Chiến lược hoá AI nhanh và bền vững

Sáng 15/9, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh phối hợp với Bộ Công An, Bộ Quốc phòng, Hội đồng lý luận Trung ương và Bộ Khoa học và Công nghệ tổ chức Hội thảo khoa học: “Sức mạnh không giới hạn và những thách thức khó dự báo của trí tuệ nhân tạo (AI) - Tác động và ứng phó chính sách”. Hội thảo là dịp để tăng cường nhận thức về tầm quan trọng và tác động của AI đối với tất cả các lĩnh vực kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh.

Sức mạng của AI

Phát biểu tại hội thảo, đồng chí Nguyễn Mạnh Hùng, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ cho biết, Việt Nam đã ban hành Chiến lược AI lần đầu tiên vào năm 2021. Tuy nhiên, do AI là lĩnh vực thay đổi nhanh nên chiến lược này cần được cập nhật.

“Cuối năm nay, chúng ta sẽ có bản cập nhật Chiến lược AI quốc gia và hoàn thành việc xây dựng Luật AI. Đây không chỉ là khung pháp lý, mà còn là tuyên ngôn về tầm nhìn quốc gia, AI phải trở thành hạ tầng trí tuệ của đất nước, phục vụ nhân dân, phát triển bền vững và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia”, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng khẳng định.

Theo ông Nguyễn Xuân Thắng, Uỷ viên Bộ Chính trị, Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Chủ tịch Hội đồng lý luận Trung, sức mạnh của AI thể hiện rõ ở khả năng ứng dụng đa ngành: từ chẩn đoán và điều trị y tế, giáo dục thông minh, giao thông tự động, nông nghiệp chính xác, tài chính số, quản trị đô thị và môi trường cho đến lĩnh vực quốc phòng, an ninh, v.v. AI đang trực tiếp đảm nhiệm nhiều hoạt động sản xuất, từ vận hành máy móc tự động, xử lý dữ liệu lớn cho đến phân tích, ra quyết định. Trong nhiều lĩnh vực như sản xuất, tài chính, y tế, giáo dục hay truyền thông, AI đã thay thế hoặc bổ sung cho lao động trí óc của con người, trở thành yếu tố thúc đẩy đổi mới sáng tạo, cải tiến kỹ thuật, tối ưu hóa quy trình, nâng cao năng suất và tạo ra giá trị gia tăng ngày càng bền vững.

Cũng theo Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng, AI không chỉ là một công nghệ ứng dụng mà đang trở thành một loại hạ tầng quốc gia, giống như điện, viễn thông hay Internet. Ai làm chủ được AI người đó sẽ có lợi thế vượt trội trong sản xuất, kinh doanh, trong y tế, giáo dục, quản trị quốc gia và cả quốc phòng, an ninh. Do đó, Việt Nam phải có hạ tầng trí tuệ AI Việt Nam. Việt Nam sẽ nhanh chóng xây dựng trung tâm siêu tính toán AI quốc gia và dữ liệu AI mở dùng chung, thực hiện AI hoá như là điện khí hoá, nhưng chúng ta sẽ AI hoá nhanh hơn, nhanh nhất có thể. Phổ cập AI, bình dân học vụ AI, giống như phong trào học tiếng Anh trước đây. Mỗi người Việt Nam sẽ có một trợ lý số, dân số không tăng nhưng trí tuệ xã hội tăng ít nhất gấp đôi.

Về công nghệ AI mở, Việt Nam cam kết phát triển và làm chủ công nghệ số, trong đó có AI, dựa trên chuẩn mở, mã nguồn mở. Đây cũng đồng thời là chiến lược của Việt Nam để phát triển và làm chủ công nghệ Việt Nam, thực hiện "Make in Vietnam".

Đẩy mạnh ứng dụng AI trong doanh nghiệp, trong cơ quan nhà nước và các lĩnh vực trọng điểm là cách nhanh nhất để phát triển AI, để tạo ra các doanh nghiệp AI Việt Nam. Chính phủ sẽ chi tiêu nhiều hơn cho AI, Quỹ Đổi mới công nghệ Natif của Bộ Khoa học và Công nghệ sẽ dành ít nhất 40% để hỗ trợ ứng dụng AI, cấp vouchers cho doanh nghiệp vừa và nhỏ sử dụng AI Việt Nam.

