Cần lực lượng doanh nghiệp nội hùng hậu

Doanh nghiệp Việt yếu thế

Trong lĩnh vực ô tô, khi “sếu đầu đàn” đã hình thành, sẽ rất cần những doanh nghiệp cỡ vừa tham gia chuỗi cung ứng để hình thành hệ sinh thái. Một chiếc ô tô có khoảng 30.000 chi tiết, vì vậy cần hàng nghìn doanh nghiệp tham gia sản xuất cung ứng linh kiện. Qua đó phát triển ngành công nghiệp hỗ trợ, nâng cao tỷ lệ nội địa hóa, tạo ra giá trị gia tăng.

Tại Việt Nam, đến nay ngành công nghiệp ô tô vẫn chủ yếu dựa vào các doanh nghiệp nước ngoài trong việc cung cấp linh kiện. Số lượng các doanh nghiệp thuần Việt tham gia chuỗi cung ứng ngành công nghiệp ô tô không chỉ ít về số lượng mà còn sản xuất toàn những linh kiện giản đơn, có giá trị gia tăng thấp.

Theo số liệu của Bộ Công thương, cả nước hiện có gần 400 doanh nghiệp sản xuất liên quan đến ô tô. Trong số này có và 214 doanh nghiệp sản xuất linh kiện. Số lượng nhà cung cấp linh kiện cấp 1 chưa tới 100 doanh nghiệp, còn nhà cung cấp cấp 2 và 3 chưa tới 150 doanh nghiệp. Chiếm tỷ lệ áp đảo trong số này là doanh nghiệp đầu tư nước ngoài.

Trong khi đó, theo số liệu của Bộ Tài chính, tính đến thời điểm 31/12/2024, cả nước có khoảng 940.078 doanh nghiệp đang hoạt động. Gần 98% trong số này có quy mô nhỏ và vừa. Những doanh nghiệp nhỏ và vừa có số vốn dưới 10 tỷ đồng chiếm trên 90%. Các doanh nghiệp nhỏ và vừa có khả năng huy động vốn hạn chế, công nghệ lạc hậu, trình độ quản lý chưa cao, chưa chuyên nghiệp, hoạt động manh mún, tập trung chủ yếu trong lĩnh vực thương mại dịch vụ. Tỷ trọng doanh nghiệp tham gia vào lĩnh vực sản xuất rất hạn chế.

Chuyên gia ô tô Nguyễn Minh Đồng cho biết, để sản xuất cụm phanh ô tô thôi, cũng cần khoản vốn đầu tư ít nhất 100 tỷ đồng, cần dây chuyền sản xuất hiện đại với diện tích mặt bằng nhà xưởng lên tới hàng nghìn m2, cùng với đó là đội ngũ hàng chục lao động có tay nghề. Tuy nhiên, với hầu hết doanh nghiệp Việt có số vốn dưới 10 tỷ đồng và 20 lao động, thì đáp ứng làm sao được.

Trong khi đó, doanh nghiệp sản xuất linh kiện ô tô nước ngoài đầu tư vào Việt Nam, được hưởng ưu đãi lớn về thuế, về mặt bằng sản xuất, lại được hỗ trợ vốn, công nghệ từ công ty mẹ, đã “đánh bại” doanh nghiệp Việt ngay tại “sân nhà”.

Cơ hội đã đến?

Đại diện Công ty An Trung Industries (Hải Dương) cho biết, nhận thấy với dân số Việt Nam 100 triệu người, nhu cầu sử dụng đồ điện tử, ô tô, xe máy rất lớn, nên quyết định đầu tư vào sản xuất linh kiện cho các ngành này. Chi phí đầu tư ban đầu tốn kém hơn các lĩnh vực khác, bởi máy móc đòi hỏi rất hiện đại và có độ chính xác cao. Nhà xưởng cũng phải đạt tiêu chuẩn cao nhất. Nguồn nhân lực cũng phải tuyển chọn kỹ lưỡng, đồng thời phải bỏ ra chi phí lớn để đào tạo cho chuyên nghiệp. Tuy nhiên, ngoài được miễn, giảm tiền thuê mặt bằng thời gian đầu như mọi doanh nghiệp khác đầu tư vào khu công nghiệp, công ty không nhận được bất kỳ sự hỗ trợ nào nữa. Hai thứ cần nhất là vốn và công nghệ thì cả hai đều không được hỗ trợ.

Hiện tại ngành công nghiệp ô tô Việt Nam đã hình thành những “sếu đầu đàn” là các doanh nghiệp tư nhân lớn với vai trò dẫn dắt. Tuy nhiên, theo GS TS Lê Anh Tuấn, Chủ tịch Hội đồng, Đại học Bách khoa Hà Nội, chỉ có mỗi “sếu đầu đàn” thì chưa đủ, cần phải có một lực lượng doanh nghiệp nội hùng hậu, đủ mạnh, cùng tham gia vào hệ sinh thái ngành công nghiệp ô tô, mới tạo ra sự phát triển mạnh mẽ và mang lại thành công.

Nghị quyết 68-NQ/TW của Bộ Chính trị ban hành ngày 4/5/2025, đã xác định kinh tế tư nhân là động lực quan trọng nhất của đất nước. Nghị quyết cũng đưa ra các cơ chế ưu đãi cho khu vực tư nhân như: bảo đảm đối xử công bằng giữa doanh nghiệp tư nhân và doanh nghiệp khác; tạo thuận lợi cho kinh tế tư nhân tiếp cận các nguồn lực về đất đai, vốn, nhân lực chất lượng cao; có cơ chế, chính sách đặc biệt hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa… Đây là cơ hội cho ngành công nghiệp ô tô Việt Nam. Định hướng đã có rồi, các cơ quan chức năng cần sớm ban hành những chính sách thật cụ thể, để khuyến khích, hỗ trợ, tạo thuận lợi cho các doanh nghiệp Việt tham gia sâu, rộng vào phát triển ngành công nghiệp ô tô.