Chiến tranh thương mại Mỹ - Trung: Cơ hội của cá ngừ Việt

Theo số liệu thống kê của Trung tâm Thương mại Thế giới (ITC), Trung Quốc hiện là nguồn cung cá ngừ lớn thứ 5 cho Mỹ. Năm 2017, Mỹ đã nhập khẩu 23.500 tấn các sản phẩm cá ngừ từ Trung Quốc, trị giá 127 triệu USD, tăng 16% về khối lượng và 28% về giá trị so với cùng kỳ năm 2016. Trong đó, chủ yếu là các sản phẩm cá ngừ chế biến đóng hộp chiếm 94% tổng khối lượng nhập khẩu cá ngừ của Mỹ. Còn lại là các sản phẩm cá ngừ tươi sống và đông lạnh.

Xuất khẩu tăng tốc trở lại

Theo thông tin từ Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản (VASEP), sau 3 tháng tăng trưởng chậm, xuất khẩu (XK) cá ngừ của Việt Nam đã tăng tốc trở lại. XK cá ngừ tươi sống, đông lạnh và cá ngừ chế biến đều tăng so với cùng kỳ.

Số liệu thống kê của Hải quan Việt Nam cho thấy, XK cá ngừ trong tháng 6/2018 đạt gần 57 triệu USD, tăng 12,6% so với cùng kỳ năm 2017, nâng tổng giá trị XK cá ngừ trong 6 tháng đầu năm lên gần 303 triệu USD, tăng 12% so với nửa đầu năm 2017.

Trong đó, XK cá ngừ tươi, sống, đông lạnh và khô mã HS03 đạt 159 triệu USD, chiếm 52,5% tổng giá trị XK cá ngừ của Việt Nam trong 6 tháng đầu năm, còn lại là các sản phẩm chế biến.

So với nửa đầu năm 2017, năm nay XK cá ngừ tươi sống, đông lạnh và khô của Việt Nam tăng 5,7%, trong đó đáng chú ý XK thăn/philê cá ngừ đông lạnh tiếp tục tăng hơn 10%. Tương tự, XK cá ngừ chế biến đóng hộp của Việt Nam cũng tăng hơn 19% so với cùng kỳ, sự tăng trưởng này là nhờ XK cá ngừ đóng hộp tăng hơn 67%.

Top 8 thị trường NK cá ngừ chính của Việt Nam vẫn không có sự thay đổi so với đầu năm. Tuy nhiên, tốc độ tăng trưởng XK sang một số thị trường chính đã khả quan hơn.

Sau sự sụt giảm NK trong tháng 5, XK cá ngừ của Việt Nam sang EU bất ngờ tăng trở lại. Giá trị XK cá ngừ của Việt Nam sang EU trong tháng 6 đạt 12,7 triệu USD, tăng 18,5% so với cùng kỳ. Nhờ vậy, tổng giá trị XK cá ngừ của Việt Nam sang EU trong nửa đầu năm 2018 vẫn tăng gần 23% so với cùng kỳ năm 2017, đạt hơn 71 triệu USD.

Hiện XK thăn, philê cá ngừ đông lạnh của Việt Nam sang EU đã tăng trở lại, hơn 31% so với cùng kỳ năm 2017. XK các sản phẩm cá ngừ chế biến khác cũng tăng mạnh hơn 305%.

Cơ hội từ chiến tranh thương mại Mỹ - Trung

Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung đang leo thang khi cả hai bên thực hiện chính sách áp thuế lên hàng hóa nhập khẩu theo kiểu “ăn miếng, trả miếng”.

Các biện pháp trả đũa từ cả hai phía sẽ làm giảm mạnh xuất khẩu cá ngừ của Trung Quốc (TQ) sang Mỹ và ngược lại. Đây có thể cơ hội cho Việt Nam để lấp đầy khoảng trống trong việc cung cấp các sản phẩm cá ngừ cho cả hai nước.

Theo số liệu thống kê của Trung tâm Thương mại Thế giới (ITC), TQ hiện là nguồn cung cá ngừ lớn thứ năm cho Mỹ. Trong đó, chủ yếu là các sản phẩm cá ngừ chế biến đóng hộp chiếm 94% tổng khối lượng nhập khẩu cá ngừ của Mỹ. Còn lại là các sản phẩm cá ngừ tươi sống và đông lạnh.

Ở chiều ngược lại, Mỹ là nguồn cung cá ngừ lớn thứ 4 cho Trung Quốc. Năm 2017, Mỹ đã XK gần 9.000 tấn các sản phẩm cá ngừ sang Trung Quốc, trị giá gần 18 triệu USD. Cá ngừ tươi sống và đông lạnh là các sản phẩm chủ lực của Mỹ XK sang Trung Quốc, chiếm 99%.

Hiện chính phủ Mỹ đã liệt kê hơn 6.000 mặt hàng bổ sung nhập từ TQ mà họ có ý định đánh thuế vào đầu tháng 9. Trong đó có cả các sản phẩm cá ngừ tươi và đông lạnh, đẩy các sản phẩm cá ngừ vào cuộc tranh chấp thương mại giữa hai nước này.

Cá ngừ vằn, cá ngừ vây vàng, cá ngừ albacore, cá ngừ mắt to, cá ngừ vây xanh tươi và đông lạnh đều nằm trong danh sách các sản phẩm có thể bị áp thuế 10%, nhưng danh sách này không bao gồm các sản phẩm thăn, philê cá ngừ và cá ngừ đóng hộp.

Các loại cá ngừ khác cũng được đề cập đến trong kế hoạch này, bao gồm các sản phẩm dạng tươi và đông lạnh. Nguyên nhân là do việc áp dụng thuế cho mặt hàng này sẽ tác động tiêu cực đến ngành công nghiệp cá ngừ nước này.

Như vậy, nếu không có phản đối thì từ tháng 9 tới, thuế nhập khẩu cá ngừ tươi và đông lạnh từ TQ vào Mỹ sẽ tăng cao. Điều này sẽ tạo điều kiện cho các nước khác tăng cường xuất khẩu dòng sản phẩm cá ngừ tươi sống và đông lạnh này sang Mỹ.

Tuy nhiên, cuộc chiến thương mại của Mỹ với quốc gia châu Á này lại tạo ra sự lo ngại cho các quốc gia khác trong khu vực, các nước đang có thâm hụt thương mại thủy sản với Mỹ, ví dụ như Thái Lan. Chính vì vậy, các nước này sẽ e dè hơn trong việc đẩy mạnh xuất khẩu cá ngừ sang Mỹ, nhất là các sản phẩm cá ngừ chế biến đóng hộp.

Theo phân tích của VASEP, đây sẽ là cơ hội tốt cho các doanh nghiệp Việt Nam đẩy mạnh xuất khẩu các sản phẩm như thăn, philê cá ngừ đông lạnh sang thị trường Mỹ. Về phía TQ, do thị phần xuất khẩu của Việt Nam sang thị trường này còn chiếm tỉ lệ nhỏ nên cơ hội cho doanh nghiệp cá ngừ Việt Nam từ cuộc chiến thương mại này không nhiều.