Gửi bình luận
Được công nhận là sản phẩm OCOP, nhưng đặc sản Ninh Bình vẫn khó tiếp cận người tiêu dùng trên không gian mạng.
Nỗi trăn trở về đầu ra bền vững trên các sàn thương mại điện tử đang là bài toán khó của nhiều chủ thể sản xuất. Điều gì đang kìm hãm sự bứt phá của các sản phẩm OCOP Ninh Bình trên thị trường số, và đâu là lối đi để gỡ nút thắt này?
Gian nan đi tìm lời giải
Trong dòng chảy mạnh mẽ của kinh tế số, các sản phẩm OCOP (Chương trình mỗi xã một sản phẩm) của Ninh Bình đang nỗ lực tìm một vị thế vững chắc trên các sàn thương mại điện tử. Tuy nhiên, hành trình "số hóa" này không hề dễ dàng, với nhiều rào cản từ tư duy, kỹ năng đến cách thức tiếp cận thị trường.
Hành trình hòa nhập trong không gian mạng của sản phẩm OCOP Ninh Bình có nhiều sản phẩm OCOP độc đáo như cơm cháy, rượu Kim Sơn, nem chua Yên Mạc, hay các sản phẩm thủ công mỹ nghệ từ cói, rau Khánh Thành; Gạo sạch Toản Xuân và Gạo Sinh thái Ruộng rươi; Nghêu thịt hộp Lenger; Nước mắm Cường Là, Mắm tôm Ngọc Lâm...
Đây đều là những sản phẩm chất lượng cao, mang đậm bản sắc địa phương, nhưng khi "lên sàn" thương mại điện tử, chúng lại phải đối mặt với một cuộc chiến mới. Thách thức đầu tiên nằm ở tư duy. Nhiều chủ thể OCOP, vốn quen với kênh phân phối truyền thống, vẫn còn e dè với môi trường trực tuyến. Họ thiếu kiến thức về cách xây dựng gian hàng, chụp ảnh sản phẩm sao cho bắt mắt, hay viết mô tả thu hút người mua. Khả năng quản lý đơn hàng, logistics và chăm sóc khách hàng trên nền tảng số cũng còn hạn chế.
Bà Nguyễn Thị Thu Hoài, đại diện Công ty TNHH Sản xuất và Thương mại Sapo cho biết: Sản phẩm Hương hồng hạc của Công ty đạt chứng nhận OCOP 4 sao, và sản phẩm này đã tiếp cận sàn thương mại điện tử từ năm 2019. Tuy nhiên, thời điểm đó, việc xây dựng quy trình sản xuất chưa hoàn thiện và kinh doanh trên sàn thương mại điện tử còn khá mới mẻ nên cơ sở đã tạm khóa các tài khoản bán hàng online, tập trung vào ổn định sản xuất, mở rộng các điểm bán trực tiếp và phân phối đại lý. Và đến tháng 2/2025, do nhu cầu phát triển thị trường, các tài khoản bán hàng trên nền tảng số bắt đầu được kích hoạt trở lại.
Theo bà Hoài, chỉ sau vài năm, các nền tảng số đã có sự thay đổi chóng mặt về cơ chế, chính sách, buộc chủ cơ sở phải thích ứng liên tục. Hiện tại, cơ sở tập trung vào bán tại sàn Shopee và Tiktok shop, tuy nhiên sản lượng hàng bán ra chưa được như kỳ vọng, chỉ chiếm khoảng 15%. Trong khi thuế và phí sàn khá cao, chiếm khoảng 25% doanh thu. Bên cạnh đó, sự thay đổi thuật toán của các nền tảng cũng làm cho doanh nghiệp gặp khó khăn trong quá trình kinh doanh trên sàn thương mại điện tử, bởi nhân sự chưa được đào tạo một cách bài bản về bán hàng trên nền tảng số.
Bà Hoài chia sẻ thêm: “Bán hàng trên sàn thương mại điện tử phải liên tục đổi mới cách tiếp cận khách hàng qua các video, hình ảnh, tiếp nhận phản hồi; nhất là thời gian đầu, nếu muốn sản phẩm được biết đến rộng rãi hơn cần đầu tư nhiều cho chi phí quảng cáo”.
Công ty TNHH sản xuất và thương mại Sapo không phải là trường hợp duy nhất gặp khó khăn khi đưa sản phẩm OCOP lên sàn thương mại điện tử để tiêu thụ. Nhiều sản phẩm OCOP tiêu biểu của tỉnh, có chất lượng tốt, bao bì bắt mắt vẫn loay hoay tiếp cận với nền tảng.
Tương tự khó khăn ông Vũ Anh Toản, Giám đốc Công ty cổ phần Thương mại mật ong sú vẹt biển Kim Sơn chia sẻ: “Tôi đã thử đưa sản phẩm lên sàn Tiktok shop, tuy nhiên phí sàn quá cao, chưa kể chi phí vận chuyển, rủi ro hoàn hàng, đổi trả, cơ sở khó cân bằng chi phí nên thời gian tới chúng tôi vẫn ưu tiên phân phối cho đại lý”.
