Doanh nghiệp ngành điện tăng trưởng thấp ở 2023: Thực tế ra sao?

>>>Năm 2024: Ngành điện sẽ tăng trưởng trên mức nền thấp năm 2023

Bức tranh kinh doanh năm 2023 của các doanh nghiệp ngành điện đang niêm yết cổ phiếu trên thị trường chứng khoán Việt Nam có sự phân hóa mạnh cả ở nhóm các doanh nghiệp thủy điện và nhiệt điện và hầu hết các doanh nghiệp đều ghi nhận lãi sụt giảm so với năm trước.

Đi sâu vào kết quả kinh doanh của từng doanh nghiệp, với Công ty CP Nhiệt diện Quảng Ninh (UpCOM: QTP) đạt doanh thu và lợi nhuận sau thuế (LNST) trong quý cuối cùng của năm 2023 lần lượt là 2.847 tỷ, tăng 26% so với cùng kỳ và 211 tỷ, tăng mạnh 744% so với cùng kỳ. Doanh thu tăng trưởng 26% so với cùng kỳ năm ngoái, đồng thời cao hơn 13% so với quý trước nhờ mức sản lượng điện thương phẩm hồi phục khi các tổ máy quay trở lại hoạt động bình thường.

Đáng chú ý, lợi nhuận sau thuế đạt 211 tỷ, cao hơn 7,4 lần so với cùng kỳ và 16,5 lần so với quý trước nhờ sự hỗ trợ của giá nguyên vật liệu đầu vào và chi phí tài chính được cải thiện, giảm 59% so với cùng kỳ.

Tuy nhiên, lũy kế cả năm 2024, QTP ghi nhận đạt 12.057 tỷ đồng doanh thu và lợi nhuận sau thuế đạt 615 tỷ, giảm 20,5% so với năm trước, dù sụt giảm so với năm trước nhưng doanh nghiệp vượt 39% kế hoạch năm. Sản lượng điện sản xuất cả năm đạt 7,82 tỷ Kwh, vượt 4% kế hoạch năm.

Công ty CP Thủy điện Bắc Hà mang về hơn 79,3 tỷ đồng doanh thu trong năm 2023, tăng hơn 60% so với năm trước. Lợi nhuận sau thuế tăng mạnh lên  hơn 29,3 tỷ đồng, tương ứng với mức tăng lên tới 661,6% so với năm 2022.

Doanh nghiệp cho biết, nguyên nhân lợi nhuận năm 2023 tăng đột biến so với năm trước là do doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ tăng nhờ lưu lượng nước trung bình về hồ trong quý IV tăng, nên sản lượng điện sản xuất ra tăng. Bên cạnh đó, chi phí tài chính giảm, góp phần làm lợi nhuận tăng.

Theo báo cáo kiểm toán năm 2023, Công ty CP Thủy điện miền Nam (HoSE: SHP) mang về hơn 666 tỷ đồng doanh thu, giảm 11,2% so với năm trước. Lợi nhuận sau thuế cũng giảm 14,25%, về mức gần 275,3 tỷ đồng.

Doanh nghiệp lý giải, việc lợi nhuận trong năm 2023 sụt giảm so với năm trước, nguyên nhân là do sản lượng phát điện năm 2023 thấp hơn so với năm trước. Công ty giải thích, lượng mưa trong năm 2023 đa phần chỉ tập trung vào mùa mưa, năm trước thời tiết tương đối thuận lợi, lượng mưa rải đều cho cả mùa khô và mùa mưa. Bên cạnh đó, giá điện bình quân năm 2023 cũng giảm 10% so với giá điện bình quân năm 2022.

Công ty CP Thủy điện Thác Bà (HoSE: TBC) mang về 431 tỷ đồng doanh thu trong năm 2023, giảm 41% so với năm trước; lãi sau thuế và lãi ròng lần lượt đạt 169 tỷ đồng và 126 tỷ đồng, tương ứng giảm 55% và 61%. So với kế hoạch, TBC chỉ thực hiện được 75% mục tiêu doanh thu và 72% kế hoạch lãi sau thuế cả năm.

