Cần tháo gỡ vướng mắc trong thực hiện chính sách EPR

Theo đó, chính sách trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR) ở Việt Nam chính thức được thực hiện từ ngày 01/01/2024, sau khi Luật Bảo vệ môi trường 2020 có hiệu lực, và được quy định chi tiết tại Nghị định 08/2022/NĐ-CP, trong đó, yêu cầu các doanh nghiệp sản xuất và nhập khẩu chịu trách nhiệm thu hồi, tái chế hoặc xử lý chất thải từ sản phẩm, bao bì do mình đưa ra thị trường.

Lộ trình áp dụng chính sách được thực hiện theo hướng: từ ngày 01/01/2024 - Nhà sản xuất, nhập khẩu các nhóm sản phẩm săm lốp, pin và ắc quy, dầu nhớt và các sản phẩm có bao bì phải thực hiện trách nhiệm tái chế; từ ngày 01/01/2025 - Nhà sản xuất, nhập khẩu các sản phẩm điện, điện tử phải thực hiện trách nhiệm tái chế; từ ngày 01/01/2027 - Nhà sản xuất, nhập khẩu phương tiện giao thông (ô tô, xe máy) phải thực hiện trách nhiệm tái chế.

Việc áp dụng chính sách được cho là một trong những giải pháp cần thiết để thúc đẩy hoạt động đầu tư, sản xuất kinh doanh theo hướng phát triển bền vững, nhận được sự đồng thuận của cộng đồng doanh nghiệp, tuy nhiên, sau gần 2 năm thực thi, chính sách này đã cho thấy những hạn chế, vướng mắc cần được rà soát, sửa đổi để đảm bảo tính phù hợp.

Nhìn nhận về chính sách, bà Lê Thị Hồng Nhi - Trưởng nhóm công tác ESG, Hiệp hội Doanh nghiệp Anh Quốc tại Việt Nam (BritCham) cho rằng, EPR là một cách tiếp cận chính sách môi trường nhằm thúc đẩy kinh tế tuần hoàn trong quản lý chất thải nhựa, trong đó việc phân loại chất thải tại nguồn, thu gom, tái chế và chuyển đổi thành sản phẩm mới để phục vụ đời sống được khuyến khích theo một cách tiếp cận toàn diện...

Tuy nhiên, sau gần 2 năm thực hiện EPR, việc thay đổi Điều 54 Luật Bảo vệ môi trường theo hướng mở, tích hợp các lựa chọn để thực hiện trách nhiệm tái chế của tổ chức, cá nhân sản xuất, nhập khẩu là điều vô cùng cần thiết và cần có điều khoản liên quan đến EPR sát sườn, giúp thúc đẩy ngành tái chế tại Việt Nam.

“Điều 54 cần có thêm điều khoản phép doanh nghiệp kết hợp đồng thời 2 phương thức thực hiện EPR thông qua: tự tổ chức tái chế và đóng góp tài chính vào Quỹ Bảo vệ môi trường Việt Nam. Cho phép trường hợp doanh nghiệp chưa hoàn thành đủ trách nhiệm tái chế có thể đóng góp vào quỹ phần khối lượng chưa hoàn thành thay vì bị xử phạt”, đại diện BritCham kiến nghị.

Đồng thời cho hay, quy định này sẽ tăng tính chủ động và linh hoạt cho doanh nghiệp, giảm áp lực xử phạt và tạo động lực để doanh nghiệp ưu tiên tái chế trực tiếp.

Cũng theo đại diện BritCham, trong Điều 54 cần bổ sung cơ chế sử dụng nguồn đóng góp tài chính EPR để cải thiện cơ sở hạ tầng thu gom, tái chế. Bởi hiện tại, quy định mức hỗ trợ theo khối lượng hoặc đơn vị sản phẩm không tạo điều kiện sử dụng quỹ cho các dự án nâng cấp, đầu tư cơ sở hạ tầng thu gom tái chế.

Đồng quan điểm, bà Lê Thị Hoài Thương - đại diện Hiệp hội Thương mại Mỹ tại Việt Nam (AmCham) kiến nghị, Luật Bảo vệ môi trường cần có chính sách khuyến khích sử dụng bao bì tái chế và bao bì nhựa tái chế.

Theo đại diện AmCham, trong bối cảnh Thủ tướng Chính phủ vừa ban hành Chỉ thị 20/CT-TTg yêu cầu tăng cường công tác bảo vệ môi trường, đặc biệt là xử lý vấn đề rác thải nhựa, việc thúc đẩy sử dụng bao bì từ nhựa tái chế sẽ góp phần giảm thiểu lượng chất thải nhựa ra môi trường mà còn đóng vai trò tích cực trong việc xây dựng nền kinh tế tuần hoàn, hướng tới mục tiêu phát triển xanh và bền vững.

Việc bổ sung chính sách khuyến khích, hỗ trợ doanh nghiệp sử dụng bao bì tái chế và bao bì nhựa tái chế trong Luật Bảo vệ môi trường sẽ trực tiếp góp phần phát triển hệ thống và tăng đầu tư vào ngành công nghiệp tái chế, góp phần tích cực hoàn thành mục tiêu phát triển các mô hình kinh tế tuần hoàn trong sản xuất, kinh doanh được nêu trong Quyết định 222/QĐ-TTg ngày 23/01/2025 của Thủ tướng Chính phủ ban hành Kế hoạch hành động quốc gia thực hiện kinh tế tuần hoàn đến năm 2035.

“Luật Bảo vệ môi trường nếu bổ sung chính sách khuyến khích sử dụng bao bì tái chế và bao bì nhựa tái chế hoàn toàn phù hợp với thông lệ quốc tế trong nỗ lực hỗ trợ các loại bao bì tái chế. Ví dụ như Pháp, Bỉ, Hà Lan cũng khuyến khích các loại bao bì tái chế thông qua mức phí thấp hơn đáng kể, thúc đẩy việc chuyển đổi sang giải pháp bao bì tuần hoàn”, vị này chia sẻ.

Liên quan đến vấn đề này, trước đó, tại Hội thảo phổ biến quy định về trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR) do Hội đồng Doanh nghiệp vì sự phát triển bền vững Việt Nam (VBCSD-VCCI), nhiều doanh nghiệp bày tỏ sự ủng hộ đối với chính sách EPR, tuy nhiên, cũng thẳng thắn nêu lên hàng loạt rào cản trong quá trình thực thi như: chi phí tái chế cao, thiếu cơ sở hạ tầng,… đồng thời đề xuất, cần có sự điều chỉnh chính sách và cơ chế hỗ trợ tái chế.

Được biết, hiện Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang xây dựng và hoàn thiện Dự thảo Nghị định về EPR.