Gửi bình luận
Sự trở lại của ông Trump trên chính trường Mỹ khiến thế giới lo lắng về chính sách quan thuế mạnh tay của Mỹ.
Với sự trở lại của ông Trump có kinh nghiệm hơn, cùng các quan chức chính quyền được lựa chọn dựa trên lòng trung thành hơn là chuyên nghiệp, cộng với bối cảnh Đảng Cộng hòa nắm đa số tại lưỡng viện Quốc hội Mỹ, thế giới có lý do để lo ngại những chính sách quan thuế của ông Trump có thể được thi hành.
Chính sách thuế quan lần này của ông Trump mang tính bao trùm, chứ không chỉ nhằm vào một số mặt hàng. Do đó, cuộc chiến thuế quan của Mỹ cũng sẽ mở rộng hơn, ảnh hưởng đến thương mại và kinh tế toàn cầu trên phạm vi rộng lớn hơn.
Quan hệ kinh tế và thương mại giữa Mỹ với các đối tác sẽ giảm xuống vì thuế quan, trong khi đó việc tái cân bằng thương mại quốc tế hay đưa các hoạt động kinh tế về nước Mỹ có thể sẽ không đáng kể.
Thêm vào đó, theo một số nghiên cứu, thuế quan bao trùm sẽ gây hại cho nền kinh tế Mỹ nhiều hơn và gây bùng nổ lạm phát trong ngắn hạn khi các nhà nhập khẩu chuyển gánh nặng thuế lên vai người tiêu dùng. Thuế quan cũng có thể dẫn đến di chuyển sản xuất ra bên ngoài đáng kể. Đối với phần còn lại của thế giới, có thể sẽ bị tổn hại do giảm cầu ở Mỹ vì giá tăng, từ đó khiến sản xuất và tăng trưởng toàn cầu giảm. Việt Nam có thể chịu ảnh hưởng từ hiệu ứng này.
Theo tính toán, mức lạm phát sẽ tăng khoảng 40% so với mức thuế quan (ví dụ mức thuế là 100 đồng thì giá sẽ tăng thêm 40 đồng) vì thuế quan chỉ cộng thêm vào đoạn cuối bán lẻ của chuỗi cung ứng, chứ không phải ở mọi khâu trước đó của nó. Tuy nhiên, các nhà bán lẻ thường có lợi hơn vì họ dễ thuyết phục người mua giá cao hơn vì thuế quan.
Vì lần này thuế quan bao trùm hơn nên hiệu ứng này cũng sẽ bao trùm hơn và tác động sâu rộng hơn đến nền kinh tế. Khi đó, FED thấy lạm phát tăng sẽ buộc phải tăng lãi suất. Đó là hiệu ứng tiêu cực của thuế quan bao trùm rộng rãi. Sản xuất và kinh doanh cuối cùng lại phải thu hẹp. Mặt khác, FED tăng lãi suất khiến USD tăng giá. Điều này đến lượt nó lại khiến xuất khẩu của Mỹ giảm vì sức cạnh tranh thương mại hàng xuất khẩu của Mỹ giảm, trong khi nhập khẩu lại tăng lên vì giá nhập khẩu rẻ đi. Theo tính toán, cứ tăng 10% thuế quan tổng thể, sẽ dẫn đến tăng giá là 1,7%.
Việt Nam có thể đối mặt rủi ro trong nhiệm kỳ II của ông Trump, vì nước ta có thặng dư thương mại lớn với Mỹ. Khoản thặng dư này lại bù vào khoản thâm hụt với Trung Quốc là đối thủ lớn của Mỹ.
Theo Reuters, tổng kim ngạch thương mại Việt Nam – Mỹ đạt 109 tỷ USD năm 2023, trong đó Việt Nam nhập khẩu từ Mỹ chỉ hơn 9,7 tỷ USD, nghĩa là xuất siêu sang Mỹ cao nhất trong lịch sử lên tới 98,3 tỷ USD. Việt Nam có mức xuất siêu vào Mỹ cao thứ ba, chỉ đứng sau Trung Quốc và Mexico.
Cùng thời gian này, Việt Nam lại nhập siêu từ Trung Quốc cũng đạt kỷ lục ở mức 60,2 tỷ USD, so với mức 54 tỷ USD trong năm 2022. Xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ tăng liên tục trong những năm gần đây khi Mỹ phát động chiến tranh thương mại với Trung Quốc. Điều này được xem là cản trở lớn cho quan hệ giữa hai nước, dù cả hai bên đều coi trọng hợp tác an ninh.
Việt Nam đang bị cảnh báo có nguy cơ trở thành “bàn đạp” cho Trung Quốc sản xuất hàng hóa, rồi xuất khẩu sang Mỹ. Mức xuất siêu sang Mỹ (và cả các đối tác khác) tăng tương ứng cả về mức độ và thời điểm cùng với mức nhập siêu từ Trung Quốc.
Dòng vốn FDI từ Trung Quốc cũng phản ánh chính xác khuynh hướng này. Từ vị trí ngoài top 10 các nhà đầu tư vào Việt Nam, Trung Quốc nhanh chóng trở thành top 2 trong năm 2024 với vốn đầu tư hơn 3,2 tỷ USD, chiếm 13% tổng vốn đầu tư trong 9 tháng năm 2024. Nước này cũng là đối tác dẫn đầu về số dự án FDI đầu tư vào Việt Nam, chiếm 29,3% trong năm 2024.
Ông Trump đe dọa sẽ đánh thuế khoảng từ 10% đến 25% vào những quốc gia như Việt Nam. Theo tính toán, nếu điều đó thành hiện thực, mức tăng trưởng GDP của Việt Nam (kể cả Malaysia và Thái Lan) sẽ giảm khoảng 1% hoặc hơn.
Việt Nam cần có chính sách ngăn chặn dòng vốn FDI từ Trung Quốc chỉ nhằm mục đích “tráng men” ở Việt Nam để xuất khẩu sang Mỹ. Đồng thời, có thể xem xét nhập khẩu những hàng hóa công nghệ như máy móc, máy bay,... từ Mỹ để cân bằng cán cân thương mại. Bởi vì đối với ông Trump, tất cả đều là giao dịch.
