Gửi bình luận
Các nhà sản xuất dầu vùng Vịnh đang tìm cách gia tăng thị phần tại Ấn Độ khi căng thẳng giữa Mỹ và Ấn Độ gia tăng.
Mối quan hệ Mỹ – Ấn Độ đang đối mặt với một trong những khủng hoảng gay gắt nhất kể từ Chiến tranh Lạnh. Những căng thẳng, trước đây vốn được kiềm chế giữa một Ấn Độ đang nổi lên cùng các đối tác phương Tây, giờ đây đã bùng nổ thành một cuộc đấu tranh đa diện về vấn đề tiếp cận năng lượng, chính sách trừng phạt, và chiến lược quốc gia.
Tâm điểm của sự rạn nứt này là việc Ấn Độ tăng mạnh mua dầu từ Nga, khiến Mỹ gây áp lực ngày càng lớn nhằm hạn chế những giao dịch này.
Trước khi tiến hành cuộc chiến tại Ukraine, dầu thô Nga chiếm vai trò nhỏ trong nguồn năng lượng của Ấn Độ, dưới 2% tổng lượng nhập khẩu dầu. Tuy nhiên, trong những tháng sau đó, khi phương Tây đóng cửa các thị trường với Nga, thì nước này bắt đầu đưa ra mức giảm giá sâu cho dầu Urals. Nhận thấy cơ hội kinh tế và chiến lược, các công ty lọc dầu Ấn Độ đã tăng mạnh việc mua dầu, đến mức vào năm 2024–2025, Nga cung cấp gần 40% dầu thô nhập khẩu của Ấn Độ.
Ấn Độ phụ thuộc vào nhập khẩu gần 90% dầu mỏ. Việc giá dầu đắt hơn đồng nghĩa với lạm phát cao hơn, đồng rupee yếu đi, và thâm hụt ngân sách lớn hơn, đặc biệt khi Ấn Độ có các chính sách trợ giá năng lượng rộng lớn.
Theo ông John Calabrese, Trợ lý giáo sư tại Đại học American, giảng dạy về quan hệ quốc tế, việc giảm giá dầu Nga không chỉ giúp người tiêu dùng Ấn Độ tránh được chi phí cao hơn, mà còn mang lại cơ hội kinh doanh có lãi: mua dầu giá rẻ, chế biến, rồi xuất khẩu diesel.
Tuy nhiên, dưới nhiệm kỳ thứ hai, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã áp thuế 50% lên hàng nhập khẩu từ Ấn Độ, được thực hiện theo hai giai đoạn. Đây là biện pháp thuế quan mạnh nhất mà Hoa Kỳ từng áp dụng lên một nền kinh tế đối tác nhằm ngăn chặn Ấn Độ mua dầu từ Nga.
Phản ứng ban đầu của Ấn Độ vừa tức giận vừa kiên quyết. Thủ tướng Narendra Modi, trong bài phát biểu nhân Ngày Độc lập, đã nhấn mạnh tầm nhìn “Ấn Độ tự cường", đề cao phát triển công nghệ quốc gia và quyền tự chủ kinh tế.
Ông Calabrese chỉ ra, bài phát biểu của ông Modi tránh những lời lẽ trực tiếp về cuộc xung đột thương mại Ấn Độ – Mỹ. Tuy nhiên, sự thiếu tin cậy từ phía New Delhi đối với Washington làm gia tăng nỗ lực chiến lược của Ấn Độ nhằm mở rộng quan hệ năng lượng và quốc phòng.
"Sự đan xen giữa chiến lược dầu mỏ Nga của Ấn Độ với vị thế địa chính trị là rất phức tạp. Hơn 60% các nền tảng quân sự của Ấn Độ có nguồn gốc từ Liên Xô hoặc Nga. Moscow vẫn là nhà cung cấp vũ khí tiên tiến và linh kiện phụ tùng quan trọng cho Ấn Độ. Do đó, bất kỳ sự đứt gãy nào cũng có thể đặt an ninh của Ấn Độ vào nguy hiểm hoặc gây áp lực lớn lên ngân sách quốc gia", chuyên gia này phân tích.
Các quan chức Ấn Độ đã khẳng định rằng việc mua dầu của Nga là vì lợi ích quốc gia, vì nhu cầu kinh tế và chiến lược phòng ngừa thực dụng. Hơn nữa, việc tiếp cận dầu giá rẻ đã đóng góp vào sự ổn định chung của thị trường, dù không được Mỹ hay châu Âu thừa nhận.
