Gửi bình luận
Doanh nghiệp Việt cần chủ động nâng tầm năng lực, tham gia liên kết chuỗi tạo thành hệ sinh thái đủ năng lực để không bỏ lỡ cơ hội thế kỷ từ dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam.
Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam có tổng mức đầu tư hơn 67 tỷ USD, với quy mô trải dài trên 1.500 km, kết nối các trung tâm kinh tế lớn từ Bắc tới Nam. Không chỉ là một siêu dự án hạ tầng giao thông, công trình này còn được kỳ vọng sẽ trở thành động lực quan trọng để phát triển các ngành công nghiệp phụ trợ, sản xuất thiết bị, vật liệu xây dựng, dịch vụ logistics và bất động sản đô thị gắn với các nhà ga. Bên cạnh đó, dự án mở ra cơ hội tiếp cận và làm chủ công nghệ cao - từ chế tạo ray thép, đầu tàu đến hệ thống tín hiệu - điều khiển hiện đại. Đây là tiền đề quan trọng để hình thành các chuỗi giá trị mới trong công nghiệp đường sắt và thúc đẩy công nghiệp phụ trợ trong nước.
Đặc biệt, trong bối cảnh Nghị quyết 68-NQ/TW của Bộ Chính trị và các luật liên quan như Luật Doanh nghiệp, Luật Công nghệ cao đang được sửa đổi theo hướng hỗ trợ khu vực tư nhân, doanh nghiệp Việt Nam đang đứng trước cơ hội rất lớn để tiếp cận các nguồn lực và công nghệ trong lĩnh vực đường sắt. Tuy nhiên, thực tế cho thấy phần lớn doanh nghiệp trong nước vẫn còn khoảng cách đáng kể trong việc tiếp cận công nghệ lõi, đặc biệt là các hạng mục kỹ thuật phức tạp và yêu cầu trình độ cao. Chính vì vậy, yêu cầu đặt ra lúc này là phải thiết lập được một chuỗi cung ứng công nghiệp nội địa đủ năng lực, với sự tham gia của nhiều lớp doanh nghiệp - từ các nhà thầu lớn, đơn vị cung ứng vật liệu, đến doanh nghiệp sản xuất thiết bị, linh kiện và dịch vụ kỹ thuật chuyên sâu với vai trò kiến tạo và dẫn dắt của Nhà nước là yếu tố then chốt.
Ở góc độ doanh nghiệp, ông Hồ Đức An, Giám đốc Kỹ thuật Công ty cổ phần FECON cho hay, doanh nghiệp này không đợi đến khi có dự án mới chuẩn bị mà đã chuẩn bị để đón cơ hội từ những ngày đầu. Tuy nhiên, với quy mô siêu dự án như tuyến đường sắt Bắc - Nam đòi hỏi công suất tổ chức vượt trội, khả năng phối hợp chuỗi cung ứng liên vùng và tiệm cận công nghệ thi công hiện đại nhất. Khoảng cách vẫn còn, và doanh nghiệp trong nước phải chủ động thu hẹp khoảng cách này.
“Các doanh nghiệp Việt Nam có thể thành lập các tổ hợp, liên doanh với đơn vị nước ngoài và quy định tỷ lệ nội địa hóa khi nhận chuyển giao công nghệ. Chúng tôi nghĩ rằng chỉ bằng cách chỉ thầu, thành lập liên doanh, tổ hợp và quy định tỷ lệ nội địa hóa, doanh nghiệp Việt Nam mới có thể phát triển bền vững hơn trong tương lai. Đây là kinh nghiệm từ nhiều nước trên thế giới, ví dụ Trung Quốc đã áp dụng từ 30 năm trước”, đại diện FECON đề nghị.
Đồng quan điểm, ông Nguyễn Quốc Hiệp, Chủ tịch Hiệp hội Nhà thầu xây dựng Việt Nam cho rằng, thực tế năng lực tài chính và quy mô tổ chức của nhiều nhà thầu Việt vẫn còn nhỏ bé, trong khi tiêu chuẩn đấu thầu của dự án đường sắt cao tốc là cực kỳ cao. Ước tính chỉ khoảng 20 doanh nghiệp có thể đáp ứng được gần đủ các điều kiện kỹ thuật, công nghệ và tài chính.
“Không thể chờ đợi doanh nghiệp nhỏ tự lớn lên. Giải pháp là phải liên kết - từ nhà thầu lớn đến nhỏ, tạo thành hệ sinh thái đủ năng lực đảm nhận toàn bộ chuỗi cung ứng. Ngành xây dựng chỉ còn khoảng 18 tháng để chuẩn bị chọn công nghệ, học công nghệ, chuẩn hóa tiêu chuẩn, và tổ chức lại năng lực. Đường sắt tốc độ cao là cơ hội ngàn năm có một, nhưng nếu không sẵn sàng, nó cũng có thể là thách thức thế kỷ. Và ngành xây dựng Việt Nam phải là một phần trong lời giải”, ông Hiệp cảnh báo.
Về phía cơ quan quản lý, ông Trần Thiện Cảnh - Cục trưởng Cục Đường sắt Việt Nam (Bộ Xây dựng) cho biết, Bộ đang xây dựng chiến lược nội địa hóa ngành công nghiệp đường sắt tốc độ cao, trong đó xác định rõ vai trò của doanh nghiệp tư nhân và lộ trình phát triển năng lực công nghệ trong nước.
“Đề án về lộ trình nội địa hóa đã được Bộ Xây dựng trình Bộ Kế hoạch và Đầu tư (nay là Bộ Tài chính), với mục tiêu phân vai rõ ràng giữa doanh nghiệp tư nhân và Nhà nước, tiến tới chủ động công nghệ trong ngành đường sắt tốc độ cao. Tôi tin rằng, với sự quyết tâm chính trị cao và hành lang pháp lý từ Nghị quyết 68, doanh nghiệp Việt sẽ không chỉ tham gia mà từng bước làm chủ các công đoạn trong chuỗi công nghiệp đường sắt tốc độ cao trong vòng một thập niên tới,” ông Cảnh nhấn mạnh.
