Màn “giả chết” để chiếm đoạt tiền bảo hiểm vừa bị phanh phui cho thấy lỗ hổng quản lý đang bị lợi dụng, đe dọa trực tiếp niềm tin của thị trường bảo hiểm…
Những ngày qua, dư luận đặc biệt quan tâm tới vụ việc một người phụ nữ tại Thanh Hóa đã được khai tử từ năm 2020 nhưng bất ngờ trở về địa phương xin xóa khai tử sau nhiều năm “biến mất”. Từ các dấu hiệu bất thường, cơ quan công an đã vào cuộc điều tra, làm rõ hành vi dựng kịch bản “giả chết” để trục lợi và bắt giữ các đối tượng liên quan.
Theo thông tin từ cơ quan chức năng, việc lập hồ sơ khai tử, tổ chức tang lễ và hoàn tất các thủ tục pháp lý liên quan đã tạo ra một “vỏ bọc” đủ chặt chẽ để các đối tượng yêu cầu doanh nghiệp bảo hiểm chi trả tiền theo hợp đồng. Tổng số tiền bị chiếm đoạt được xác định gần 1,3 tỉ đồng. Vụ án không chỉ gây chấn động bởi tính chất hi hữu, mà còn bởi mức độ bài bản, có tính toán của kịch bản gian dối vượt ngưỡng đạo đức.
Từ vụ việc này, các chuyên gia pháp lý đánh giá, gian lận bảo hiểm đang dịch chuyển sang những thủ đoạn ngày càng cực đoan và tinh vi. Nếu trước đây, các hành vi gian lận thường xoay quanh việc làm giả hồ sơ bệnh án, khai tăng mức độ thương tật hoặc cung cấp thông tin không đầy đủ khi giao kết hợp đồng, thì nay, việc dựng lên cả một kịch bản “tử vong” cho thấy ranh giới đạo đức và pháp lý đã bị đẩy tới mức đáng báo động.
Bên cạnh đó, vụ việc này cũng phơi bày những lỗ hổng trong việc liên thông, đối chiếu dữ liệu giữa các hệ thống quản lý. Một cá nhân đã được khai tử hợp pháp nhưng vẫn có thể tồn tại ngoài đời trong nhiều năm đặt ra câu hỏi lớn về khả năng kiểm soát, cập nhật thông tin giữa cơ quan hộ tịch, quản lý dân cư và doanh nghiệp bảo hiểm. Khi dữ liệu còn phân mảnh, phụ thuộc vào hồ sơ giấy tĩnh, các kịch bản gian lận tinh vi có điều kiện hình thành và tồn tại.
Hệ quả của gian lận bảo hiểm không dừng lại ở thiệt hại tài chính của doanh nghiệp bảo hiểm. Về lâu dài, chi phí quản lý rủi ro tăng lên có thể buộc các doanh nghiệp phải siết chặt điều kiện chi trả hoặc điều chỉnh mức phí. Khi đó, người tham gia bảo hiểm trung thực lại là bên chịu ảnh hưởng, còn niềm tin, yếu tố sống còn của thị trường bảo hiểm bị bào mòn.
Trao đổi với Diễn đàn Doanh nghiệp, Luật sư Tạ Anh Tuấn – Giám đốc Công ty Luật TNHH Tạ Anh Tuấn cho rằng vụ án “giả chết” để trục lợi bảo hiểm vừa bị cơ quan công an bóc trần cho thấy hành vi gian lận trong lĩnh vực bảo hiểm đã vượt ra khỏi các thủ đoạn thông thường, trở thành những kịch bản được chuẩn bị công phu, có sự tính toán dài hơi.
Theo Luật sư Tạ Anh Tuấn, về nguyên tắc pháp luật, việc cố ý cung cấp thông tin sai sự thật, sử dụng giấy tờ giả hoặc dựng lên tình tiết không có thật nhằm làm phát sinh nghĩa vụ chi trả bảo hiểm là hành vi vi phạm nghiêm trọng. Tùy theo tính chất, mức độ và hậu quả, các hành vi này có thể bị xử lý hình sự, đồng thời kéo theo trách nhiệm dân sự và các hệ quả pháp lý khác.
Tuy nhiên, Luật sư Tạ Anh Tuấn nhấn mạnh, nếu chỉ nhìn vụ việc dưới góc độ xử lý cá nhân phạm tội thì vẫn chưa đầy đủ. Điều đáng lo ngại hơn nằm ở những khoảng trống của hệ thống quản lý đã bị lợi dụng. Khi dữ liệu hộ tịch, dân cư và bảo hiểm chưa được liên thông kịp thời, việc thẩm định hồ sơ chi trả vẫn phụ thuộc lớn vào giấy tờ tĩnh, thì nguy cơ gian lận là điều khó tránh khỏi.
Luật sư phân tích, trong bối cảnh các kịch bản gian lận ngày càng tinh vi, chỉ cần một mắt xích trong quy trình quản lý bị buông lỏng, toàn bộ hệ thống có thể bị qua mặt. Hậu quả không chỉ dừng lại ở thiệt hại tài chính của doanh nghiệp bảo hiểm, mà còn lan rộng ra thị trường, buộc những người tham gia bảo hiểm trung thực phải gánh rủi ro thông qua chi phí cao hơn hoặc điều kiện chi trả ngày càng khắt khe.
Theo Luật sư Tạ Anh Tuấn, bài học rút ra từ vụ án này không chỉ là việc xử lý nghiêm minh hành vi vi phạm, mà còn là yêu cầu cấp thiết phải nâng cấp cơ chế phòng ngừa. Việc tăng cường liên thông dữ liệu giữa các cơ quan quản lý nhà nước, hoàn thiện quy trình thẩm định, kiểm tra chéo thông tin và phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường là hướng đi không thể chậm trễ.
“Bảo hiểm được xây dựng trên nền tảng nhân văn, nhằm chia sẻ rủi ro cho người dân. Nhưng nếu không kiểm soát tốt gian lận, chính sự nhân văn đó sẽ bị lợi dụng, làm xói mòn niềm tin của xã hội và gây tổn hại cho những người tuân thủ pháp luật”, Luật sư Tạ Anh Tuấn nhấn mạnh.
