Theo sắc lệnh hành pháp do Tổng thống Mỹ Donald Trump công bố hôm thứ Năm (31/7), Singapore vẫn chịu mức thuế cơ bản 10%; phần lớn các nền kinh tế Đông Nam Á sẽ phải chịu mức thuế từ 19–20%, bắt đầu từ ngày 7/8.
Rahul Bajoria, chuyên gia kinh tế ASEAN và Ấn Độ tại BofA Securities, cho biết: "Đây là kết quả tốt hơn so với dự đoán, nhưng mức thuế hiện tại vẫn cao hơn nhiều so với trước đây".
Lào và Myanmar gánh mức thuế nặng nề nhất trong khu vực. Dù đã được giảm xuống còn 40%, đây vẫn là một trong những mức cao nhất Mỹ áp đặt với đối tác thương mại toàn cầu.
Hàng chục quốc gia khác phải chịu thuế từ 10–41%, và hàng hóa từ những nước không được nêu đích danh sẽ bị áp mức thuế nhập khẩu chung 10%.
Thuế 40% với hàng hóa trung chuyển nay được áp cho nhiều nước khác, động thái này được giới phân tích nhìn nhận chủ yếu nhằm vào Trung Quốc. Tuy nhiên, các quy định về xuất xứ hàng hóa dùng để xác định lô hàng bị nhắm tới vẫn còn mơ hồ, cùng với các mức thuế ngành nghề sắp ban hành.
Chua Hak Bin, chuyên gia kinh tế cấp cao của Maybank, nhận định: “Chiến lược ‘Trung Quốc + 1’ chưa chết, bởi mọi nước ASEAN đều đối mặt mức thuế quan thấp hơn Trung Quốc. Các tập đoàn đa quốc gia (MNC) của Trung Quốc nhiều khả năng sẽ tìm kiếm cơ sở thay thế, khi mức thuế đối với Trung Quốc vượt 35%.”
Chính quyền Trump cũng ám chỉ rằng những thỏa thuận “đáng kể” với một số quốc gia sẽ sớm được công bố, có thể dẫn đến điều chỉnh thuế, khi Mỹ tìm cách đưa nhiều đối tác thương mại hơn vào quỹ đạo ưu tiên kinh tế và an ninh quốc gia của mình.
Theo Stephen Olson, cựu đàm phán thương mại Mỹ, hiện là nghiên cứu viên cấp cao thỉnh giảng tại Viện ISEAS–Yusof Ishak nhận định, với các quốc gia đang phát triển, đặc biệt ở Đông Nam Á, những nước kỳ vọng phát triển nhờ xuất khẩu, sẽ bị ảnh hưởng nặng nề nhất.
Đồng quan điểm, Radhika Rao, kinh tế gia cấp cao tại DBS, nhấn mạnh rằng dù đã có sự rõ ràng hơn về biểu thuế theo từng nước, các mức thuế mới này cao gấp 2 - 6 lần mức thuế tối huệ quốc trung bình của năm 2024, cho thấy tác động kinh tế đáng kể cho cả khu vực và chính nước Mỹ.
Tuy nhiên, chuyên gia này cho rằng, nền kinh tế Trung Quốc đang phục hồi mạnh hơn dự kiến cùng khả năng cải thiện quan hệ với Mỹ có thể giúp giảm rủi ro suy giảm tăng trưởng cho ASEAN.
Singapore tiếp tục chịu thuế cơ bản 10% với hàng xuất khẩu sang Mỹ. Các chuyên gia kinh tế nhận định, mức thuế cơ bản tương đối thấp này sẽ phần nào giảm áp lực cho các nhà xuất khẩu Singapore. Tuy nhiên, các công ty cân nhắc đầu tư vẫn “đứng im quan sát”, đánh giá những thay đổi liên tục trong chính sách thuế.
Bernard Aw, kinh tế trưởng khu vực châu Á–Thái Bình Dương tại Coface, lưu ý rằng các thông báo áp thuế của ông Trump cho biết mức thuế có thể thay đổi tùy thuộc vào mối quan hệ với đôi tác.
Cheok ước tính mức thuế cơ bản có thể làm giảm 0,5% GDP của Singapore; nếu tính cả các đối tác thương mại chịu mức thuế cao hơn, tác động có thể gần 1%. Trong đó, mối lo lớn của Singapore là thuế ngành, nhất là với dược phẩm, lĩnh vực chủ lực xuất khẩu sang Mỹ.
Với Malaysia thuế quan đã xuống 19% từ mức 25% trước đó. Bộ Đầu tư, Thương mại và Công nghiệp Malaysia (Miti) khẳng định thỏa thuận đạt được không làm tổn hại các nguyên tắc kinh tế cốt lõi của nước này.
Các nhà phân tích của CIMB nhận định việc giảm thuế kết hợp với kế hoạch phát triển 5 năm trị giá 611 tỷ RM sẽ hỗ trợ tâm lý nhà đầu tư và sức bật xuất khẩu giữa những bất định thương mại toàn cầu.
Indonesia đạt được mức thuế cuối cùng 19%, giảm bớt lo ngại cho nền kinh tế. Là thị trường xuất khẩu lớn thứ hai của Indonesia, Mỹ giờ đây có thỏa thuận song phương giúp bảo vệ ngành thâm dụng lao động như dệt may, giày dép.
Theo thỏa thuận, Indonesia gỡ bỏ hơn 99% rào cản thuế với hàng hóa Mỹ và cam kết mua 2,5 tỷ USD nông sản cùng 15 tỷ USD năng lượng từ Mỹ.
Campuchia bị áp thuế 19%, nhưng giới phân tích cảnh báo Campuchia vẫn phụ thuộc lớn vào đầu vào Trung Quốc, nên nguy cơ bị đánh thuế trung chuyển vẫn cao.
Maybank dự báo tăng trưởng Campuchia sẽ chậm lại từ 6% năm 2024 xuống 5% năm nay và 4,6% năm sau, nhưng nhờ mức thuế mới, nguy cơ sụt giảm đầu tư nước ngoài sẽ giảm bớt.