Tuy vậy, khi áp lực từ Mỹ leo thang thông qua thuế quan và đe dọa các biện pháp trừng phạt phụ, các công ty lọc dầu Ấn Độ đã bắt đầu “tạm dừng” một số hợp đồng mua dầu Nga theo hợp đồng giao ngay, chuyển sang dầu từ Mỹ, vùng Vịnh, và Tây Phi.
Sự chuyển hướng này có thể là bước đi chiến thuật hơn là thay đổi cấu trúc lâu dài, nhưng điều này đã nhấn mạnh thử thách cơ bản mà Ấn Độ đang phải đối mặt: làm thế nào để duy trì an ninh năng lượng, khả năng cạnh tranh công nghiệp và xuất khẩu, và quan hệ chiến lược đồng thời với cả Washington và Moscow.
Hiện nay, các quốc gia vùng Vịnh đang tìm cách xuất khẩu dầu nhiều hơn vào Ấn Độ để khẳng định lại vị thế của mình trong thị trường dầu của quốc gia này. Các công ty lọc dầu Ấn Độ như Reliance Industries được cho là đang tìm cách liên hệ với các nhà sản xuất dầu vùng Vịnh để xem xét việc quay lại với các nhà cung cấp truyền thống.
Saudi Aramco và Abu Dhabi National Oil Co. (ADNOC) đang trong các cuộc đàm phán. Iraq, từng đưa ra chiết khấu riêng trong giai đoạn đầu của sự bùng nổ nhập khẩu Nga, vẫn là lựa chọn linh hoạt cho Ấn Độ.
Dù có sự quan tâm tái thiết, giá cả vẫn là rào cản lớn, vì các nhà sản xuất dầu vùng Vịnh hiếm khi đưa ra những mức giảm giá dầu mạnh như Nga. Giá bán dầu vùng Vịnh sau khi cộng phí bảo hiểm và vận chuyển thường vượt xa mức giá niêm yết. Riyadh và Abu Dhabi thường áp phí “ưu đãi Châu Á”, phản ánh sức mạnh thị trường và chiến lược riêng của họ.
Dẫu vậy, các quốc gia này với vai trò trung tâm trong OPEC, không phải chỉ là những bên thụ động hưởng lợi từ chiến lược mua dầu thay đổi của Ấn Độ. Nỗ lực của nhóm nhằm cân bằng sản lượng phù hợp với mong muốn kéo lại các khách hàng như Ấn Độ.
Ngoài ra, các nước vùng Vịnh đang tận dụng thời điểm này để làm sâu sắc mối quan hệ chiến lược với Ấn Độ. Không chỉ về dầu thô, họ đang khám phá việc đầu tư vào các ngành hạ nguồn của Ấn Độ, bao gồm lọc dầu, hóa dầu và lưu trữ. Các quỹ đầu tư quốc gia vùng Vịnh đang tích cực tìm kiếm cổ phần trong những lĩnh vực này, nhằm đảm bảo lợi ích thương mại và địa chính trị dài hạn.
Sự gắn kết chiến lược này cũng phục vụ mục đích ngoại giao. Bằng cách khẳng định bản thân là những nhà cung cấp đáng tin cậy cho Ấn Độ, các quốc gia vùng Vịnh chứng minh vị thế không thể thiếu của mình với Washington, đồng thời cân bằng quan hệ với Bắc Kinh. Việc phát tín hiệu đa chiều này làm tăng cả linh hoạt kinh tế và chiến lược của họ.
Nhìn về tương lai, khi nhu cầu năng lượng của Ấn Độ tiếp tục tăng, các nhà sản xuất vùng Vịnh có lợi thế định hình các hợp đồng cung ứng trong tương lai, không chỉ dầu thô mà cả hydro, hóa dầu và các lĩnh vực liên quan chuyển đổi năng lượng.
Đối với các quốc gia vùng Vịnh, đặc biệt là Saudi Arabia, UAE và Iraq, tình hình hiện nay mở ra một cơ hội mới để lấy lại thị phần bị mất, cạnh tranh quyền lực định giá, và củng cố các kết nối năng lượng lâu dài với một trong những thị trường phát triển nhanh nhất châu Á.
