai giảng lớp sinh viên mới của trường. Hơn 40 CEO từ các kỳ lân công nghệ Trung Quốc đã được chào đón, đây hứa hẹn sẽ là một trong những mạng lưới kinh doanh mạnh mẽ nhất Trung Quốc. 

Nhưng giờ đây, Hupan, học viện kinh doanh ưu tú của Jack Ma đã buộc phải đình chỉ tuyển sinh sinh viên mới sau áp lực từ Bắc Kinh khi các nhà chức trách thắt chặt vòng vây đối với đế chế của tỷ phú công nghệ Trung Quốc.

Cuối cùng, sau tất cả, việc trừng phạt Jack Ma và “đế chế” của ông là một đòn cảnh cáo hay ít nhất là một thông điệp đối với phần còn lại của khu vực tư nhân. Và đây có thể sẽ là hướng đi của Bắc Kinh trong tương lai.

Các “gã khổng lồ” như Tencent, Meituan có lẽ sẽ phải nhìn vào tấm gương của Jack Ma và công cuộc “giết gà dọa khỉ” của Bắc Kinh để hạn chế những hành động “vượt ra ngoài lợi ích” của chính quyền Trung Quốc.