Vào năm 2020, lĩnh vực công nghệ ở Đông Nam Á đang ở thời kỳ đỉnh cao. Tập đoàn Sea, công ty mẹ của nền tảng thương mại điện tử Shopee và các startup trong khu vực như Gojek và Grab đang thu hút lượng lớn vốn đầu tư nước ngoài, đồng thời nhanh chóng chiếm lĩnh thị phần.
Cũng trong năm này, Cơ quan Tiền tệ Singapore (MAS) đã cấp bốn giấy phép ngân hàng số. Trong đó, MAS đã cấp hai giấy phép ngân hàng số cho MariBank và GXS. Cả hai đều được hậu thuẫn bởi các ông lớn trong ngành công nghệ: MariBank là công ty con thuộc sở hữu hoàn toàn của Sea, còn GXS được hậu thuẫn bởi Grab và tập đoàn viễn thông Singapore Singtel.
Tuy nhiên, các ngân hàng số này cũng gặp không ít khó khăn, thách thức. Năm ngoái, MariBank báo lỗ 51 triệu đô la Singapore, còn GXS lỗ đến 145 triệu đô la Singapore. Dù bảng cân đối kế toán, đặc biệt là tiền gửi và tổng tài sản đang tăng nhanh, nhưng điều đó không chuyển hóa thành tăng trưởng tín dụng.
Tại GXS, tổng dư nợ cho vay chỉ tương đương 18% tổng tiền gửi trong năm 2024, còn tại MariBank con số này chỉ là 7%. Phần lớn tài sản của cả hai ngân hàng đều đang được "gửi gắm" vào trái phiếu chính phủ. Trong khi đó, ở một ngân hàng truyền thống, tỷ lệ cho vay trên tiền gửi thường cao hơn rất nhiều.
Trên thực tế, có thể thấy Singapore là thị trường rất khó để các ngân hàng mới chen chân, kể cả khi được hậu thuẫn bởi các tập đoàn công nghệ lớn. Thị trường vốn ở đây phát triển mạnh và sâu rộng, hầu hết người dân đều đã có tài khoản tại các ngân hàng lớn, vốn điều hành hiệu quả và lợi nhuận cao.
Theo James Guild, chuyên gia thương mại, tài chính và phát triển kinh tế ở Đông Nam Á, ở các thị trường khác, bức tranh trở nên phức tạp hơn. Tại Indonesia, nơi các ngân hàng số được hậu thuẫn bởi Grab và Gojek đang tăng trưởng mạnh, trong khi một số đối thủ khác gặp khó khăn hơn.
Sea cũng sở hữu một ngân hàng số riêng tại Indonesia, và ngân hàng này đang hoạt động rất hiệu quả. Tổng dư nợ cho vay trong năm 2024 đạt 1,4 tỷ USD, với tỷ lệ cho vay trên tiền gửi đạt 84%. Tiền gửi vẫn tăng trưởng, và ngân hàng cũng đã ghi nhận lợi nhuận đều đặn, dù khiêm tốn, đặt họ vào vị thế ngang hàng với Bank Jago của Gojek.
Tại Philippines, ngành ngân hàng số non trẻ cũng đang dần hình thành, và Sea lại tiếp tục góp mặt. Tính theo tổng tài sản, ngân hàng số lớn nhất tại quốc gia này là Maya, công ty con do tập đoàn viễn thông PLDT nắm đa số cổ phần. Maya có ví điện tử và mảng ngân hàng số riêng biệt.
Theo Ngân hàng Trung ương Philippines, Maya đã ghi nhận tổng tài sản đạt 871 triệu USD trong quý đầu năm 2025, trong đó có 404 triệu USD là dư nợ cho vay; đồng thời báo lãi trong nửa đầu năm 2025.
Trong khi đó, SeaBank Philippines cũng không hề kém cạnh, với tổng tài sản 673 triệu USD trong năm 2024 và lợi nhuận ròng đạt 17 triệu USD. SeaBank Philippines có tỷ lệ cho vay trên tiền gửi cao hơn Maya, nghĩa là tỷ trọng tài sản ở dạng cho vay khách hàng của họ lớn hơn.
Ngoài những cái tên dẫn đầu, phần lớn các ngân hàng số khác tại Philippines còn khá mờ nhạt, họ nắm giữ nhiều giấy tờ có giá tại ngân hàng trung ương hoặc trái phiếu chính phủ, trong khi phần lớn bảng cân đối kế toán không dành cho hoạt động cho vay. Các ngân hàng này cũng thường xuyên thua lỗ.
Ông Guild nói thêm, cuộc khảo sát nhanh về bức tranh ngân hàng số tại Đông Nam Á cho thấy hai điểm mấu chốt trong quá trình phát triển và mở rộng quy mô của lĩnh vực này.
Thứ nhất, môi trường thị trường khác nhau rất nhiều, kéo theo các rủi ro kinh doanh và pháp lý khác nhau. Singapore là thị trường khó xâm nhập, trong khi Indonesia và Philippines có nhiều tiềm năng tăng trưởng hơn.
Còn tại Thái Lan, quy trình phê duyệt cho ba ngân hàng số đầu tiên của quốc gia này chỉ mới hoàn tất trong năm nay, và các ngân hàng này sẽ chưa đi vào hoạt động cho đến ít nhất là năm 2026.
Thứ hai, trong ngành ngân hàng số, yếu tố hậu thuẫn đóng vai trò cực kỳ quan trọng. Các ngân hàng số phát triển nhanh nhất ở Indonesia và Philippines đều được hậu thuẫn bởi các tập đoàn công nghệ lớn như Grab, Gojek, Sea hoặc các tập đoàn viễn thông như Singtel và PLDT.
"Không chỉ có lợi thế về nguồn vốn dồi dào, các công ty này còn sở hữu mạng lưới khách hàng lớn sẵn có, thứ họ có thể tận dụng để cung cấp dịch vụ ngân hàng số. Chính yếu tố này, cùng với điều kiện pháp lý và môi trường kinh doanh thuận lợi tạo ra sự khác biệt lớn giữa các bên đang dẫn đầu trong cuộc đua ngân hàng số tại Đông Nam Á", chuyên gia này nhấn mạnh.
Hiện nay, nhiều ngân hàng số trong khu vực đang bắt đầu tối ưu hóa chi phí vận hành, cải tiến công nghệ lõi, và tích hợp sâu hơn với hệ sinh thái của các công ty mẹ để gia tăng giá trị vòng đời khách hàng.
Cuộc đua ngân hàng số tại Đông Nam Á vẫn đang trong giai đoạn đầu của quá trình định hình thị trường. Tuy nhiên, với dân số trẻ, tỷ lệ sử dụng smartphone cao, cùng sự thiếu hụt dịch vụ tài chính truyền thống tại nhiều khu vực nông thôn, khu vực này được đánh giá là một trong những thị trường tiềm năng nhất thế giới cho ngân hàng số.
