“Cú hích” chuyển đổi hộ kinh doanh thành doanh nghiệp

Đây là chia sẻ của TS Nguyễn Thị Cẩm Giang - Giảng viên Khoa Tài chính, Học viện Ngân hàng với Diễn đàn Doanh nghiệp.

Bà đánh giá như thế nào về chính sách miễn thuế thu nhập doanh nghiệp trong 3 năm kể từ ngày được cấp Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp lần đầu đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Nghị quyết 198/2025/QH15?

Chính sách miễn thuế thu nhập doanh nghiệp trong 3 năm đầu cho doanh nghiệp nhỏ và vừa theo Nghị quyết 198/2025/QH15 của Quốc hội là một bước tiến quan trọng nhằm thể chế hóa chủ trương của Nghị quyết 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân, đồng thời tạo động lực mạnh mẽ cho quá trình chuyển đổi từ hộ kinh doanh cá thể chính thức thành mô hình doanh nghiệp.

Về thực tiễn, chính sách này giúp giảm đáng kể áp lực tài chính cho doanh nghiệp mới thành lập, giai đoạn thường tiềm ẩn nhiều rủi ro và chi phí lớn. Nhờ được giữ lại toàn bộ lợi nhuận do không phải nộp thuế thu nhập doanh nghiệp trong 3 năm đầu, doanh nghiệp có điều kiện tái đầu tư vào sản xuất, đổi mới công nghệ, nâng cao năng lực quản trị và mở rộng thị trường, qua đó tăng sức cạnh tranh và thúc đẩy tăng trưởng bền vững cho cả khu vực doanh nghiệp nhỏ và vừa.

Đặc biệt, đây được xem là một “cú hích” chính sách rất cần thiết trong bối cảnh nhiều hộ kinh doanh vẫn còn tâm lý e ngại khi chuyển đổi do lo ngại về chi phí, thủ tục, nghĩa vụ thuế gia tăng cũng như áp lực tuân thủ pháp luật về kế toán, kiểm toán, lao động… Nhờ ưu đãi miễn thuế thu nhập doanh nghiệp theo Nghị quyết này, các hộ kinh doanh sẽ có thêm động lực chuyển đổi.

Theo bà, nếu chính sách này được triển khai hiệu quả sẽ có tác động như thế nào đến quy mô khu vực doanh nghiệp chính thức trong thời gian tới?

Theo tôi, nếu được triển khai hiệu quả, chính sách này sẽ tạo ra những tác động tích cực, sâu rộng đến quy mô và chất lượng của khu vực doanh nghiệp chính thức trong thời gian tới.

Trước hết, chính sách này sẽ góp phần gia tăng nhanh chóng số lượng doanh nghiệp mới thành lập, đặc biệt là từ nguồn chuyển đổi hộ kinh doanh - vốn được xem là tiềm năng lớn nhưng chưa được khai thác hiệu quả trong nhiều năm qua.

Theo thống kê, hiện cả nước có khoảng 5,5 triệu hộ kinh doanh, nhưng chỉ khoảng hơn 900.000 doanh nghiệp đang hoạt động. Nếu chỉ cần một phần nhỏ trong số hộ kinh doanh này chuyển đổi, quy mô khu vực doanh nghiệp chính thức sẽ được mở rộng đáng kể, góp phần hiện thực hóa mục tiêu phấn đấu đến năm 2030 có thêm ít nhất 1 triệu doanh nghiệp mới theo Chỉ thị về thúc đẩy phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa Chính phủ.

Ngoài ra, việc này còn giúp nâng tầm chất lượng khu vực doanh nghiệp chính thức trong nền kinh tế Việt Nam, tăng tính minh bạch trong quản lý thuế, lao động và nâng cao hiệu quả hoạch định chính sách vĩ mô. Tuy nhiên, để chính sách phát huy hiệu quả tối đa, cần đồng bộ với các giải pháp hỗ trợ, giúp doanh nghiệp nhỏ và vừa sau chuyển đổi có thể vận hành hiệu quả, phát triển bền vững.

Vậy bà có kiến nghị gì nhằm hoàn thiện cơ chế, chính sách để hộ kinh doanh sau khi chuyển đổi có thể vận hành hiệu quả và phát triển lâu dài?

Để hoàn thiện hệ sinh thái chính sách hỗ trợ hộ kinh doanh sau khi chuyển đổi thành doanh nghiệp nhỏ và vừa, theo tôi trước hết cần tiếp tục cải cách mạnh mẽ thể chế và thủ tục hành chính như đơn giản hóa quy trình đăng ký, chuyển đổi mô hình kinh doanh và cắt giảm ít nhất 30% thời gian thực hiện thủ tục hành chính cũng như chi phí tuân thủ, đồng thời áp dụng cơ chế hậu kiểm thay cho tiền kiểm để giảm áp lực ban đầu cho doanh nghiệp mới thành lập.

Về tiếp cận tài chính, cần phát huy vai trò của Quỹ Phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa, mở rộng tín dụng từ khu vực ngân hàng thương mại, xây dựng hệ thống xếp hạng tín nhiệm doanh nghiệp nhỏ để cải thiện khả năng vay vốn, đồng thời ưu tiên giải ngân cho các lĩnh vực sản xuất, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và phát triển xanh.

Trong lĩnh vực thuế và kế toán, bên cạnh chính sách miễn, giảm thuế thu nhập doanh nghiệp có thời hạn, cần hỗ trợ doanh nghiệp siêu nhỏ áp dụng chế độ kế toán đơn giản, hiệu quả thông qua các chương trình phổ cập phần mềm kế toán miễn phí và cung cấp dịch vụ tư vấn pháp lý, đào tạo quản trị, tài chính và nhân sự phù hợp.

Về phát triển năng lực, cần tập trung triển khai các chương trình đào tạo mang tính thực tiễn, xoay quanh các nội dung như quản trị doanh nghiệp, chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo và tham gia chuỗi giá trị toàn cầu, đồng thời tăng cường tư vấn chuyên sâu giúp doanh nghiệp nhỏ xây dựng chiến lược phát triển dài hạn.

Ngoài ra, việc hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận mặt bằng sản xuất, công nghệ, cơ sở ươm tạo, không gian làm việc chung và các dịch vụ kinh doanh thiết yếu là hết sức cần thiết.

Đặc biệt, nên giao vai trò đầu mối cho các hiệp hội doanh nghiệp trong việc giám sát thực thi chính sách, cung cấp dịch vụ hỗ trợ, kết nối mạng lưới và phản ánh khó khăn của doanh nghiệp chuyển đổi, từ đó đảm bảo quá trình chuyển đổi không chỉ mang tính hình thức mà thực sự nâng cao năng lực cạnh tranh và đóng góp tích cực cho tăng trưởng kinh tế.

Trân trọng cảm ơn bà!