Đề xuất thúc đẩy tăng trưởng kinh tế: Rà soát và tháo gỡ những khó khăn

Cũng tại văn bản trả lời Công văn số 3652/BKHĐT-TH ngày 11/6/2021 của Bộ Kế hoạch và Đầu tư về việc đề nghị nghiên cứu, chuẩn bị các đề xuất chính sách, giải pháp phục vụ xây dựng Đề án thúc đẩy tăng trưởng kinh tế Việt Nam trong tình hình hiện tại (Đề án), Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) tiếp tục đưa ra những khó khăn, vướng mắc của doanh nghiệp hiện nay, qua đó đề xuất các bộ, ngành, chính quyền địa phương rà soát, tháo gỡ.

Rà soát và tháo gỡ các khó khăn hiện nay về chi phí logistics, tình trạng thiếu container

Theo VCCI, phản ánh của các doanh nghiệp cho thấy chi phí logistic có sự gia tăng mạnh từ năm 2020 tới nay về cước vận tải và tình trạng thiếu container. Ở một số cảng, giá đã tăng gấp đôi so với giá mấy tháng trước và gần gấp 6 lần so với giá đầu năm 2020. Cụ thể:

Giá vận tải container từ Việt Nam đi cảng Southamton (Anh) đầu năm 2020: 1.600 USD/ container; tháng 12/2020: 5.000 USD/ container, đến tháng 5/2021: 9.100 USD/ container;

Giá vận tải container từ Việt Nam đi cảng Los Angeles (Hoa Kỳ) đầu năm 2020: 1.800 USD/ container; tháng 12/2020: 4.000 USD/ container; đến tháng 5/2021: 8.000 USD/ container.

Giá vận tải container từ Việt Nam đi cảng Jacksonville (Hoa Kỳ) đầu năm 2020: 3.900 USD/ container; tháng 12/2020: 7.000 USD/ container; đến tháng 5/2021: 12.000 USD/ container.

“Mặc dù giá thuê cao như vậy, tuy nhiên, doanh nghiệp vẫn rất khó đặt được container, nhiều trường hợp muốn thuê container cũng phải đặt trước 1 tháng nhưng vẫn không thuê được. Các doanh nghiệp gần như đang phải tranh nhau chỗ để đặt thuê container”, VCCI chia sẻ.

Cung theo VCCI, ngay cả khi doanh nghiệp đã đăng ký được container đóng hàng đưa ra cảng để lên tàu xuất khẩu rồi nhưng vì thiếu hụt lượng container dẫn đến các hãng tàu liên tục hoãn chuyến, có nhiều tàu phải hoãn 4-5 lần (tương đương khoảng 10-15 ngày)/chuyến gây nên việc chậm trễ đơn hàng xuất khẩu nhất là các đơn hàng phải giao để kịp quota nhưng tàu hoãn dẫn đến chậm trễ buộc phải hủy giao hàng, chi phí lưu container ở cảng cũng tăng lên gấp bội.

Thực tế, trên thị trường container rỗng hiện nay, doanh nghiệp nào trả cước cao hơn thì hãng tàu sẽ cấp container, thậm chí các doanh nghiệp đã có được booking container (đăng ký container) rồi nhưng do cước phí thuê container tăng lên hàng ngày nên các hãng tàu sẵn sàng hủy booking của doanh nghiệp đó để chuyển cho doanh nghiệp khác nếu trả cước cao hơn. Tình hình càng trở nên trầm trọng hơn sau vụ tắc nghẽn kênh đào Suez hồi cuối tháng 3/2021 và tình trạng tắc nghẽn tại các cảng biển.

“Việc thiếu hụt container cho xuất nhập khẩu hàng hóa đã và đang dẫn đến ách tắc cả cho đầu ra (các lô hàng xuất khẩu) lần đầu vào (các lô nguyên liệu nhập khẩu) của doanh nghiệp đồng thời làm gia tăng chi phí thuê container tại tất cả các cảng biển, gây ra nguy cơ gián đoạn chuỗi cung ứng của nhiều ngành hàng, đồng thời cũng khiến nhiều doanh nghiệp phải trả thêm chi phí lưu kho, lưu bãi do các lô hàng bị ách tắc tại các cảng biển do không thuê được container vận chuyển.

Với các yếu tố trên đã đẩy chi phí logistics tăng cao, tác động không nhỏ đến khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp trên thị trường thế giới, rất nhiều đơn hàng của các doanh nghiệp đã bị hủy, chậm giao hàng, chậm thanh toán và không ký tiếp được đơn hàng mới dẫn đến rất nhiều khó khăn.

Do dịch bệnh COVID-19, các doanh nghiệp đã rất khó khăn mới ký được các đơn hàng nhưng ngay cả khi có đơn hàng, với việc cước phí thuê cont. tăng quá cao và doanh nghiệp rất khó khăn trong việc thuê được container hàng để xuất nhập hàng hóa, các doanh nghiệp cũng đang đứng trước tình trạng thua lỗ trầm trọng và đình đốn sản xuất do giá thành sản xuất tăng cao và không xuất khẩu được hàng hóa”, VCCI đánh giá.

