Gửi bình luận
Tương lai của châu Á sẽ được định hình bởi việc ai kiểm soát các tuyến đường, dữ liệu, công nghệ và dòng vốn điều phối năng lượng và khoáng sản.
Một bên là nhu cầu về các khoáng sản quan trọng ở mức độ chưa từng thấy, bên kia là thúc đẩy nhu cầu năng lượng nói chung. Hai cuộc chuyển đổi này đang tạo thành xương sống của cả quá trình chuyển đổi xanh và mở rộng số hóa, thúc đẩy nhu cầu tăng vọt về đồng, niken, coban, khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) và bí quyết kỹ thuật.
Các chính phủ tiếp tục thúc đẩy tìm kiếm thị trường để đảm bảo chuỗi cung ứng, trong khi các công ty khai thác truyền thống theo đuổi các mỏ mới. Tuy nhiên, những yếu tố ổn định mới đang nổi lên trên thị trường, tiềm năng của chúng cho đến nay vẫn bị bỏ qua.
Theo Tiến sĩ Guy Kioni, thành viên Sáng kiến Khoáng sản quan trọng tại Diễn đàn Cambridge Trung Đông và Bắc Phi, sự chuyển dịch công nghiệp của châu Á đang tạo ra áp lực chưa từng có lên chuỗi cung ứng toàn cầu.
Nguyên nhân của điều này có thể thấy ở hầu hết mọi nền kinh tế công nghiệp trong khu vực, bao gồm các hành lang pin xe điện rộng lớn của Hàn Quốc, việc xây dựng trung tâm dữ liệu của Ấn Độ và tham vọng hydro của Singapore.
Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) ước tính nhu cầu về các khoáng sản quan trọng sẽ tăng vọt 300% vào năm 2040. Cùng với đó, mức tiêu thụ điện trong khu vực cũng được dự đoán sẽ tăng 70% vào năm 2035. Bất chấp tất cả những điều này, tình trạng tắc nghẽn vận chuyển, thiếu hụt nhà máy lọc dầu và các đường đứt gãy địa chính trị mới từ Biển Đỏ đến Biển Đông đang đe dọa các động mạch tăng trưởng quan trọng nhất của các nền kinh tế toàn cầu.
Đồng thời, Hoa Kỳ đã bắt đầu tái cấu trúc chuỗi cung ứng thông qua Đạo luật Giảm Lạm phát và Khung Kinh tế Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương (IPEF), tìm cách lôi kéo các đồng minh như Nhật Bản, Australia và Philippines vào mạng lưới khoáng sản thiết yếu không thuộc Trung Quốc.
Ông Kioni cho biết, điều này tạo thêm một tầng cạnh tranh và cơ hội trên khắp các hành lang khoáng sản của châu Á, khi các bên tham gia khu vực đang định vị lại giữa chương trình nghị sự "nội địa hóa" của Washington và sự thống trị cố hữu của ngành lọc dầu Bắc Kinh.
Mặc dù các chính phủ đã nhận thức rõ những thách thức đang đến gần, song phản ứng của họ vẫn chủ yếu là các khoản đầu tư dài hạn, các thỏa thuận song phương và chiến lược triển khai quá chậm so với tốc độ thay đổi của tình hình.
Trong khi đó, sự linh hoạt, khả năng tài chính và mạng lưới tiếp cận thực địa - những yếu tố cần thiết để duy trì nguồn cung ổn định các nguyên liệu thiết yếu, lại có thể đến từ một nguồn lực khác linh hoạt hơn là các nhà giao dịch tư nhân.
Ông Kioni chỉ ra, những đơn vị này đóng vai trò như các trung gian thích ứng, sở hữu kinh nghiệm và mạng lưới quan hệ sâu rộng, cho phép họ linh hoạt điều phối giữa nhiều bên liên quan, từ nhà sản xuất, cảng vận chuyển cho tới người tiêu dùng cuối.
"Các nhà giao dịch hàng hóa không chỉ là trung gian mua bán. Một cách nhìn chính xác hơn, họ là “bộ giảm chấn” của thị trường.
Họ có khả năng phòng hộ biến động giá, điều hướng lại các tuyến vận chuyển, và tài trợ cho những nhà sản xuất vốn khó tiếp cận các kênh tín dụng truyền thống", chuyên gia này đánh giá.
Tại châu Á, nơi nhiều nền kinh tế vẫn dựa vào hạ tầng cũ kỹ và mạng lưới vận tải manh mún, khả năng thích ứng của họ trở thành một dạng “an ninh mềm” có giá trị cao. Trong bối cảnh bất ổn kinh tế – chính trị toàn cầu ngày càng sâu sắc, các nhà giao dịch đang nổi lên như những trụ cột không thể thiếu trong chiến lược tài nguyên của khu vực.