So với phân phối trực tiếp cho các cửa hàng, đại lý, chủ thể bán hàng trên nền tảng số cần đáp ứng đóng gói tiêu chuẩn theo quy định sàn, kho bãi… cũng là một thách thức lớn. Thêm vào đó, nhiều sản phẩm nông nghiệp, thực phẩm đặc sản có đặc thù dễ hư hỏng, khó duy trì chất lượng khi vận chuyển xa trong thời gian dài, làm tăng rủi ro trong giao hàng và hậu mãi.
Cần chiến lược bài bản
Theo bà Trần Lan Hương – Chủ thể của OCOP 3 sao (Nam Định cũ): Hành trình hòa nhập trong không gian mạng của sản phẩm OCOP cần phải có bài toán truyền thông và marketing cũng là một điểm yếu. Giữa hàng ngàn sản phẩm cạnh tranh, việc làm nổi bật đặc sản của địa phương đòi hỏi chiến lược bài bản. Các chủ thể cần học cách sử dụng mạng xã hội, chạy quảng cáo hiệu quả và xây dựng câu chuyện thương hiệu để tạo sự khác biệt.
Trên thực tế, việc đăng ký gian hàng và đưa sản phẩm lên sàn thương mại điện tử tương đối dễ dàng với các chủ thể OCOP. Tuy nhiên, câu chuyện vận hành là vấn đề nan giải khi phải tính bằng năm để xây dựng thương hiệu sản phẩm, đầu tư cho quảng cáo, khuyến mãi, chăm sóc khách hàng. Nếu không, sản phẩm dễ bị chìm giữa "biển thông tin" và khó tiếp cận với người tiêu dùng mục tiêu. Trong khi, tại không gian số, các sản phẩm công nghiệp, sản phẩm nhập khẩu giá cạnh tranh đem lại vô số lựa chọn cho người mua chỉ với một từ khóa tìm kiếm.
Chị Hoàng Thị Hường - chủ thể OCOP cho biết."Mỗi chai tinh dầu 5ml hiện bán trực tiếp tại xưởng có giá 25.000 đồng nhưng bán online chỉ khoảng 20.000 đồng, đã bao gồm phí sàn, thuế, chi phí quảng cáo, bao bì đóng gói, nhân lực. Nếu so về giá, gần như sản phẩm OCOP bán lẻ trên sàn khó cạnh tranh được. Trong khi tiêu thụ trực tiếp cho các công ty lớn sẽ ổn định đầu ra, có kế hoạch sản xuất rõ ràng về sản lượng sản xuất, ít rủi ro nên hiện tôi chưa đưa sản phẩm lên sàn thương mại điện tử".
Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường, Chương trình OCOP hướng tới tạo ra các sản phẩm OCOP chất lượng tốt, mẫu mã đẹp, an toàn thực phẩm, khai thác và phát huy những giá trị văn hóa, giá trị truyền thống của địa phương. Vì thế, các sản phẩm phải được sản xuất theo quy trình, tiêu chuẩn kỹ thuật khắt khe, để đáp ứng được mọi thị trường tiêu thụ, trong đó có nền tảng bán hàng trực tuyến…
Tuy nhiên, việc quảng bá, xúc tiến thương mại sản phẩm OCOP trong điều kiện kinh tế số vừa là thuận lợi nhưng cũng đặt ra không ít khó khăn đối với các chủ thể, các tổ chức kinh tế nông thôn là các doanh nghiệp nhỏ, hợp tác xã, hộ gia đình. Các chủ thể tham gia Chương trình OCOP đa số có quy mô sản xuất nhỏ nên gặp khó khăn về vùng nguyên liệu, chưa đa dạng về chủng loại, khả năng mở rộng quy mô còn khó khăn, nguồn nhân lực ít am hiểu công nghệ, khó đáp ứng các đơn hàng lớn và liên tục…
Thời gian qua, với sự hỗ trợ từ các cơ quan chức năng và những nỗ lực tự thân, hành trình hòa nhập của sản phẩm OCOP Ninh Bình đang dần có những tín hiệu tích cực. Các lớp tập huấn về thương mại điện tử, livestream bán hàng được tổ chức, giúp doanh nghiệp và các chủ thể OCOP trang bị thêm kỹ năng cần thiết. Nhiều chủ thể đã mạnh dạn hợp tác với các sàn thương mại điện tử lớn, đồng thời xây dựng kênh bán hàng riêng trên các nền tảng mạng xã hội.
Trước thực tế nhu cầu mua sắm sản phẩm OCOP ngày càng cao, các ngành chức năng tiếp tục hoàn thiện, đánh giá, công nhận các sản phẩm theo kế hoạch phù hợp với tình hình thực tiễn của địa phương; thực hiện phân cấp quản lý và tổ chức đánh giá phân hạng theo sắp xếp đơn vị hành chính 2 cấp.
Hành trình "số hóa" sản phẩm OCOP Ninh Bình là một chặng đường dài, đòi hỏi sự kiên trì, đổi mới và phối hợp chặt chẽ. Khi vượt qua được những rào cản ban đầu, các sản phẩm này không chỉ mở rộng thị trường mà còn góp phần quảng bá văn hóa, hình ảnh Ninh Bình đến với bạn bè trong và ngoài nước.