Từ thực trạng trên, VCCI đề nghị, thành lập Tổ Công tác của Bộ Giao thông vận tải, Bộ Công thương để rà soát và tháo gỡ các khó khăn hiện nay về chi phí logistics, tình trạng thiếu container, Tổ Công tác này cần làm việc chặt chẽ với các hiệp hội ngành hàng, các cảng biển, các hãng tàu… để đưa ra các giải pháp hạn chế tình trạng thao túng giá, đẩy giá của một số bên.

Nâng cao khả năng tận dụng ưu đãi thuế quan FTA để xuất khẩu, nhập khẩu hàng hóa và xử lý các vướng mắc về chính sách liên quan tới quy tắc xuất xứ trong các FTA

Theo VCCI, hiện tại tỷ lệ kim ngạch hàng hóa xuất khẩu sử dụng ưu đãi thuế quan theo các FTA trong tổng kim ngạch xuất khẩu tương đối thấp, và có xu hướng giảm trong vài năm trở lại đây (từ 39% năm 2018 xuống còn 33% năm 2020). Các FTA gần đây (CPTPP, EVFTA) tỷ lệ sử dụng còn thấp hơn, tỷ lệ kim ngạch hàng hóa nhập khẩu tận dụng ưu đãi thuế quan FTA thậm chí còn thấp hơn rất nhiều với một số FTA (từ 1% đến 8% như AIFTA, AJCEP-VJEPA, VCFTA, VKFTA, năm 2018). Lý do chủ yếu của tình trạng này được cho rằng:

Doanh nghiệp không hiểu rõ về quy tắc xuất xứ, hoặc có thắc mắc cần tư vấn về cách thức đáp ứng yêu cầu về quy tắc xuất xứ nhưng không tìm được đầu mối để có câu trả lời kịp thời, chính xác;

Một số quy tắc xuất xứ cam kết được giải thích theo hướng bất lợi cho doanh nghiệp trong việc đáp ứng, tận dụng

Ngôn ngữ trong các Thông tư về quy tắc xuất xứ theo FTA tương tự ngôn ngữ trong cam kết FTA, không dễ hiểu, luôn cần được giải thích bởi cán bộ của Bộ Công Thương (chủ thể duy nhất ở Việt Nam có đủ chuyên môn để giải thích chính xác và có hiệu lực)

Nếu tận dụng hiệu quả ưu đãi thuế quan FTA, hàng hóa Việt Nam có thể tăng thêm lợi thế đáng kể trong cạnh tranh với hàng hóa từ các đối thủ khác chưa có FTA ở nhiều thị trường đối tác, từ đó gia tăng lượng xuất khẩu.

Từ những nội dung đã nêu, VCCI kiến nghị, Bộ Công Thương thành lập ngay Tổ Công tác về Quy tắc xuất xứ theo các FTA với nhiệm vụ tư vấn, hỗ trợ về quy tắc xuất xứ (QTXX) cho bất kỳ doanh nghiệp nào muốn tận dụng ưu đãi thuế quan FTA để xuất khẩu, nhập khẩu hàng hóa; và xử lý các vướng mắc về chính sách liên quan tới quy tắc xuất xứ trong các FTA. Theo đó, thông tin liên lạc của Tổ Công tác được công bố công khai, rộng rãi để các doanh nghiệp đều biết và có thể tiếp cận trực tiếp và chính xác đầu mối.

Đối với hoạt động tư vấn: Tổ Công tác về Quy tắc xuất xứ tiếp nhận câu hỏi của doanh nghiệp, trả lời/phản hồi để trao đổi cụ thể hơn cho doanh nghiệp trong thời hạn ngắn (1-3 ngày); Các kết quả tư vấn của Tổ Tư vấn được công khai ẩn danh để các doanh nghiệp khác có thể tham khảo (ví dụ trên một chuyên mục riêng tại Cổng thông tin về FTA của Bộ Công Thương fta.moit.gov.vn và Cổng thông tin của Bộ Công Thương moit.gov.vn).

Đối với hoạt động chính sách: Tổ Công tác tổng hợp các vấn đề bất cập về chính sách liên quan tới QTXX của các FTA, định kỳ hàng tháng báo cáo Bộ Công Thương để có quyết định điều chỉnh chính thức kịp thời;

Đối với các vướng mắc trong thực thi tại các đơn vị cấp chứng nhận xuất xứ, Tổ Công tác trực tiếp xử lý trong thời hạn 1-3 ngày kể từ ngày nhận được thông tin.

Cải cách hành chính một cách thực chất, giảm phiền hà trong giải quyết thủ tục hành chính đối với doanh nghiệp:

Bên cạnh những vướng mắc, cần tháo gỡ như đã nên, VCCI cũng cho rằng, một số lĩnh vực thủ tục hành chính vẫn khiến doanh nghiệp tốn kém nhiều thời gian và chi phí trong quá trình thực hiện, đặc biệt là các thủ tục hành chính trong lĩnh vực kinh doanh trong ngành nông nghiệp như thủ tục công bố hợp quy trong khi đó họ có đầy đủ giấy tờ chứng nhận, tiêu chuẩn quốc tế như GMP, HACCP, FAMI-QS hoặc ISO và CFS, các qui định về hàng chế biến thủy sản phải kiểm dịch,...

“Do vậy, đề nghị các bộ, ngành và các địa phương cần cải cách hành chính một cách thực chất, giảm phiền hà trong giải quyết thủ tục hành chính đối với doanh nghiệp”, VCCI kiến nghị.

Còn tiếp…