AI cũng đặt ra thách thức và trách nhiệm. AI mở ra cơ hội lớn, nhưng cũng đặt ra nhiều vấn đề về đạo đức, việc làm và niềm tin xã hội. Vì vậy, chúng ta phải phát triển AI vừa nhanh, vừa an toàn, vừa nhân văn. AI không thay thế con người mà phục vụ con người, là trợ lý của con người. AI là công cụ mạnh mẽ, nhưng con người mới là chủ thể ra quyết định, hãy để AI hỗ trợ, chứ không thay thế tư duy, giá trị và trách nhiệm của con người", Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ nói về cơ hội và thách thức mà AI tạo ra cho Việt Nam.

Bộ quy tắc đạo đức AI quốc gia

Theo bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng, Việt Nam sẽ ban hành Bộ quy tắc đạo đức AI quốc gia, hài hoà với chuẩn mực quốc tế nhưng được thiết kế phù hợp với thực tiễn Việt Nam và xây dựng Luật AI, chiến lược AI theo một số quan điểm cốt lõi, bao gồm: quản lý theo mức độ rủi ro; minh bạch và trách nhiệm giải trình; đặt con người vào vị trí trung tâm; khuyến khích phát triển AI trong nước, tự chủ về AI; lấy AI làm động lực tăng trưởng nhanh và bền vững; bảo vệ chủ quyền số (trong đó, dữ liệu, hạ tầng và công nghệ AI là ba trụ cột chiến lược của chủ quyền số).

"Chúng ta phải xác định con đường phát triển AI Việt Nam. Cụ thể sẽ là toàn cầu và địa phương; hợp tác và tự chủ; Big Tech và Startup; công nghệ và ứng dụng; sử dụng và làm chủ; sáng tạo và kiểm soát; hạ tầng toàn cầu và hạ tầng quốc gia; dữ liệu mở và dữ liệu bảo vệ; AI nền tảng, đa năng và AI tuỳ biến cho từng lĩnh vực; AI lớn và AI nhỏ chuyên dụng cho từng nhiệm vụ, từng tổ chức; công nghệ mở và công nghệ đóng, vừa hội nhập để học hỏi và đóng góp, vừa tự chủ để làm chủ và bảo vệ lợi ích quốc gia", Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh.

Theo báo cáo Chỉ số sẵn sàng Trí tuệ nhân tạo của Chính phủ do Oxford Insights công bố, thứ hạng của Việt Nam đã được cải thiện đáng kể trong những năm gần đây. Năm 2024, Việt Nam xếp hạng 51 trên tổng số 188 quốc gia và vùng lãnh thổ; trong khu vực Đông Á, Việt Nam đứng thứ 9 và xếp thứ 5 trong số 10 quốc gia ASEAN.

Trong những năm gần đây, Việt Nam đã chú trọng đào tạo AI ở nhiều cấp độ, từ chương trình đại học, sau đại học đến các khóa học ngắn hạn, đồng thời hợp tác với các tổ chức quốc tế, doanh nghiệp công nghệ lớn; đã xây dựng được các chương trình đào tạo và nghiên cứu chuyên sâu về AI, góp phần hình thành đội ngũ chuyên gia trong nước. Chính phủ cũng đang thúc đẩy hệ sinh thái đổi mới sáng tạo về AI, khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào nghiên cứu và ứng dụng công nghệ này trong sản xuất, thương mại, y tế, giáo dục, giao thông, tài chính...; đã thành lập được một số trung tâm nghiên cứu và phòng thí nghiệm về AI và liên minh AI trong nước.

AI là cơ hội to lớn để Việt Nam vươn mình đứng dậy, trở thành nước phát triển có thu nhập cao, sánh vai cường quốc năm châu. Tất cả các nước đã "hoá rồng, hoá hổ" đều là các nước đã tận dụng được cơ hội của các cuộc cách mạng công nghiệp mới.

"Chúng ta tập trung mọi nguồn lực để AI hoá Việt Nam, để nhân đôi trí tuệ Việt Nam, tăng năng suất lao động, tăng trưởng kinh tế hai con số, tăng năng lực cạnh tranh quốc gia, nâng cao năng lực quản trị quốc gia và bảo vệ Việt Nam tốt hơn. Tuyên ngôn về AI Việt Nam là: Nhân văn – An toàn - Tự chủ - Hợp tác - Bao trùm và Bền vững. AI là công cụ mạnh mẽ, nhưng con người mới là chủ thể ra quyết định cuối cùng, hãy để AI hỗ trợ, chứ không thay thế tư duy, giá trị và trách nhiệm của con người. AI là trợ lý giúp việc để giải phóng sức lao động của con người cho sáng tạo, cho những việc nhiều giá trị hơn", Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng kết luận.