Đánh thức tiềm năng di sản công nghiệp: Kinh nghiệm từ thế giới

>>> Hà Nội: Lo ngại “8B Lê Trực thứ hai” tại khu đất 61 Trần Phú

Theo Viện Nghiên cứu Brooking (Mỹ) trong một nghiên cứu về đô thị sáng tạo đã kết luận rằng, đô thị sáng tạo là trọng tâm của các chiều kích tăng trưởng. Nơi đây là nơi hội tụ các ngành nghề khác nhau, hướng tới mục tiêu hợp tác đa ngành.

Trên thế giới, nhiều khu đô thị sáng tạo đã thành công phải kể đến như thành phố Boston (Mỹ), khu thành phố đại học Philadelphia (Mỹ), khu Imperial West (London), khu Jurong (Jurong Innovation District - Singapore) hay dự án khu đô thị sáng tạo Siam (Siam Innovation District - Bangkok, Thái Lan),... 

Trong đó, Station F - “Vườn ươm” khởi nghiệp lớn nhất thế giới được xây dựng trên nền của nhà ga xe lửa cũ Halle Freyssinet rộng 34.000m2 ở vùng Đông Nam nước Pháp - nơi quy tụ của hơn 1.000 doanh nghiệp trên thế giới. Trước đó, tỷ phú ngành viễn thông người Pháp Xavier Niel đã đầu tư 230 triệu Euro để mua lại khu nhà ga và biến nó thành một hub sinh thái công nghệ của nước Pháp. Kiến trúc sư vẫn giữ lại nhiều nét kiến trúc nguyên bản, mang đậm dấu ấn của thời đại công nghiệp hóa, với những khối bê tông và container - nay được biến thành các phòng họp. 

Ở Trung Quốc, khu nghệ thuật 798 Space ban đầu cũng chỉ là nhà máy bỏ đi nhưng khi cộng đồng sáng tạo tham gia vào phát triển đã trở thành khu trung tâm nghệ thuật và là điểm tham quan du lịch nổi tiếng. Căn cứ không quân Taiwan Contemporary Culture Lab tại Đài Loan được vận hành từ 1949, đến năm 2018 đã được chuyển đổi thành Trung tâm Văn hóa Nghệ thuật đương đại; Bến tàu cảng công nghiệp Nagasaki Shipyard Museum tại Nhật Bản được vận hành từ năm 1898, đến năm 1985 đã được chuyển đổi thành Bảo tàng Lịch sử Công nghiệp; Mỏ than công nghiệp Zeche Zollverein tại Đức với diện tích 100ha, được vận hành từ năm 1851 và đến năm 1986 được chuyển thành Công viên Văn hóa đa năng…

Kinh nghiệm chuyển đổi nhà máy tại các quốc gia cho thấy nhiều lợi ích như giải phóng, tái tận dụng đất bỏ hoang, từ đó giải quyết vấn đề môi trường, tệ nạn xã hội, tạo không gian công cộng và thụ hưởng văn hóa đô thị cho người dân. Từ đây, giá trị bất động sản tăng lên khá nhanh, giá thuê cũng đắt hơn. 

Nhà máy cũ di dời khỏi nội đô Hà Nội chính là cơ hội tuyệt vời để phát triển kinh tế sáng tạo thông qua việc chuyển đổi chúng thành không gian sáng tạo. Giá trị còn lại của những công trình hoen gỉ được các nhà đầu tư, kiến trúc sư nhận ra và đưa ra những giải pháp khai thác đúng đắn, hiệu quả. Còn người dân được hưởng lợi là vào dịp cuối tuần chẳng phải đi đâu xa, có thể vui chơi, giải trí ngay tại nơi mình sống.