Hé lộ mối quan ngại nền kinh tế Đức

>> Kinh tế Đức "cản bước" châu Âu

Bộ trưởng Tài chính Đức Christian Lindner đã tuyên bố rằng Đức không phải là “kẻ ốm yếu” của châu Âu mà là “một kẻ mệt mỏi”, sau những năm khủng hoảng gần đây.

Tuy nhiên, các chỉ số kinh tế Đức đã chỉ ra điều gì đó còn hơn cả sự mệt mỏi. Mặc dù Đức có thể được mô tả là chỉ đang ở trong một cuộc suy thoái nhẹ, nhưng trên thực tế, nền kinh tế Đức không có triển vọng rõ ràng về sự phục hồi sắp diễn ra.

Bức tranh màu xám

Tăng trưởng GDP của Đức đã giảm 0,3% trong năm 2023, khiến Đức trở thành quốc gia công nghiệp hóa lớn duy nhất rơi vào suy thoái. Nợ quốc gia của Đức đã tăng khoảng 48 tỷ euro, đạt gần 2,6 nghìn tỷ euro trong năm qua. Mặc dù điều này thoạt nhìn có vẻ đáng báo động, nhưng điều quan trọng là phải xem xét bối cảnh kinh tế rộng hơn. Tỷ lệ nợ trên GDP của Đức hiện ở mức xấp xỉ 65%, vẫn thấp hơn  so với nhiều nước phương Tây khác.

Hơn nữa, Đức đã thực hiện các giới hạn nghiêm ngặt về thâm hụt ngân sách, thể hiện cam kết thận trọng tài chính. Trước những biện pháp này, có một lập luận phản bác rằng Đức có thể cân nhắc việc gánh thêm nợ công để vực dậy nền kinh tế.

Trong khi đó, tâm lý của các doanh nghiệp ngày càng xấu đi vào đầu năm 2024, thể hiện qua Chỉ số Môi trường Kinh doanh của IFO được công bố vào tháng 1/2024, đã giảm xuống 85,2 điểm. Cả tình hình hiện tại và những kỳ vọng trong những tháng tới đều được đánh giá bi quan hơn đối với kinh tế Đức.

Viện IFO đã giảm dự báo tăng trưởng năm 2024 của Đức xuống 0,7%, so với mức dự đoán trước đó là 0,9%. Việc hạ dự báo này một phần là do việc cắt giảm thêm ngân sách liên bang, điều này trở nên cần thiết do phán quyết của Tòa án Hiến pháp Liên bang cấm tái sử dụng các quỹ kích thích Covid còn sót lại.

>> Năm kinh tế "buồn" của Đức gây lo ngại toàn cầu

Mối lo ngại ngày càng tăng

Nền kinh tế Đức đang trên bờ vực khủng hoảng khi quá trình phi công nghiệp hóa bắt rễ sâu. Các công ty, do những cân nhắc về kinh tế, đang ngày càng chuyển cơ sở sản xuất ra nước ngoài, gây ra mối đe dọa đáng kể cho một quốc gia phụ thuộc nhiều vào sản lượng công nghiệp. Xu hướng này có những hậu quả ngay lập tức và sâu sắc, vượt xa những tác động rõ ràng đối với các ngành công nghiệp. Việc doanh nghiệp Đức dịch chuyển sản xuất ra nước ngoài có thể kéo theo sự gia tăng tình trạng sa thải lao động, làm trầm trọng thêm những thách thức kinh tế mà lực lượng lao động phải đối mặt.

Vào tháng 11 năm 2023, theo dữ liệu sơ bộ từ Cục Thống kê Liên bang (Destatis), xuất khẩu của Đức đã giảm 5% so với cùng kỳ năm 2022, trong khi nhập khẩu ghi nhận mức giảm lên tới 12,2%.

Mặc dù trọng tâm chính là bối cảnh công nghiệp, nhưng điều quan trọng là phải thừa nhận mối liên hệ giữa những thay đổi này. Một trường hợp điển hình là ngành công nghiệp hóa chất của Đức đang rơi vào tình trạng suy thoái nghiêm trọng và kéo dài, mất khoảng 23% năng lực sản xuất.

Hơn nữa, các nhà quản lý hàng đầu đã bày tỏ sự hoài nghi đáng kể về khả năng phục hồi nhanh chóng của nganh này. Những thách thức này càng trở nên trầm trọng hơn do Đức phải vật lộn với chi phí năng lượng cao, đặc biệt ảnh hưởng đến các ngành tham gia cạnh tranh toàn cầu. Bất chấp những nỗ lực của chính phủ nhằm giải quyết những thách thức này, chẳng hạn như gói trợ giá điện trị giá hàng tỷ USD, thành công vẫn còn hạn chế.

Trong khi đó, theo báo cáo của Deloitte, hai trong số ba công ty của Đức đã chuyển một phần hoạt động ra nước ngoài một cách đáng báo động do cuộc khủng hoảng năng lượng đang diễn ra ở nước này. Xu hướng này đặc biệt rõ rệt trong các lĩnh vực quan trọng như cơ khí, hàng công nghiệp và công nghiệp ô tô, nơi 69% công ty đã chuyển dịch hoạt động ở mức độ vừa phải hoặc lớn.

Những phát hiện chính từ báo cáo của Deloitte đã làm sáng tỏ lý do đằng sau sự thay đổi đáng kể này. Hầu hết các doanh nghiệp cho rằng quyết định chuyển hoạt động ra nước ngoài của họ là do giá năng lượng cao và lạm phát. Đáng chú ý, các công ty trong các ngành này đang có kế hoạch di dời không chỉ sản xuất linh kiện có tay nghề thấp mà cả các quy trình sản xuất có tay nghề cao.

Tác động đến Việt Nam

Theo số liệu Thống kê của Tổng cục Hải quan Việt Nam, tổng kim ngạch thương mại hai chiều giữa Việt Nam và CHLB Đức năm 2023 đạt 11,09 tỷ USD, giảm 11,9% so với năm 2022. Trong đó, xuất khẩu của Việt Nam sang Đức đạt 7,4 tỷ USD giảm 17,5%; kim ngạch nhập khẩu từ Đức đạt gần 3,7 tỷ USD, tăng 2,1% so với năm 2022.

Theo số liệu của Cơ quan Thống kê Liên bang Đức (Destatis), tính đến hết tháng 10 năm 2023, CHLB Đức nhập khẩu hàng hóa có nguồn gốc từ Việt Nam đạt trị giá gần 12,3 tỷ USD, giảm 4,5% so với cùng kỳ năm 2022. Tổng kim ngạch xuất nhập khẩu hàng hóa trong 10 tháng năm 2023 đạt trên 15,5 tỷ USD, giảm 1,6% so với 10 tháng năm 2022. Các sản phẩm nhập khẩu chính của Đức từ Việt Nam là máy móc thiết bị; giày dép; dệt may; cà phê, trà, gia vị; trái cây và các loại hạt… Sự chênh lệch về kim ngạch chủ yếu do phương pháp thống kê và áp dụng quy tắc xuất xứ khác nhau.

Theo nhiều chuyên gia, sự suy giảm kinh tế Đức có thể sẽ tiếp tục tác động tiêu cực đến thương mại Việt Nam - CHLB Đức trong ngắn hạn. Tuy nhiên, thương mại giữa 2 nước trong trung và dài hạn được đánh giá vẫn sẽ rất tích cực.