Đề xuất trích tiền trúng đấu giá, đấu thầu vào "Quỹ phát triển đất"

>> Bất động sản Việt Nam bước vào chu kỳ phát triển mới

Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) đã “đổi mới tư duy kinh tế về đất đai” thể hiện trong quy định “Nhà nước đầu tư phát triển quỹ đất để đáp ứng cho nhu cầu sử dụng đất của các dự án đầu tư” và cơ chế “Quỹ phát triển đất” ứng vốn cho “Tổ chức phát triển quỹ đất” để thực hiện “việc bồi thường, giải phóng mặt bằng và tạo quỹ đất”.

Về nguồn thu tài chính của “Quỹ phát triển đất”, dự thảo quy định nguồn thu tài chính của “Quỹ phát triển đất” được tiếp nhận từ 3 nguồn là phân bổ từ ngân sách nhà nước, huy động các nguồn khác theo quy định của pháp luật và được phân bổ tối thiểu 10% nguồn thu từ tiền sử dụng đất, tiền thuê đất hàng năm của địa phương cho Quỹ phát triển đất.

Nhưng Hiệp hội Bất động sản TP.HCM (HoREA) nhận thấy, nguồn thu từ tiền sử dụng đất, tiền thuê đất hàng năm của địa phương không nhiều, nhất là đối với các tỉnh vùng sâu vùng xa, ngay cả thành phố Hồ Chí Minh thì nguồn thu từ tiền sử dụng đất, tiền thuê đất năm 2021 cũng chỉ có 11.229 tỷ đồng, nếu trích 10% thì cũng chỉ được 1.122 tỷ đồng, không đáp ứng được yêu cầu về vốn để thực hiện nhiệm vụ của “Quỹ phát triển đất” và “Tổ chức phát triển quỹ đất”.

Do vậy, HoREA đề nghị bổ sung quy định cấp tỉnh dành một tỷ lệ nhất định nguồn thu từ tiền trúng đấu giá quyền sử dụng đất, đấu thầu dự án có sử dụng đất, lợi nhuận xổ số kiến thiết trong năm của địa phương để tạo nguồn tài chính cho “Quỹ phát triển đất”.

Bên cạnh đó, về nhiệm vụ chi của “Quỹ phát triển đất” có đề cập đến việc ứng vốn cho việc bồi thường, giải phóng mặt bằng và tạo quỹ đất nhằm phát triển quỹ đất để đáp ứng cho nhu cầu sử dụng đất của các dự án đầu tư.

Dự thảo cũng quy định UBND cấp tỉnh có trách nhiệm báo cáo HĐND cùng cấp việc dành một tỷ lệ nhất định tiền sử dụng đất thu từ các dự án đầu tư xây dựng nhà ở thương mại, khu đô thị trên địa bàn để thực hiện công tác đền bù, bồi thường, giải phóng mặt bằng (nếu có) và đầu tư xây dựng hệ thống hạ tầng kỹ thuật cho các dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội trên phạm vi địa bàn.

>> "Bắt đúng bệnh" để cải tạo chung cư cũ

Song, chiếu theo thực tế, có một số khoản chi tài chính của “Quỹ phát triển đất” không thể trực tiếp tái tạo nguồn thu tài chính cho “Quỹ phát triển đất” như thực hiện các dự án “đầu tư công”. Nhưng sau đó, Nhà nước sẽ thu lại hiệu quả về kinh tế xã hội, trong đó có thu ngân sách nhà nước sau khi các dự án “đầu tư công” này đưa vào khai thác sử dụng.  

Mặt khác, có một số khoản chi tài chính của quỹ hoàn toàn có thể được thu hồi hoặc hoàn trả lại cho quy trong các trường hợp như nguồn tài chính sau đấu thầu lựa chọn chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội. Hay chi phí bồi thường giải phóng mặt bằng để “phát triển quỹ đất để đáp ứng cho nhu cầu sử dụng đất của các dự án đầu tư”, sau khi đấu giá thực hiện dự án thành công.

Tuy nhiên, với quy định đất thuộc quỹ đất được giao, cho thuê để thực hiện các dự án đầu tư theo quy định của pháp luật chưa thể hiện đầy đủ yêu cầu phải thực hiện theo quy định của Luật Đất đai và pháp luật có liên quan, trong đó chủ yếu là thực hiện “đấu giá quyền sử dụng đất hoặc đấu thầu dự án có sử dụng đất để lựa chọn nhà đầu tư” để đảm bảo môi trường đầu tư kinh doanh minh bạch và cạnh tranh lành mạnh, bình đẳng.

HoREA nhận thấy, “Tổ chức phát triển quỹ đất” là “đơn vị sự nghiệp công hoặc doanh nghiệp cung ứng sản phẩm, dịch vụ công ích” của Nhà nước muốn hoạt động hiệu quả thì vừa phải có nguồn vốn tài chính ban đầu đủ lớn để hoạt động, vừa phải xây dựng được cơ cấu, tổ chức, chức năng nhiệm vụ và cơ chế hoạt động rất chủ động, năng động (tương tự như tính chủ động, năng động của doanh nghiệp tư nhân).

Đồng thời phải có cơ chế kiểm soát chặt chẽ để phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, nhũng nhiễu, nên cơ chế, tổ chức hoạt động của “Tổ chức phát triển quỹ đất” cần được Chính phủ quy định chi tiết.