Đòn bẩy xanh cho doanh nghiệp Việt

Chia sẻ với Doanh Nhân, ông Phạm Đăng An - Phó Tổng Giám đốc Vũ Phong Energy Group, Giám đốc VP Carbon cho biết, điện mặt trời mái nhà đang chuyển mình từ giải pháp tiết kiệm chi phí thành điều kiện tiên quyết cho chuỗi cung ứng toàn cầu, và cơ chế DPPA sắp tới sẽ là đòn bẩy để Việt Nam bứt phá.

Ông Phạm Đăng An thông tin, điện mặt trời mái nhà phục vụ tự tiêu thụ đã chuyển mình từ một giải pháp bổ trợ thành tài sản chiến lược, đặc biệt với các doanh nghiệp sản xuất định hướng xuất khẩu. Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM) của Liên minh châu Âu đang thúc ép các nhà xuất khẩu Việt Nam phải giảm phát thải, nếu không sẽ đối mặt với nguy cơ mất thị trường. Chính sách trong nước cũng đang đi theo xu hướng này, với các cải cách mạnh mẽ về thuế môi trường và cam kết phát thải ròng bằng 0.

- Thưa ông, trong bối cảnh điện mặt trời mái nhà nổi lên như công cụ quan trọng giúp các nhà sản xuất Việt Nam đáp ứng yêu cầu xanh hóa chuỗi cung ứng toàn cầu thì đâu là những thách thức chính cần sớm được giải quyết?

Điện mặt trời mái nhà không còn chỉ là giải pháp tiết kiệm chi phí điện, mà trở thành điều kiện tiên quyết để đáp ứng tiêu chuẩn chuỗi cung ứng toàn cầu và nâng cao uy tín thương hiệu.

Tuy nhiên, theo tôi vẫn còn một số thách thức lớn. Vốn đầu tư là nút thắt hàng đầu khi phần lớn nhà máy khó có thể tự bỏ vốn triển khai hệ thống công suất hàng MWp. Các mô hình “zero-capex” hay “năng lượng như dịch vụ” giúp giảm gánh nặng vốn ban đầu, nhưng khả năng “bankable” dài hạn của những mô hình này vẫn phụ thuộc nhiều vào khung chính sách ổn định, có thể dự đoán.

Một lĩnh vực then chốt khác là hệ thống lưu trữ năng lượng (BESS) – yếu tố quan trọng để khai thác tối đa giá trị của điện mặt trời mái nhà. Việc mở rộng quy mô phân khúc này đòi hỏi ba nền tảng: phân tích dữ liệu độ phân giải cao để quản lý chu kỳ sạc/xả; quy định rõ ràng về quyền sở hữu và giá trị còn lại của pin; cùng khung tài chính công nhận lưu trữ là hạ tầng thiết yếu.

- Theo ông, các doanh nghiệp sản xuất nên tìm kiếm gì ở đối tác năng lượng để đảm bảo hợp đồng “bankable” (có thể được ngân hàng chấp nhận), được bảo vệ trước rủi ro chính sách và tiếp cận nguồn điện xanh minh bạch?

Cơ chế mua bán điện trực tiếp (DPPA) sắp ra mắt sẽ thay đổi đáng kể bức tranh năng lượng sạch tại Việt Nam, cho phép các nhà sản xuất điện tái tạo bán trực tiếp cho khách hàng lớn, thay vì qua mô hình độc quyền một bên mua như hiện nay. Vũ Phong đã và đang chuẩn bị để hỗ trợ doanh nghiệp tận dụng tối đa cơ hội này.

Thứ nhất, chúng tôi đang đẩy nhanh tiến độ hai dự án điện mặt trời kết hợp lưu trữ, tổng công suất khoảng 150 MWp, được thiết kế phù hợp với nhu cầu của các nhà máy xuất khẩu. Dự kiến hai dự án này sẽ vận hành vào quý III/2026, trùng thời điểm triển khai DPPA ở quy mô quốc gia.

Thứ hai, đội ngũ Energy-as-a-Service đang phát triển các gói hợp đồng điện theo bậc, với mức giá cố định, thấp hơn dự báo giá điện lưới, đồng thời cung cấp tùy chọn “xanh” như chứng chỉ năng lượng tái tạo quốc tế (I-REC) và tín chỉ carbon được chứng nhận.

Thứ ba, chúng tôi quản trị rủi ro bằng cách đàm phán nguồn vốn dài hạn, định giá bằng VND, với ngân hàng trong nước và tổ chức tài chính quốc tế, nhằm giảm thiểu rủi ro tỷ giá cho doanh nghiệp Việt Nam. Đồng thời, Vũ Phong hợp tác với các công ty bảo hiểm để bảo vệ khách hàng trước nguy cơ cắt giảm công suất hoặc thay đổi chính sách trong suốt vòng đời dự án.

