Đón đầu làn sóng đầu tư xanh

Đồng thời mở ra không gian kết nối trực tiếp và thu hút đầu tư toàn cầu vào phát triển logistics xanh tại Việt Nam.

Đó là chia sẻ của ông Trần Tiến Dũng, Chủ tịch Macstar Group, Chủ tịch Hiệp hội Logistics Hải Phòng (HPLA) với Doanh Nhân. Ông cho biết, trong thời gian qua, hưởng ứng cam kết của Chính phủ về mục tiêu đạt phát thải ròng bằng 0 (Net Zero) vào năm 2050, cộng đồng doanh nghiệp logistics đã triển khai các giải pháp nhằm chuyển đổi sang các hình thức vận hành và vận chuyển có lượng phát thải thấp. Chuyển đổi xanh không còn là lựa chọn mà là ưu tiên để doanh nghiệp nâng sức cạnh tranh.

- Ông có thể chia sẻ những kinh nghiệm và hoạt động nổi bật của doanh nghiệp trong quá trình thực hiện chuyển đổi xanh?

Tại khu vực phía Bắc, phần lớn hàng hoá hiện vẫn được lưu thông chủ yếu bằng đường bộ, chiếm tỷ trọng hơn 98%. Phần còn lại được vận chuyển bằng đường thuỷ, trong khi vận tải đường sắt vẫn chưa được khai thác nhiều, đặt ra yêu cầu cấp thiết phải bổ sung các hình thức vận tải thay thế vừa đáp ứng nhu cầu vận chuyển, vừa đảm bảo tiêu chí “xanh”, nhất là trong bối cảnh lượng hàng hoá qua hệ thống cảng Hải Phòng đang gia tăng mạnh mẽ.

Tận dụng lợi thế tự nhiên của hệ thống sông ngòi dày đặc tại miền Bắc cùng đường bờ biển dài kết nối giữa cảng Hải Phòng và các cảng thuộc khu vực Bắc Trung Bộ, từ năm 2024, các doanh nghiệp hội viên của HPLA đã tiên phong triển khai thử nghiệm tuyến vận tải đường sông kết nối từ Hải Phòng đến Ninh Bình. Sau một năm thử nghiệm, đồng thời đầu tư thêm phương tiện phù hợp với nhu cầu vận tải khối lượng lớn và điều kiện khai thác ven biển, đến tháng 4/2025, doanh nghiệp đã chính thức đưa vào vận hành các tàu container chạy tuyến ven biển qua cửa Lạch Giang, vào sông Ninh Cơ, đi qua kênh đào Nghĩa Hưng, rồi vào sông Đáy để đến các cảng tại tỉnh Ninh Bình.

Kết quả sau thời gian triển khai cho thấy vận tải đường thuỷ ven biển có nhiều lợi thế vượt trội. Thời gian vận chuyển rút ngắn từ 40–45% so với trước đây. Theo tính toán sơ bộ, lượng phát thải carbon cho mỗi container bằng đường biển cũng giảm hơn 75% so với vận tải đường bộ. Đây là những tín hiệu tích cực, khẳng định tính đúng đắn trong định hướng của doanh nghiệp khi tìm kiếm giải pháp logistics bền vững, góp phần giảm thiểu phát thải mà vẫn đảm bảo hiệu quả lưu thông hàng hoá, phục vụ cho sự phát triển kinh tế – xã hội.

- Cùng với đó, doanh nghiệp đã ứng dụng công nghệ số vào hệ thống vận hành như thế nào để tối ưu chi phí và nâng cao hiệu quả, thưa ông?

Có thể thấy chuyển đổi số đang mang lại những bước phát triển mạnh mẽ cho hệ thống cảng biển nói riêng và logistics nói chung. Với việc áp dụng công nghệ số vào thực tiễn, các quy trình như lệnh giao hàng, kết nối với cơ quan nhà nước, đăng ký với cảng vụ… đều đã được số hoá và thực hiện trực tuyến. Nhờ đó, thời gian lấy hàng được rút ngắn đáng kể, giúp giảm tình trạng ùn tắc tại cảng và nâng cao hiệu suất vận hành.

Cùng với đó, nhờ chuyển đổi số, tốc độ giải phóng hàng hoá được cải thiện rõ rệt, nâng năng suất lên khoảng 40–50%, thay vì năng lực thông quan chỉ đạt khoảng 500.000–600.000 TEU/năm với hệ thống hai cầu bến như trước đây, so với trước. Đây là minh chứng rõ nét cho hiệu quả kinh tế mà chuyển đổi số mang lại, đồng thời là động lực để các doanh nghiệp khai thác cảng và logistics tiếp tục quan tâm và đầu tư cho quá trình này.

Tôi kỳ vọng trong thời gian tới, tiến trình này sẽ tiếp tục được đẩy mạnh, không chỉ ở từng doanh nghiệp riêng lẻ, mà còn trong sự liên kết giữa các doanh nghiệp logistics.

-Lợi ích là vậy tuy nhiên các doanh nghiệp vẫn gặp không ít thách thức trong quá trình thực hiện chuyển đổi số và chuyển đổi xanh, doanh nghiệp đang thích ứng ra sao thưa ông?

Các doanh nghiệp hiện đang chịu áp lực lớn về chi phí đầu tư trong quá trình thực hiện chuyển đổi số và chuyển đổi xanh. Số ít doanh nghiệp có quy mô đủ lớn có khả năng huy động nguồn lực để tích cực chuyển đổi. Ngược lại, phần lớn DNNVV do quy mô kinh doanh hạn chế và khó khăn trong việc phân bổ tài chính chưa thể triển khai các giải pháp số một cách hiệu quả.

