Gửi bình luận
Khâu thẩm định báo cáo nghiên cứu khả thi và kiểm tra nghiệm thu ở cấp bộ vẫn rất lớn dẫn tới nhiều bất cập như gây ra tình trạng ách tắc hồ sơ thủ tục khiến dự án bị đình trệ kéo dài.
Theo quy định pháp luật hiện hành, đối với dự án sử dụng vốn khác (vốn tư nhân), cơ quan chuyên môn về xây dựng thuộc Bộ Xây dựng thẩm định báo cáo nghiên cứu khả thi đối với dự án do Quốc hội, Thủ tướng Chính phủ chấp thuận chủ trương đầu tư; dự án nhóm A; dự án nhóm B có công trình cấp đặc biệt, cấp I; dự án trên địa bàn 02 tỉnh trở lên.
Từ hơn 10 năm trước, Nghị định số 15/2013/NĐ-CP của Chính phủ về quản lý chất lượng công trình xây dựng (quy định chi tiết Luật Xây dựng năm 2003) là cột mốc làm phát sinh thủ tục thẩm tra thiết kế của cơ quan quản lý nhà nước về xây dựng. Đến Luật Xây dựng năm 2014 và Nghị định số 59/2015/NĐ-CP về quản lý dự án đầu tư xây dựng, thủ tục này đổi thành thẩm định thiết kế cơ sở và thiết kế kỹ thuật (trường hợp thiết kế 3 bước)/thiết kế bản vẽ thi công (trường hợp thiết kế 2 bước). Như vậy, các dự án đều phải thẩm định 2 bước thiết kế tại cơ quan quản lý nhà nước về xây dựng (Cục Hoạt động xây dựng - Bộ Xây dựng hoặc Sở Xây dựng nơi có công trình).
Luật Xây dựng sửa đổi năm 2020 và Nghị định số 15/2021/NĐ-CP về quản lý dự án đầu tư xây dựng đã cải cách thủ tục hành chính theo hướng với dự án sử dụng vốn khác (không sử dụng vốn nhà nước) thì cơ quan quản lý nhà nước chỉ thẩm định 01 bước là thẩm định báo cáo nghiên cứu khả thi đầu tư xây dựng. Trong hồ sơ báo cáo nghiên cứu khả thi có thiết kế cơ sở.
Điều đáng lưu ý là trước đây Nghị định số 42/2017/NĐ-CP sửa đổi Nghị định số 59/2015/NĐ-CP cho phép áp dụng cơ chế ủy quyền, theo đó Cục Hoạt động xây dựng - Bộ Xây dựng được ủy quyền cho Sở Xây dựng thẩm định các bước thiết kế. Tuy nhiên đến Nghị định số 15/2021/NĐ-CP thì không còn cho phép áp dụng cơ chế ủy quyền. Điều đó dẫn đến thẩm quyền thẩm định báo cáo nghiên cứu khả thi được đẩy lên Cục Hoạt động xây dựng - Bộ Xây dựng với mọi dự án do Quốc hội, Thủ tướng Chính phủ chấp thuận chủ trương đầu tư; dự án nhóm A; dự án có công trình cấp đặc biệt, cấp I; dự án trên địa bàn 02 tỉnh trở lên (theo Điều 13 Nghị định số 15/2021/NĐ-CP).
Mặc dù Nghị định số 35/2023/NĐ-CP đã sửa đổi Nghị định số 15/2021/NĐ-CP trong đó giảm bớt thẩm quyền thẩm định của Cục Hoạt động xây dựng - Bộ Xây dựng, tuy nhiên sự sửa đổi là không đáng kể, Bộ Xây dựng chỉ phân cấp các dự án nhóm C trở xuống có công trình cấp đặc biệt, cấp I cho các Sở Xây dựng. Trên thực tế, các dự án nhóm C có công trình cấp đặc biệt, cấp I là không nhiều.
Nhiều doanh nghiệp than phiền về việc với một dự án nhóm A thì mọi công trình đều phải đẩy lên cơ quan trung ương thẩm định, bao gồm các công trình có quy mô rất nhỏ, ví dụ một căn nhà 2 tầng, quy mô cấp III thuộc dự án nhóm A cũng thuộc thẩm quyền thẩm định của Cục Hoạt động xây dựng. Điều này là bất hợp lý.
Hiện nay, Bộ Xây dựng đang chủ trì soạn thảo Nghị định thay thế Nghị định số 15/2021/NĐ-CP về quản lý dự án đầu tư xây dựng. Trong đó, thẩm quyền thẩm định báo cáo nghiên cứu khả thi của cơ quan nhà nước được quy định tại Điều 16. Dự thảo quy định đối với dự án sử dụng vốn khác (không sử dụng vốn nhà nước), cơ quan chuyên môn về xây dựng thuộc Bộ quản lý công trình chuyên ngành thẩm định dự án do Quốc hội, Thủ tướng Chính phủ chấp thuận chủ trương đầu tư; dự án nhóm A có công trình cấp I trở lên; dự án trên địa bàn từ 02 tỉnh trở lên. Các công trình còn lại do địa phương thẩm định.
Như vậy thẩm quyền thẩm định đã được đề xuất phân cấp nhiều hơn cho địa phương so với pháp luật hiện hành. Cụ thể, dự án nhóm A nhưng chỉ có công trình cấp II trở xuống, hoặc dự án có công trình cấp I, cấp đặc biệt nhưng quy mô nhóm B, nhóm C sẽ được phân cấp về cho các sở tại địa phương thẩm định. Mặc dù vậy, phương án này vẫn chưa thực sự bảo đảm nguyên tắc phân cấp, phân quyền. Cơ quan chuyên môn về xây dựng thuộc bộ chỉ nên thẩm định báo cáo nghiên cứu khả thi với dự án nhóm A có công trình cấp đặc biệt. Bởi các công trình cấp I, chẳng hạn tòa chung cư 30 tầng, hiện đã trở nên rất phổ biến tại các địa phương, có thể phân cấp cho cấp sở thẩm định.
Với các dự án do Thủ tướng Chính phủ chấp thuận chủ trương đầu tư, không phải trường hợp nào cũng cần cơ quan chuyên môn về xây dựng thuộc bộ thẩm định. Chẳng hạn với dự án đầu tư hạ tầng khu công nghiệp thuộc thẩm quyền Thủ tướng chấp thuận chủ trương đầu tư nhưng các công trình trong dự án rất đơn giản, không quá phức tạp về kỹ thuật (chỉ gồm một số tuyến đường giao thông, công trình hạ tầng kỹ thuật), cần phân cấp triệt để cho địa phương tự thẩm định.
Từ đó, kiến nghị sửa điểm a khoản 4 Điều 16 dự thảo Nghị định thay thế Nghị định số 15/2021/NĐ-CP như sau: “Cơ quan chuyên môn về xây dựng thuộc Bộ quản lý công trình xây dựng chuyên ngành thẩm định đối với dự án do Quốc hội chấp thuận chủ trương đầu tư; dự án do Thủ tướng Chính phủ chấp thuận chủ trương đầu tư có công trình cấp đặc biệt; dự án nhóm A có công trình cấp đặc biệt; dự án được đầu tư xây dựng trên địa bàn hành chính từ 02 tỉnh trở lên”.