Cuối cùng, chúng tôi triển khai nền tảng đo đếm dựa trên blockchain, cung cấp dữ liệu thời gian thực về sản lượng, tiêu thụ và phát hành REC. Điều này đảm bảo tính minh bạch, hỗ trợ báo cáo ESG và đáp ứng yêu cầu tuân thủ quy định của EU.

- Trong bối cảnh ngày càng nhiều doanh nghiệp trong và ngoài nước cung cấp giải pháp điện mặt trời mái nhà, đâu là những tiêu chí quan trọng để nhà sản xuất lựa chọn đối tác EPC/ thi công?

Có sáu tiêu chí chính doanh nghiệp cần lưu ý để đảm bảo giá trị lâu dài và tuân thủ pháp luật gồm: 1- Hồ sơ “bankable” – Ưu tiên đơn vị đã triển khai nhiều dự án công nghiệp quy mô trên 10 MWp, có ít nhất 2 năm dữ liệu vận hành được kiểm toán. 2- Năng lực kỹ thuật và an toàn – Sở hữu đội ngũ nội bộ am hiểu mô phỏng điện mặt trời, đánh giá kết cấu, chống sét. 3- Chất lượng thiết bị – Sử dụng nhà cung cấp Tier-1, bảo hành sản phẩm và hiệu suất dài hạn, có linh kiện thay thế tại thị trường nội địa. 4 - Dịch vụ vận hành & bảo trì tích hợp – Giám sát 24/7, bảo trì dự đoán; cung cấp dashboard điện toán đám mây kết nối API phục vụ báo cáo ESG. 5 - Năng lực tài chính và linh hoạt hợp đồng – có khả năng bảo lãnh thực hiện, xử lý rủi ro chính sách và tiếp cận nguồn vốn cạnh tranh. 6- Hiểu biết pháp lý và tích hợp lưới – có mối quan hệ làm việc với EVN và chính quyền địa phương, giúp rút ngắn thủ tục và sẵn sàng nâng cấp hệ thống với pin lưu trữ hoặc DPPA.

- Ngoài thị trường nội địa, Vũ Phong đã mở rộng sang Singapore và Philippines. Trong 5 năm tới, công ty có kế hoạch mở rộng hơn nữa tại Đông Nam Á hay tìm kiếm các đối tác chiến lược từ các nhà đầu tư quốc tế?

Việc mở rộng sang Philippines và Singapore là bước đi tự nhiên trong sứ mệnh thúc đẩy “chuyển đổi kép” (Twin-Transition) trên toàn khu vực Đông Nam Á. Trong 5 năm tới, chúng tôi tập trung gia tăng hiện diện tại các thị trường giàu tiềm năng ở khu vực châu Á – Thái Bình Dương.

Chiến lược mở rộng của chúng tôi hiện tập trung vào Indonesia và Australia. Indonesia được chúng tôi nhìn nhận là một quốc gia đóng vai trò quan trọng trong khu vực, đang chuyển dịch mạnh mẽ sang năng lượng xanh, tạo ra một thị trường năng động cho thế mạnh chuyên môn của chúng tôi.

Trong khi đó, Australia – một thị trường trưởng thành và ổn định – sở hữu điều kiện lý tưởng để triển khai các dự án quy mô lớn và thu hút nguồn vốn đáng kể, trở thành đối tác hoàn hảo trong chiến lược tăng trưởng của doanh nghiệp.

Để hiện thực hóa mục tiêu này, Tập đoàn sẽ chủ động thiết lập các mối quan hệ hợp tác chiến lược với nhà đầu tư quốc tế. Sự hợp tác này sẽ tạo nên sức mạnh bổ trợ: đối tác quốc tế không chỉ mang đến nguồn vốn mà còn cả công nghệ hiện đại và mô hình quản trị tiên tiến. Kinh nghiệm hợp tác với một nhà đầu tư chiến lược châu Âu theo định hướng tác động bền vững đã củng cố niềm tin vào việc lựa chọn những đối tác cùng chia sẻ giá trị cốt lõi và cam kết phát triển bền vững.

Bằng việc kết hợp sự am hiểu sâu sắc thị trường nội địa với nguồn lực quốc tế, chiến lược này sẽ không chỉ củng cố vị thế của Vũ Phong, mà còn góp phần thúc đẩy nhanh quá trình chuyển đổi xanh và số hóa cho các ngành công nghiệp tại khu vực châu Á – Thái Bình Dương.

- Trân trọng cảm ơn ông!