Việc phải hợp tác với các đối tác khác để xây dựng phần mềm quản lý công việc, hay phụ thuộc vào phần mềm nước ngoài khiến chi phí triển khai rất cao, số lượng doanh nghiệp đủ tiềm lực tài chính và quyết tâm theo đuổi chuyển đổi số trở nên khá hạn chế.

Trong khi đó, chuyển đổi xanh cũng gặp không ít thách thức. Dù đã có doanh nghiệp cảng biển bắt đầu thay thế phương tiện sử dụng nhiên liệu diesel bằng các thiết bị chạy điện, tạo bước tiến đáng kể, giúp giảm phát thải khí nhà kính và tiết kiệm chi phí vận hành lâu dài, tuy nhiên số lượng chưa nhiều.

Nhiều doanh nghiệp vẫn chủ yếu đầu tư vào phương tiện vận tải đường bộ. Trong khi đó, các loại hình vận tải khác như đường sắt chưa nhận được sự quan tâm đúng mức, một phần vì quy mô đầu tư lớn. Chẳng hạn, dự án tuyến đường sắt từ Lào Cai về cảng Lạch Huyện hiện có mức đầu tư lên tới hơn 6 tỷ USD, một con số vượt ngoài khả năng của các doanh nghiệp vừa và nhỏ.

Do đó, vận tải đường thuỷ nội địa được đánh giá là loại hình phù hợp để doanh nghiệp tư nhân tham gia phát triển với các lợi thế vượt trội như khả năng vận chuyển khối lượng lớn, chi phí thấp, lượng khí thải carbon giảm đáng kể và thời gian vận chuyển không quá khác biệt so với đường bộ. Tuy nhiên, việc thay đổi tư duy từ ưu tiên đường bộ sang vận tải đường thuỷ không phải là điều dễ dàng, đòi hỏi thời gian và sự đồng thuận từ nhiều phía.

Hỗ trợ doanh nghiệp cải thiện thực tế này, chính quyền thành phố Hải Phòng đã tích cực hỗ trợ, thể hiện qua chính sách miễn giảm 50% phí sử dụng hạ tầng cảng biển đối với các đơn vị vận chuyển hàng hóa bằng đường thuỷ kết nối từ Hải Phòng tới các KCN và nhà máy. Đây là tín hiệu đáng mừng, thể hiện sự đồng hành của chính quyền trong nỗ lực thúc đẩy chuyển đổi xanh và chuyển đổi số.

Dù còn nhiều khó khăn, nhưng tôi kỳ vọng, từ năm 2027 trở đi, loại hình vận tải đường thuỷ sẽ ngày càng phổ biến, góp phần cải thiện lưu thông hàng hoá với sản lượng cao hơn, chi phí cạnh tranh hơn và hướng tới một ngành logistics bền vững hơn trong tương lai.

- Đại hội Thế giới Liên đoàn các Hiệp hội Giao nhận và Vận tải Quốc tế - FIATA World Congress 2025 sẽ được diễn ra từ ngày 6 - 10 tháng 10 tại Việt Nam với chủ đề logistics xanh, ông đánh giá doanh nghiệp logistics Việt có thể tận dụng cơ hội thế nào từ Đại hội toàn cầu này?

Việc được chọn là nước chủ nhà đăng cai FIATA World Congress (FWC) 2025 đúng vào kỷ niệm 99 năm thành lập FIATA đã cho thấy uy tín và vai trò ngày càng được nâng cao của Việt Nam trong chuỗi cung ứng và mạng lưới logistics toàn cầu.

Đây cũng là minh chứng rõ nét cho sự hội nhập sâu rộng và chủ động của cộng đồng doanh nghiệp logistics Việt Nam, đặc biệt là nỗ lực không ngừng của Hiệp hội Doanh nghiệp dịch vụ Logistics Việt Nam (VLA) trong việc kết nối quốc tế và thúc đẩy hợp tác đa phương.

Là sự kiện quan trọng và lớn nhất toàn cầu về logistics, FWC 2025 dự kiến sẽ thu hút hơn 1.200 doanh nghiệp logistics quốc tế, chuyên gia và nhà hoạch định chính sách từ 150 quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới đến Việt Nam. Đây là cơ hội rất lớn để Việt Nam giới thiệu tiềm năng, năng lực và lợi thế cạnh tranh trong lĩnh vực logistics.

Với doanh nghiệp trong nước, sự kiện này tạo ra không gian kết nối trực tiếp với các đối tác quốc tế, tìm kiếm cơ hội hợp tác chiến lược, tiếp cận công nghệ mới và các xu hướng phát triển logistics hiện đại như chuyển đổi số, logistics xanh, trung tâm trung chuyển khu vực... Ngoài ra, đây cũng là dịp để quảng bá hình ảnh đất nước, môi trường đầu tư và du lịch Việt Nam với bạn bè quốc tế.

Tôi kỳ vọng rằng, sau FWC 2025, sẽ có thêm nhiều doanh nghiệp nước ngoài quan tâm đầu tư tại Việt Nam, đặc biệt về logistics xanh, cũng như các doanh nghiệp Việt Nam sẽ tận dụng tốt cơ hội này để mở rộng hợp tác và thúc đẩy xúc tiến đầu tư.

Trân trọng cảm ơn ông!