Mặc dù đã có nhiều tín hiệu tích cực nhờ sự quyết liệt của Chính phủ, Thủ tướng, tuy nhiên, bài toán cải cách thủ tục hành chính, cắt giảm điều kiện kinh doanh vẫn còn những vấn đề cần cải thiện.

Mới đây, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết phê duyệt chương trình cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính liên quan đến hoạt động sản xuất, kinh doanh năm 2025 và 2026. Mục tiêu của chương trình đến năm 2026, cắt giảm, đơn giản hóa 100% điều kiện kinh doanh không cần thiết, chồng chéo. Cùng với đó, bãi bỏ 100% điều kiện đầu tư kinh doanh của các ngành nghề không thuộc danh mục ngành nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện của Luật Đầu tư.
Cải cách thủ tục hành chính, cắt giảm điều kiện kinh doanh không chỉ là yêu cầu khách quan của nền kinh tế, mà còn là chủ trương lớn được Đảng, Nhà nước và đặc biệt là Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo quyết liệt.
Theo đó, triển khai Nghị quyết số 138/NQ-CP của Chính phủ ban hành Kế hoạch hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết số 68-NQ/TW của Bộ Chính trị, tính đến ngày 22/9, các Bộ đã chủ động thực hiện cắt giảm, đơn giản hóa 890 thủ tục hành chính, cắt giảm 222 điều kiện kinh doanh.
Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt phương án cắt giảm, đơn giản hóa 2.051 thủ tục hành chính; cắt giảm 2.041 điều kiện kinh doanh thuộc phạm vi quản lý của 14 Bộ, cơ quan ngang Bộ.
Không chỉ có vậy, Báo cáo mới nhất của Chính phủ tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV đang diễn ra cũng cho thấy, tính đến hết tháng 9/2025, đã có 3.241 quy định kinh doanh được cắt giảm, đơn giản hóa, đạt tỷ lệ 20,5% trên tổng số quy định được rà soát. Ngoài ra, 1.033 thủ tục hành chính và giấy tờ công dân cũng đã được cắt giảm, đơn giản hóa.
Đặc biệt, Chính phủ cũng đã phân cấp 490 thủ tục hành chính và phân định rõ thẩm quyền thực hiện với 748 thủ tục hành chính cho cấp tỉnh, 268 thủ tục hành chính cho cấp xã – Đây được cho là bước tiến rất đáng ghi nhận theo hướng giảm tải cho trung ương, tăng tính tự chủ, linh hoạt ở địa phương.
Dù đã có nhiều cải thiện, tuy nhiên, bài toán về cải cách thủ tục hành chính, cắt giảm điều kiện kinh doanh vẫn còn đó những vấn đề.
Thực tế, phản ánh tới Hội thảo “Nhận diện khó khăn, vướng mắc do quy định pháp luật trong hoạt động sản xuất, kinh doanh” do Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) tổ chức trước đó, không ít ý kiến cho rằng, hiệu quả của việc cắt giảm điều kiện kinh doanh, thủ tục hành chính khá rõ ràng, nhưng một số phương án cắt giảm còn mang nặng tính hình thức khi chỉ thay đổi trường thông tin hoặc các bảng biểu nhỏ trong thủ tục hành chính, kết quả có giảm về số lượng, nhưng phát sinh theo hình thức khác.
Ví dụ, 2-3 thủ tục được gộp làm một, tức chỉ giảm về số lượng nhưng không thay đổi về bản chất, hay các giấy phép, điều kiện kinh doanh lại trở thành quy chuẩn kỹ thuật phức tạp với doanh nghiệp.
Nhìn nhận về vấn đề này, TS Lê Duy Bình - Giám đốc Điều hành Economica Vietnam bày tỏ, chi phí thực hiện thủ tục hành chính đã được cắt giảm thông qua nhiều biện pháp khác nhau về cải cách thủ tục, áp dụng chuyển đổi số, cải tiến quy trình thực hiện thủ tục hành chính. Tuy nhiên, chi phí thực hiện các thủ tục hành chính vẫn khiến nhiều người dân, doanh nghiệp nản lòng, đặc biệt thủ tục liên quan đến đất đai, xây dựng, phòng cháy chữa cháy...
Theo các chuyên gia, chủ trương cắt giảm 100% điều kiện kinh doanh không cần thiết là hoàn toàn đúng đắn, được cộng đồng doanh nghiệp hoan nghênh. Tuy nhiên, nút thắt lớn nhất luôn nằm ở khâu thực thi.
Để chủ trương đi vào thực tế, các chuyên gia cho rằng, mấu chốt là phải thay đổi căn bản tư duy coi người dân và doanh nghiệp là đối tượng để phục vụ chứ không phải đối tượng để quản lý như quan niệm cũ.
Trong đó, cần thực hiện đồng bộ các giải pháp như: Phải xây dựng một quy trình chuẩn, thống nhất và liên thông; triển khai quy trình xuống dưới và nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ để họ hiểu và nắm vững vấn đề. Cán bộ nào không đủ khả năng thực hiện thì kiên quyết điều chuyển, thay thế; phải xây dựng được một trung tâm dữ liệu quốc gia. Các cơ quan quản lý phải lấy dữ liệu từ trung tâm đó, thay vì bắt người dân cầm hồ sơ chạy từ cơ quan này sang sở, ngành rồi lại về địa phương; đặc biệt cần cơ chế giám sát và quy trách nhiệm rõ ràng.