Cần thêm trợ lực cho xuất khẩu ngành hàng gia vị

>> Doanh nghiệp xuất khẩu gia vị, rau quả lo lắng về tiêu chuẩn khắt khe của EU

Thực tế cho thấy, Việt Nam có tiềm năng lớn sản xuất các loại gia vị như quế, hồi, các loại rau gia vị đặc trưng cho ẩm thực Á Châu. Theo đó, Việt Nam là quốc gia sản xuất và xuất khẩu quế đứng thứ ba thế giới về sản lượng, đạt 46.000 tấn, sau Indonesia và Trung Quốc. Đồng thời, với cây hồi, Việt Nam đứng thứ 2 trên thế giới, sau Trung Quốc, sản lượng hàng năm ước khoảng 20.000 tấn trên diện tích trồng khoảng 55.000 ha.

Ngoài ra, theo báo cáo của Hiệp hội Hồ tiêu và cây gia vị Việt Nam, trong 16 ngày đầu tháng 3/2024, Việt Nam đã xuất khẩu 12.368 tấn hồ tiêu, với tổng kim ngạch xuất khẩu đạt 53 triệu USD. Trước đó, năm 2023, Việt Nam xuất khẩu hồ tiêu, quế, hồi, ớt, đậu khấu, gừng, nghệ… đạt 1,257 tỷ USD. Hiệp hội dự kiến trong 5 năm tới, tổng kim ngạch xuất khẩu gia vị của Việt Nam sẽ đạt 2,2 tỷ USD.

Tuy nhiên, bên cạnh những tín hiệu tích cực, ngành gia vị Việt Nam vẫn phải đối mặt với nhiều thách thức. Cụ thể, ngoại trừ hồ tiêu, các mặt hàng gia vị khác như quế, hoa hồi, ớt… chưa có định hướng chiến lược phát triển bền vững cấp quốc gia. Trong khi đó, các doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn khi thiếu thốn về công nghệ, vốn để đầu tư chế biến sâu nâng cao giá trị sản phẩm.

Mặt khác, các yếu tố như biến động thị trường, bất ổn địa chính trị, đứt gãy chuỗi cung ứng, lạm phát gia tăng có thể là nguyên nhân tiếp tục gây ra những bất ổn về giá hơn là yếu tố cung cầu. Đặc biệt là sự cạnh tranh từ các nước sản xuất khác như hồ tiêu ở Brazil, quế ở Indonesia và Trung Quốc vẫn còn dai dẳng.

>> VCCI hỗ trợ doanh nghiệp đưa gia vị, rau quả Việt "xuất ngoại" vào EU

Đáng chú ý, việc đảm bảo chất lượng và an toàn của hồ tiêu và cây gia vị Việt Nam vẫn chưa triệt để, biến đổi khí hậu dẫn đến việc giảm năng suất sản phẩm… những yếu tố này đòi hỏi các doanh nghiệp luôn phải cải tiến, đổi mới công nghệ phù hợp với nhu cầu thị trường.

Trước thực trạng nêu trên, để đẩy mạnh xuất khẩu sang các thị trường trọng điểm, các chuyên gia cho rằng, bản thân các doanh nghiệp phải cải thiện chất lượng và giảm chi phí sản xuất để tạo ra sản phẩm giá trị đạt chất lượng cao và có tính cạnh tranh hơn. Hướng đến phát triển đa dạng hóa, bao gồm đa dạng hóa sản phẩm, đa dạng hóa thị trường, đa dạng hóa vùng trồng.

Cùng với sự nỗ lực của doanh nghiệp, các doanh nghiệp xuất khẩu nông sản nói chung và xuất khẩu mặt hàng gia vị nói riêng mong muốn được sự đồng hành của các cơ quan ban ngành từ Trung ương đến địa phương, nhất là tiếp cận được nguồn vốn vay với mức lãi suất ưu đãi để có giá thành, nâng cao sức cạnh tranh của sản phẩm. Đồng thời, doanh nghiệp có thể tăng quy mô sản xuất, đa dạng hóa mặt hàng… từ đó đạt được mục tiêu tăng trưởng cũng như đáp ứng đơn hàng mà doanh nghiệp đã ký kết.

Mặt khác, các doanh nghiệp vẫn đang thiếu thông tin về thị trường, vì vậy kiến nghị cơ quan chức năng thường xuyên hỗ trợ thông tin để nắm bắt tình hình. Từ đó, từng bước khẳng định vị thế về sản xuất, xuất khẩu hồ tiêu hàng đầu thế giới

Nêu quan điểm về vấn đề này, bà Hoàng Thị Liên, Chủ tịch Hiệp hội Hồ tiêu và cây gia vị Việt Nam kiến nghị Nhà nước cần quan tâm xem xét hỗ trợ để doanh nghiệp đầu tư công nghệ chế biến thông qua hình thức cho vay vốn ưu đãi ưu tiên đầu tư khoa học công nghệ, hoặc trợ cấp một phần (30-50%) chi phí đầu tư (như các nước Ấn Độ, Sri Lanka) theo hình thức đầu tư nghiên cứu và phát triển (R&D).

Bên cạnh đó, theo bà Liên, cần tạo điều kiện cho doanh nghiệp có môi trường kinh doanh thuận lợi, giảm bớt các thủ tục hành chính, bổ sung các chính sách khuyến khích đầu tư. Đồng thời, hỗ trợ tăng ngân sách các chương trình xúc tiến thương mại, tiếp thị và quảng bá cho sản phẩm gia vị Việt Nam trên thị trường quốc tế.

“Cần đảm bảo việc thực thi các quy định về an toàn thực phẩm và chất lượng sản phẩm để đảm bảo uy tín của ngành gia vị Việt Nam trên thị trường quốc tế”, Chủ tịch Hiệp hội Hồ tiêu và cây gia vị Việt Nam nhấn mạnh.

Liên quan đến việc thúc đẩy xuất khẩu gia vị, rau quả, TS Nguyễn Văn Hội, Viện trưởng, Viện Nghiên cứu chiến lược, chính sách, Bộ Công Thương lưu ý, doanh nghiệp Việt Nam cần phát triển các loại hình dịch vụ logistics, giảm chi phí logistics, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong logistics xuất khẩu gia vị, rau quả.

“Thúc đẩy xuất khẩu gia vị, rau quả cần gắn với đẩy mạnh nghiên cứu và ứng dụng dụng công nghệ, đổi mới sáng tạo, đặc biệt là các công nghệ của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Kế đến là đổi mới, đa dạng hóa các phương thức xúc tiến thương mại phục vụ xuất khẩu gia vị, rau quả thông qua việc đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số trong hoạt động xúc tiến thương mại”, chuyên gia này nhấn mạnh.

Ngoài ra, ông Hội cho rằng cần nâng cao hàm lượng đổi mới sáng tạo trong sản phẩm gia vị, rau quả xuất khẩu; chú trọng xây dựng và phát triển thương hiệu cho các sản phẩm gia vị, rau quả xuất khẩu tiềm năng của Việt Nam. Cuối cùng là tăng tỷ trọng các sản phẩm gia vị, rau quả xuất khẩu có giá trị gia tăng, có hàm lượng khoa học - công nghệ, các sản phẩm kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, các sản phẩm thân thiện với môi trường.