Không chỉ dừng lại ở chức năng thị trường, các nhà giao dịch này ngày càng vận hành như một dạng hạ tầng an ninh phi tập trung: mạng lưới kho lưu trữ phân tán, logistics dựa trên dữ liệu và hệ thống truy xuất nguồn gốc bằng trí tuệ nhân tạo (AI). Nhờ đó, họ có thể ổn định chuỗi cung ứng theo thời gian thực, ngay cả khi các thỏa thuận cấp Nhà nước tạm thời bị gián đoạn.
Trong thế giới bị phân mảnh địa chính trị hiện nay, ông Kioni cho rằng, sự linh hoạt của các nhà giao dịch trở thành một “công cụ răn đe kinh tế”, bảo đảm dòng chảy hàng hóa liên tục ngay cả khi các chính phủ đang tái định hình liên minh.
Radiant World, một nhà giao dịch năng lượng lâu năm, đã mở rộng sang lĩnh vực kim loại cơ bản và đất hiếm, kết nối nhà sản xuất châu Phi với người mua châu Á đang tìm kiếm nguồn cung ngoài Trung Quốc.
IXM, thương hiệu quen thuộc trong giới kim loại, đã đầu tư mạnh vào logistics kỹ thuật số và công cụ truy xuất nguồn gốc theo thời gian thực, giúp doanh nghiệp đáp ứng các tiêu chuẩn minh bạch và ESG.
Đáng chú ý, BGN International – một nhà giao dịch tầm trung nhưng có hoạt động toàn cầu – đang chuyển hóa chuyên môn trong lĩnh vực năng lượng sang kỷ nguyên khoáng sản và kim loại mới. BGN đã triển khai mô hình vận tải lai kết hợp giữa tàu biển cỡ lớn và tàu nhỏ hơn có thể tiếp cận các cảng nông, phù hợp với đặc thù hạ tầng hàng hải không đồng đều của châu Á.
Sự chuyển hướng của BGN cho thấy các nhà giao dịch truyền thống đang tái cấu trúc hoạt động để thích ứng với nhu cầu thị trường hiện đại.
Các nền kinh tế châu Á hiện đang đứng trước ngã rẽ quan trọng.
Để duy trì tăng trưởng trong bối cảnh phân mảnh toàn cầu gia tăng, khu vực này cần những hành lang cung ứng bền vững, tức mạng lưới linh hoạt, phân tán và khả thi về thương mại dài hạn. Và trong quá trình này, các nhà giao dịch chính là yếu tố then chốt.
Khả năng của họ trong việc kết hợp tài chính, logistics và quản trị rủi ro tạo nên một lớp đệm an toàn mà các thỏa thuận nhà nước khó có thể thay thế.
Mô hình này cũng phù hợp với định hướng chính sách hiện nay của khu vực. Cụ thể, Nhật Bản thông qua Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp (METI) đang thúc đẩy chiến lược “đa kênh cung ứng” cho kim loại dùng trong sản xuất pin; Ấn Độ khuyến khích liên doanh giữa các nhà chế biến trong nước và nhà giao dịch toàn cầu. Trong khi đó, Singapore đang định vị mình trở thành trung tâm giao dịch hàng đầu châu Á cho cả LNG và khoáng sản chiến lược.
Trong tất cả các trường hợp, các nhà giao dịch tư nhân chính là mắt xích kết nối giữa thượng nguồn và hạ nguồn, giữa khu vực công và tư, giữa nội địa và quốc tế.
Có thể thấy, một khái niệm mới về an ninh kinh tế đang dần hình thành, nơi sức mạnh không chỉ đo bằng trữ lượng hay sản lượng tinh luyện, mà còn bằng mức độ linh hoạt của chuỗi logistics.
Các nhà giao dịch như Radiant World, IXM, Gunvor và BGN International giờ đây đóng vai trò như “van an toàn” của hệ thống, đảm bảo rằng khi một tuyến đường gặp trục trặc, tuyến khác sẽ lập tức mở ra.
Hệ thống tàu vận tải, kho lưu trữ và các công ty tài chính của họ tạo nên một cấu trúc dự phòng phân tán, giúp thị trường duy trì ổn định trước biến động.
Trên thực tế, các nhà giao dịch chính là những “tác nhân tuyến đầu” của học thuyết này, khi họ chuyển đổi hoạt động logistics thương mại thành một dạng răn đe chiến lược thầm lặng.
Đối với châu Á, những doanh nghiệp này đang trở thành tài sản chiến lược trong cuộc đua kép về năng lượng và khoáng sản. Khi nhu cầu công nghệ sạch tăng nhanh và các ngành công nghiệp dựa trên AI bùng nổ, tương lai của châu Á sẽ được định hình bởi việc ai kiểm soát các tuyến đường, dữ liệu, công nghệ và dòng vốn điều phối năng lượng và khoáng sản.
