Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi) chính thức đưa tài sản số vào diện chịu thuế, mở ra chương quản lý mới nhưng cũng đặt ra thách thức lớn với giao dịch xuyên biên giới.
Với việc Quốc hội thông qua Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi), thị trường tài sản số tại Việt Nam bước sang một giai đoạn hoàn toàn mới. Lần đầu tiên, thu nhập từ chuyển nhượng tài sản số, bao gồm các loại tài sản mã hóa như Bitcoin, Ethereum và nhiều dạng tài sản số khác được bổ sung vào diện chịu thuế thu nhập cá nhân, với mức thuế suất cố định 0,1% trên từng giao dịch. Quy định này sẽ có hiệu lực từ ngày 1/7/2026.
Sự thay đổi này diễn ra trong bối cảnh thị trường tài sản số tại Việt Nam tăng trưởng nhanh nhưng phần lớn giao dịch vẫn diễn ra âm thầm, không kê khai và không chịu sự giám sát đầy đủ của cơ quan quản lý. Việc đưa tài sản số vào diện chịu thuế không chỉ nhằm tạo thêm nguồn thu cho ngân sách mà còn thể hiện bước tiến quan trọng trong việc minh bạch hóa thị trường, hạn chế các hoạt động rửa tiền, đầu cơ ẩn danh và từng bước đưa giao dịch crypto ra khỏi "vùng xám" pháp lý.
Thuế suất 0,1% được nhiều ý kiến đánh giá là mức phù hợp trong giai đoạn đầu, bởi Nhà nước chọn cách đánh thuế theo doanh thu giao dịch thay vì xác định lãi – lỗ. Theo các chuyên gia, với đặc thù tài sản số biến động mạnh, giao dịch nhiều tầng, nhiều sàn, xuyên biên giới, việc xác định thu nhập ròng gần như bất khả thi. Vì vậy, cơ chế thu trên giá trị giao dịch giúp hạn chế gian lận, đơn giản hóa nghĩa vụ thuế và giảm tranh chấp có thể phát sinh.
Tuy nhiên, thách thức lớn nhất vẫn nằm ở việc quản lý các giao dịch thực hiện trên sàn quốc tế, nơi không đặt pháp nhân tại Việt Nam và không có cơ chế chia sẻ dữ liệu giao dịch.
Trao đổi với Diễn đàn Doanh nghiệp xung quanh nội dung này, Luật sư Nguyễn Đức Biên - Giám đốc Công ty Luật TNHH Đại La đánh giá rằng việc đưa thu nhập từ chuyển nhượng tài sản số vào diện chịu thuế thu nhập cá nhân là bước đi hoàn toàn đúng hướng, cho thấy Việt Nam đang chủ động định hình khung pháp lý cho một loại tài sản mới đang phát triển ngày càng nhanh. Theo ông, việc chính thức ghi nhận tài sản số trong luật thuế cũng đồng nghĩa Nhà nước xem đây là một dạng tài sản dân sự hợp pháp, không còn bị nhìn nhận như hoạt động nằm ngoài khuôn khổ pháp lý.
Ông Biên cho rằng mức thuế 0,1% là lựa chọn hợp lý khi thị trường còn non trẻ. Thuế suất đủ thấp để không gây xáo trộn, nhưng lại đủ rõ để thiết lập trật tự tối thiểu và nâng cao ý thức tuân thủ nghĩa vụ kê khai của nhà đầu tư. Cách đánh thuế theo doanh số từng giao dịch, thay vì trên lợi nhuận, cũng được ông đánh giá là phù hợp với đặc thù của tài sản số, nơi việc xác định thu nhập thực tế rất phức tạp và dễ bị lợi dụng để trốn thuế.
Dù ủng hộ quy định mới, Luật sư Nguyễn Đức Biên nhấn mạnh rằng thuế chỉ là một trong nhiều “viên gạch” cần có để xây dựng một hệ sinh thái pháp lý hoàn chỉnh cho thị trường tài sản số. Việt Nam cần nhanh chóng thiết lập cơ chế quản lý sàn giao dịch tài sản số, bao gồm cấp phép, giám sát, báo cáo dữ liệu giao dịch và áp dụng nghiêm ngặt các biện pháp phòng chống rửa tiền. Việc phân loại rõ các nhóm tài sản số, từ token đầu tư, token tiện ích đến NFT cũng sẽ là nền tảng để xây dựng chính sách quản lý và chính sách thuế phù hợp hơn trong tương lai.
“Luật Thuế thu nhập cá nhân chính thức đánh thuế tài sản số là bước mở đầu quan trọng. Vấn đề còn lại nằm ở việc triển khai đồng bộ khung pháp lý để thị trường vận hành minh bạch, lành mạnh và bền vững hơn”, ông Biên khẳng định.