Nguyên nhân cũng được doanh nghiệp lý giải là do mực nước hồ đầu quý IV thấp, dẫn đấn hiệu suất phát điện thấp và lưu lượng nước về hồ bình quân không thay đổi nhiều so với cùng kỳ, dẫn đến sản lượng điện thương phẩm giảm mạnh. Bên cạnh đó, giá bán điện bình quân giảm do giá bán điện theo hợp đồng PC giảm…

Trong khi đó, với Công ty CP Cơ điện lạnh (HoSE: REE), do kết quả kinh doanh của các đơn vị thành viên là VHS, TBC, TMP… lao dốc, đã kéo cả doanh thu và lợi nhuận cả năm 2023 của doanh nghiệp này sụt giảm. Theo đó, doanh thu cả năm 2023 của REE đạt 8.570 tỷ đồng, giảm 9% so với năm trước. Lợi nhuận 2.188 tỷ đồng, giảm 19% so với năm 2022.

Theo lãnh đạo doanh nghiệp, nguyên nhân giảm lợi nhuận chủ yếu do mảng Cơ điện lạnh lần đầu tiên sụt giảm mạnh, giảm đến 118 tỷ đồng chủ yếu do phát sinh chi phí dự phòng lên đến 199,5 tỷ trong quý IV/2023. Đây cũng là lần đầu tiên mảng này lỗ 76,3 tỷ, cùng kỳ năm ngoái vẫn lãi 41,6 tỷ đồng.

Ngoài ra, nhiều doanh nghiệp khác trong nhóm nhiệt điện cũng có kết quả kinh doanh năm 2023 giảm sâu như: Công ty CP Nhiệt điện Ninh Bình (HNX: NBP) giảm 65% lợi nhuận; Tổng Công ty Phát điện 3 (HoSE: PGV) sụt giảm 3% doanh thu và 47% lợi nhuận; Công ty CP Nhiệt điện Hải Phòng (UpCOM: HND) sụt giảm 24% lợi nhuận.

Ở nhóm các doanh nghiệp thủy điện, hầu hết các doanh nghiệp đều có kết quả kinh doanh năm 2023 với lợi nhuận sụt giảm. Trong đó, sụt giảm mạnh nhất là Công ty CP Thủy điện Xuân Minh (UpCOM: XMP) sụt giảm 76%; đứng thứ hai là Công ty CP Thủy điện Buôn Đôn (UpCOM: BSA), với mức sụt giảm 66%; Công ty CP Thủy điện Hà Nua (HoSE: HNA) có mức sụt giảm 59%; Công ty CP Thủy điện Sử Pán 2 (UpCOM: SP2), cũng có mức sụt giảm 51%...

Trong Báo cáo Chiến lược mới đây, Chứng khoán Agriseco Research đánh giá, năm 2024,  ngành điện sẽ tăng trưởng trên mức nền thấp năm 2023. Với kì vọng GDP tăng trưởng ở mức6% - 6,5% theo mục tiêu Chính phủ đề ra, Agriseco Research ước tính phụ tải đạt mức tăng trưởng ít nhất trên 9% trong năm 2024 đến từ kỳ vọng thị trường bất động sản và nhóm ngành sản xuất công nghiệp có sự hồi phục.

Về công suất nguồn: Theo Bộ Công Thương, sẽ có khoảng 4.298 MW nguồn điện mới đi vào vận hành trong năm 2023 với sự bổ sung của 2.632MW từ nhà máy nhiệt điện than Thái Bình II (1.200MW), Nhiệt điện Vân Phong I (1.432 MW) đi vào vận hành. Cùng với đó, tính đến ngày 03/11/2023, có 21 nhà máy/phần nhà máy năng lượng tái tạo (NLTT) với tổng công suất 1.201MW đã hoàn thành thủ tục COD.

Agriseco Research kỳ vọng rằng trong năm 2024, 3.394 MW công suất NLTT chuyển tiếp còn lại sẽ hoàn thành thống nhất mức giá bán điện với EPTC và có thể đi vào vận hành.

Công ty Chứng khoán này cũng đánh giá, thủy điện vẫn còn nhiều khó khăn do chu kỳ El Nino còn tiếp diễn đến nửa đầu năm 2024. Trong khi đó, nhiệt điện than được huy động tối đa công suất để bù đắp sự thiếu hụt của thủy điện.

Mặc dù, điện gió được đánh giá là mũi nhọn phát triển theo quy hoạch điện VIII. Tuy nhiên, với việc mức giá trần trong khung giá được Bộ Công Thương công bố thấp hơn mức FIT trước đây khá nhiều sẽ gây ra những khó khăn nhất định cho các chủ đầu tư dự án NLTT trong ngắn hạn.