Chiến sự Nga - Ukraine: Nhân tố mới bất ngờ thay đổi cục diện

Trước cuộc phản công được chờ đợi, không ít chuyên gia cho rằng các khí tài hiện đại do Mỹ và phương Tây viện trợ sẽ là nhân tố chính để Kiev phá vỡ đội hình phòng thủ chắc chắn của Nga. Tuy nhiên, trong suốt chiến sự Nga- Ukraine, có một nhân tố đang bị đánh giá thấp – năng lực và trình độ của binh sĩ Ukraine.

Năng lực quân đội Ukraine đã được cải thiện

Trước chiến sự Nga- Ukraine, quân đội Ukraine bị đánh giá là một lực lượng lộn xộn và lạc hậu, từ trang thiết bị cho tới huấn luyện, do nhiều ảnh hưởng từ tư tưởng quân sự cũ thời Liên Xô. Quả thật, từ năm 2014 cho tới giai đoạn đầu của chiến sự Nga- Ukraine, lực lượng vũ trang của Kiev đã lép vế hoàn toàn trước sức tấn công của quân đội Nga.

>> Chiến sự Nga - Ukraine: Sôi sục "tâm lý chiến"

Thế nhưng, theo các chuyên gia, hỗ trợ đào tạo quân sự của phương Tây đã góp phần quan trọng thay đổi bộ mặt cho binh sĩ Ukraine. Sau khi để Nga chiếm đóng một số khu vực miền Đông, các lực lượng Ukraine đã bắt đầu ngăn chặn thành công đà tiến công của Moscow và kể từ đó đã bảo vệ được phần lớn lãnh thổ. Thậm chí, Kiev còn giành được những chiến thắng quan trọng ở Kharkov hay Kherson.

Một lý do quan trọng là sự cải thiện về chiến thuật, như TS. Alexandra Chinchilla, chuyên gia Khoa học Chính trị nhận xét: “Ukraine đã sử dụng các chiến thuật quân sự bất ngờ, tiếp thu từ các cố vấn phương Tây, để ngăn chặn Nga trên đường đến Kiev. Trong khi để ngăn chặn các cuộc tấn công ở phía Đông, họ đã sử dụng các chiến thuật cổ điển dựa trên sức mạnh và kỷ luật quân sự”.

Ngoài ra, binh sĩ Ukraine đã bắt đầu sử dụng thành thạo các hệ thống vũ khí hiện đại do phương Tây cung cấp, như tên lửa Javelin hay HIMARS, để đánh bật quân Nga trên nhiều trận địa vào năm ngoái.

Quá trình đào tạo của phương Tây còn giúp Ukraine sử dụng một vũ khí mới lợi hại – máy bay không người lái (UAV). Sự thành thạo trong tác chiến bằng phương tiện chiến tranh mới đã khiến Nga bất ngờ, điển hình là vụ tấn công táo bạo vào chiến hạm Moskva – biểu tượng của Hải quân Nga hồi năm ngoái.

Khi không bên nào chiếm được ưu thế trên không, cả Nga và Ukraine đều đang ưu tiên sử dụng UAV để giảm thiểu thiệt hại và chi phí. Trong trận chiến này, Ukraine cũng tỏ ra không hề thua kém – một sự tiến bộ rõ rệt so với thời kỳ trước xung đột.

Mới đây, Ukraine cho biết đã đào tạo xong 10.000 phi công điều khiển UAV để phục vụ cuộc phản công, đồng thời đang tiếp nhận một loạt hệ thống UAV mới của Mỹ, bao gồm Switchblade 600s, Jump 20s, ALTIUS-600s, hay CyberLux K8s.

Vai trò lớn của Mỹ và phương Tây

Đến nay, Mỹ và hàng chục quốc gia phương Tây khác đã tham gia quá trình huấn luyện và tư vấn cho các lực lượng Ukraine về nhiều kỹ năng khác nhau: từ lãnh đạo, chiến đấu đến lập kế hoạch tác chiến. Thậm chí, một số nước đang giúp Kiev xây dựng lực lượng đặc biệt đạt tiêu chuẩn của NATO.

Năm 2022, Anh đã huấn luyện khoảng 10.000 binh sĩ Ukraine, Hoa Kỳ huấn luyện khoảng 3.100 người. Ngoại trừ Áo, mọi quốc gia trong EU đều đã cung cấp một số hình thức huấn luyện sát thương hoặc phi sát thương cho quân đội Ukraine.

Tuy vậy, Ukraine vẫn cần thêm những chương trình chuyên sâu để xây dựng lại lực lượng đã sứt mẻ nghiêm trọng.

Hơn 120.000 binh sĩ kinh nghiệm được đào tạo bài bản của Ukraine đã thiệt mạng hoặc bị thương trong năm ngoái, và những người thay thế có ít hoặc không có kinh nghiệm chiến đấu. Và để chuẩn bị cho chiến dịch phản công, Ukraine đặt mục tiêu tham vọng: đào tạo khoảng 6.000 binh sĩ mới mỗi tháng.

Để hỗ trợ Kiev, NATO đã tổ chức chiến dịch huấn luyện Interflex, bắt đầu vào tháng 6/2022 do Vương quốc Anh dẫn đầu với sự hỗ trợ của các chuyên gia quân đội đến từ Úc, Canada và nhiều nước châu Âu. Dự kiến Ukraine sẽ có khoảng 2.500 binh sĩ mới mỗi tháng. Bên cạnh đó, Đức, Latvia, Slovakia và Tây Ban Nha cũng đảm trách huấn luyện cho các nhóm binh sĩ Ukraine nhỏ hơn, khoảng 200 người mỗi tháng.

Nội dung chương trình đào tạo gồm nhiều phần, từ các kĩ năng chiến đấu cơ bản cho tới cách sử dụng và bảo trị các hệ thống vũ khí hiện đại của phương Tây.

>> Chiến sự Nga- Ukraine: "Nóng" cuộc đấu chiến thuật không quân

Một yếu tố quan trọng sống còn mà NATO đang nhắm cải thiện năng lực cho Ukraine là khả năng phối hợp quân binh chủng.

Theo các nhà quân sự, để phá vỡ phòng tuyến dày đặc của Nga, lực lượng Ukraine cần một sự phối hợp chiến đấu cực kì chính xác và nhịp nhàng giữa xe tăng, pháo binh, trinh sát và không quân. Điều đó chỉ có thể đạt được nếu các chỉ huy quân sự Ukraine thành thục cách lập kế hoạch và thực hành tác chiến của NATO.

Hiện tại, các chuyên gia Mỹ đang cung cấp khoảng một nửa khóa huấn luyện tác chiến vũ khí kết hợp cho Ukraine tại khu vực huấn luyện Grafenwohr (Đức).

Trong khi đó, Phái bộ Hỗ trợ Quân sự cho Ukraine của EU, thành lập tháng 11/2022 với sự tham gia của 24 quốc gia, sẽ đào tạo khoảng 15.000 người Ukraine từ cơ bản đến nâng cao, cũng như các kỹ năng chuyên biệt hơn như rà phá bom mìn, lãnh đạo cấp cơ sở, hậu cần và liên lạc.

Từ một cuộc chiến bất cân xứng, sự hỗ trợ về huấn luyện của NATO đã giúp thay đổi bộ mặt năng lực quân đội Ukraine. Điều này sẽ khiến kết cục cuộc phản công của Ukraine trở nên khó lường hơn khi tương quan lực lượng của Nga và Ukraine đang dần trở về thế cân bằng.