Có nên miễn thuế thu nhập cá nhân ở trung tâm tài chính?

Theo dự thảo mới nhất (dự thảo 12) Nghị quyết về việc thành lập và hoạt động của trung tâm tài chính tại Việt Nam, Bộ KH-ĐT đề xuất các cán bộ quản lý, nhà khoa học, và chuyên gia có trình độ cao sẽ được miễn thuế thu nhập cá nhân đối với thu nhập phát sinh tại trung tâm tài chính. Đối với các nhóm đối tượng khác làm việc tại cơ quan quản lý hoặc các thành viên thuộc trung tâm tài chính, thu nhập chịu thuế phát sinh sẽ được miễn thuế đến hết năm 2035 và giảm 50% trong các năm tiếp theo.

Theo Bộ KH-ĐT, chính sách miễn giảm thuế thu nhập cá nhân có thể giúp thu hút nhân tài quốc tế đến làm việc, tạo giá trị lớn hơn và nâng cao thu nhập cho người lao động.

Tuy nhiên, trước đề xuất này, Bộ Tài chính cho rằng điều này có nguy cơ làm gia tăng khoảng cách thu nhập giữa ngành tài chính và các ngành khác, gây bất bình đẳng xã hội.

Dẫn quy định hiện hành, Bộ Tài chính nêu rõ Luật Thuế thu nhập cá nhân không có điều khoản ưu đãi thuế dành riêng cho từng nhóm đối tượng mà chỉ miễn thuế đối với một số loại thu nhập nhằm bảo đảm an sinh xã hội. Việc giảm thuế hiện chỉ áp dụng trong trường hợp người nộp thuế gặp khó khăn do thiên tai, hỏa hoạn, bệnh hiểm nghèo hoặc tai nạn, ảnh hưởng đến khả năng nộp thuế.

Theo Bộ Tài chính, việc đề xuất miễn thuế thu nhập cá nhân cho tất cả lao động tại trung tâm tài chính là không hợp lý và quá dàn trải, vì không phải mọi lao động đều thuộc nhóm cần thu hút đặc biệt. Quy định này có thể làm suy giảm vai trò của thuế thu nhập cá nhân trong việc điều tiết và phân phối lại thu nhập, đồng thời gia tăng chênh lệch thu nhập trong xã hội. Bộ Tài chính nhấn mạnh rằng các chính sách ưu đãi cần được áp dụng có trọng điểm, tập trung vào việc thu hút nguồn nhân lực trình độ cao trong các lĩnh vực quan trọng.

Cơ quan này cũng cho biết, dự án luật Thuế thu nhập cá nhân (thay thế) đang được nghiên cứu và lấy ý kiến, dự kiến trình Quốc hội vào năm 2025. Trong đó, chính sách giảm thuế để thu hút nhân lực chất lượng cao sẽ được đưa vào xem xét đồng bộ. Để phù hợp với tiến độ xây dựng luật mới, Bộ Tài chính đề xuất lược bỏ nội dung ưu đãi thuế thu nhập cá nhân nói trên trong dự thảo Nghị quyết hiện tại.

Tuy nhiên, phía Bộ KH-ĐT vẫn giữ quan điểm rằng chính sách ưu đãi thuế trong dự thảo được xây dựng dựa trên kinh nghiệm quốc tế, đảm bảo cạnh tranh với các trung tâm tài chính khu vực nhằm thu hút đầu tư và nguồn nhân lực chất lượng cao cho trung tâm tài chính của Việt Nam.

Vì thế, Bộ KH- ĐT đề nghị tiếp tục báo cáo các nội dung ưu đãi như đã nêu trong dự thảo.

Trao đổi với Diễn đàn Doanh nghiệp từ góc nhìn chuyên gia xung quanh nội dung này, luật sư Lê Thị Nhung – Giám đốc công ty Lee và cộng sự nhận định việc miễn thuế thu nhập cá nhân có thể giúp thu hút các chuyên gia tài chính hàng đầu, tăng sức hấp dẫn của trung tâm tài chính so với các quốc gia khác trong khu vực.

Theo luật sư Lê Thị Nhung, những nhân sự có trình độ cao thường tạo ra giá trị lớn, thúc đẩy sự phát triển của ngành tài chính và nền kinh tế nói chung. Một chính sách thuế ưu đãi có thể giúp Việt Nam nhanh chóng xây dựng và khẳng định vị thế của trung tâm tài chính quốc tế. Những quốc gia thành công như Singapore, Dubai, Hong Kong đều có các chính sách ưu đãi thuế nhằm thu hút nhân tài và vốn đầu tư.

“Hiện nay, các trung tâm tài chính hàng đầu đều có cơ chế thuế linh hoạt và ưu đãi để thu hút nhân lực. Nếu Việt Nam không có chính sách ưu đãi, việc cạnh tranh sẽ trở nên khó khăn”, luật sư Nhung nói.

Tuy nhiên, nữ luật sư cũng nhấn mạnh cần cân nhắc tác động dài hạn của chính sách này đến tài chính công. Bởi theo luật sư, Luật thuế hiện nay không có quy định ưu đãi theo nhóm đối tượng cụ thể ngoài các trường hợp liên quan đến an sinh xã hội. Nếu áp dụng miễn thuế, có thể tạo tiền lệ không thống nhất trong chính sách thuế.

“Chưa có nghiên cứu rõ ràng về việc miễn thuế có thực sự thu hút được nhân tài hay không, hay chỉ là một ưu đãi nhưng không đem lại giá trị tương xứng. Nếu chính sách không đi kèm với những cải cách khác (hệ thống tài chính, môi trường kinh doanh, pháp lý…) thì có thể không đạt hiệu quả mong muốn”, luật sư Nhung lưu ý.

Đồng quan điểm, luật sư Nguyễn Trọng Hiệp – Giám đôc Công ty Luật HPVN cũng đánh giá, đây là một đề xuất táo bạo, có thể giúp trung tâm tài chính Việt Nam cạnh tranh tốt hơn trong khu vực.

“Tuy nhiên, nó cũng đặt ra nhiều vấn đề về công bằng, nguồn thu ngân sách và hiệu quả thực tế. Nếu triển khai, cần có đánh giá tác động kỹ lưỡng và có thể xem xét các phương án trung gian, như giảm thuế thay vì miễn hoàn toàn, áp dụng theo giai đoạn, hoặc chỉ miễn thuế cho chuyên gia nước ngoài thay vì toàn bộ nhân sự tại trung tâm tài chính”, luật sư Nguyễn Trọng Hiệp nói.