Giai đoạn phát triển mới của thương mại điện tử

Những năm qua, dù kinh tế trong nước đối mặt với nhiều thách thức song thương mại điện tử vẫn là điểm sáng và đóng góp quan trọng cho tăng trưởng chung. Đặc biệt, thương mại điện tử đã khẳng định vị thế tiên phong, chiếm 2/3 giá trị của nền kinh tế số - một trong những trụ cột, động lực tăng trưởng mới của Việt Nam.

Với tốc độ tăng trưởng được duy trì từ 18-25%/năm, thương mại điện tử đang tăng khoảng gấp 3 lần so với tốc độ tăng trưởng của thương mại truyền thống và duy trì vị trí top đầu trong khu vực Đông Nam Á.

Từ phát triển nhanh, thương mại điện tử đang chuyển sang giai đoạn mới hướng đến tăng trưởng bền vững hơn. Đặc biệt, sự tác động của các FTA, nhất là trong khuôn khổ hiệp định RCEP vừa mở rộng “biên giới kinh doanh” của doanh nghiệp mà không bị giới hạn bởi khoảng cách hay quy mô vừa buộc các doanh nghiệp phải chuyển đổi tư duy, nâng cao năng lực số và chuẩn hóa quy trình.

Bên cạnh đó, ông Nguyễn Hữu Tuấn - Giám đốc Trung tâm phát triển thương mại điện tử và công nghệ số (eComDX) thuộc Cục Thương mại điện tử và kinh tế số (Bộ Công Thương), thương mại điện tử đang chịu sự tác động mạnh mẽ của công nghệ. Từ chỗ là công cụ phụ trợ, công nghệ đã trở thành nền tảng của mọi hoạt động.

Sự bùng nổ của trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn, tự động hóa, Internet vạn vật và điện toán đám mây đang tái định hình toàn bộ cách doanh nghiệp vận hành, từ quản trị chuỗi cung ứng, tiếp thị, đến chăm sóc khách hàng.

Trước sự thay đổi đó, trong hoạt động hỗ trợ doanh nghiệp xúc tiến thương mại năm 2025, Bộ Công Thương xác định thương mại điện tử tiếp tục được coi là trọng tâm. Theo đó, cơ quan nhà nước phối hợp các sàn thương mại điện tử, nền tảng trực tuyến lớn trong và ngoài nước triển khai các chương trình kết nối thương mại điện tử, hỗ trợ liên kết vùng, phát triển thương mại điện tử xuyên biên giới, mở rộng thị trường tiêu thụ hàng hóa qua môi trường số. Các hoạt động ưu tiên hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa, hợp tác xã, làng nghề, cơ sở sản xuất địa phương…

Hiện nay, với hơn 2/3 giao dịch thương mại điện tử diễn ra trên thiết bị di động, Bộ Công Thương đẩy mạnh các chương trình đào tạo với nội dung chuyên sâu, tập trung vào các giải pháp công nghệ mới. Giám đốc eComDX Nguyễn Hữu Tuấn cho biết thêm: cùng với tăng trưởng chung của ngành, nhu cầu nhân lực tăng trưởng 30 - 40%/năm. Tuy vậy, hiện chỉ khoảng 30% nhân lực được đào tạo chính quy.

Khan hiếm nhân lực có trình độ là thực tế trong thương mại điện tử. Đại diện eComDX thông tin về các vị trí việc làm mà thị trường đang có nhu cầu cao, từ cấp quản lý hoạch định chiến lược đến bộ phận sale triển khai các chiến dịch quảng cáo đa kênh và tăng tỷ lệ chuyển đổi; phân tích và khai thác dữ liệu lớn hỗ trợ quyết định kinh doanh; tối ưu chuỗi cung ứng… Trong đó, ngoài kiến thức chuyên môn chung, kỹ năng công nghệ - kỹ thuật giữ vai trò nền tảng.

Đặc biệt, “ngôn ngữ chung” của thương mại điện tử là kỹ năng phân tích dữ liệu với các khả năng thu thập, làm sạch, xử lý dữ liệu lớn để không chỉ đánh giá hiệu suất kinh doanh mà còn dự báo nhu cầu thị trường, từ đó đưa ra chiến lược kinh doanh chính xác. Giám đốc eComDX Nguyễn Hữu Tuấn phân tích, trong môi trường thương mại điện tử năng động và cạnh tranh, kỹ năng giải quyết vấn đề và tư duy phản biện để ra quyết định dựa trên dữ liệu thay vì cảm tính là năng lực tạo nên sự khác biệt.

Vì vậy, ngay từ bây giờ, nhân sự trong ngành cần chuẩn bị khả năng làm việc cùng với AI để tối ưu quy trình cùng khả năng lập trình, tích hợp đa kênh đồng bộ hóa trải nghiệm khách hàng hay năng lực bảo mật dữ liệu trong bối cảnh các quy định pháp lý ngày càng nghiêm ngặt.