Gửi bình luận
Bộ Xây dựng đang lấy ý kiến cho dự thảo yêu cầu người dân kê khai thông tin sở hữu nhà ở từ năm 2026 với mục tiêu là minh bạch, song, vẫn còn gây tranh luận về tính khả thi…
Bộ Xây dựng đang lấy ý kiến cho dự thảo Nghị định thay thế Nghị định 94/2024/NĐ-CP về hệ thống thông tin nhà ở và thị trường bất động sản, trong đó đề xuất yêu cầu người dân cung cấp thông tin về sở hữu nhà ở để tích hợp vào cơ sở dữ liệu quốc gia từ năm 2026.
Dự thảo cũng bổ sung dữ liệu liên quan đến chính sách hỗ trợ nhà ở, gồm thông tin định danh, loại hình thụ hưởng như nhà ở xã hội, nhà cho người có công, nhà cho hộ nghèo, cận nghèo…, cùng số lượng và thời gian được thụ hưởng. Theo Bộ Xây dựng, quy định này sẽ giúp nâng cao chất lượng dữ liệu, góp phần minh bạch hóa thị trường và hỗ trợ điều tiết cung – cầu hợp lý. Chủ trương này được giới chuyên môn đánh giá là phù hợp với xu thế chuyển đổi số trong lĩnh vực quản lý nhà ở, hướng đến một thị trường bất động sản minh bạch, lành mạnh và hiệu quả hơn.
Đề xuất này của Bộ Xây dựng được nhiều ý kiến ủng hộ, cho rằng việc xây dựng cơ sở dữ liệu đầy đủ, xác thực sẽ giúp công khai thông tin về nguồn cung, giá giao dịch, hạn chế đầu cơ và tạo cơ sở để quản lý thuế, kiểm soát dòng vốn hiệu quả hơn.
Tuy nhiên, cũng có một số quan điểm cho rằng việc thu thập dữ liệu nhà ở trên phạm vi toàn quốc cần được cân nhắc kỹ lưỡng về hạ tầng, nhân lực và tính đồng bộ, tránh để chủ trương đúng trở thành gánh nặng cho người dân và chính quyền địa phương.
Trao đổi trên tờ Người lao động, TS Phạm Viết Thuận, Viện trưởng Viện Kinh tế Tài nguyên và Môi trường TPHCM nhận định, việc yêu cầu người dân kê khai dữ liệu nhà ở như dự thảo chưa khả thi về mặt quản lý nhà nước. Ông cho biết hiện công tác thống kê và quản lý đất đai vẫn được thực hiện theo thửa đất và tờ bản đồ, do Bộ Nông nghiệp và Môi trường chủ trì, phối hợp Bộ Công an trong làm sạch dữ liệu.
“Mục tiêu quản lý đất đai cơ bản là quản lý dữ liệu từ các thửa đất, số tờ, số thửa chứ không phải từ căn nhà trên đất”, ông nói.
Theo TS Thuận, việc thống kê dữ liệu nhà ở là bất khả thi bởi Việt Nam có hàng chục loại hình nhà với tình trạng pháp lý khác nhau, như nhà tạm, không phép, sai phép, có sổ, không sổ, đang tranh chấp hoặc vô chủ. Nếu quản lý dữ liệu dân cư dựa trên nhà ở, hệ thống sẽ dễ bị trùng lặp, thiếu chính xác và chồng chéo. Ông đề xuất nên tập trung dữ liệu dân cư và tài sản vào một đầu mối, do Bộ Nông nghiệp và Môi trường, nơi đang quản lý dữ liệu đất đai thống nhất, đồng thời hoàn thiện quy trình cấp phép xây dựng, đăng ký nhà ở gắn với dữ liệu lô, thửa để bảo đảm tính thống nhất.
Trao đổi với Diễn đàn Doanh nghiệp từ góc nhìn pháp lý, luật sư Nguyễn Đức Biên, Giám đốc Công ty Luật Đại La, cho rằng đề xuất của Bộ Xây dựng là bước đi đúng hướng, thể hiện nỗ lực minh bạch hóa thị trường và quản lý tài sản công dân bằng dữ liệu số. Tuy nhiên, ông nhấn mạnh chính sách này chỉ hiệu quả nếu được triển khai theo lộ trình hợp lý và bảo đảm an toàn dữ liệu cá nhân.
Theo luật sư Biên, nguyên tắc cần quán triệt là “một lần khai – nhiều lần dùng”, tránh việc người dân phải kê khai nhiều nơi, nhiều lần. “Các thông tin đã có trong sổ đỏ, dữ liệu đất đai, dân cư, điện nước, thuế… nên được liên thông tự động để tiết kiệm thời gian và chi phí xã hội”, ông phân tích.
Bên cạnh đó, ông cũng cảnh báo, thông tin về tài sản nhà ở là dữ liệu nhạy cảm, nếu không có cơ chế kiểm soát chặt chẽ sẽ dễ bị khai thác hoặc lạm dụng. “Minh bạch không đồng nghĩa với công khai. Phải bảo mật dữ liệu và cơ chế giải trình minh bạch để người dân yên tâm”, ông Biên nhấn mạnh.
Luật sư Biên kiến nghị nên thí điểm triển khai tại các nơi đã có hạ tầng dữ liệu dân cư và đất đai tương đối đồng bộ, trước khi áp dụng trên toàn quốc. Sau giai đoạn này, cần đánh giá độc lập về tính chính xác, hiệu quả và mức độ thuận tiện, tránh biến một chủ trương đúng thành gánh nặng cho người dân.
“Minh bạch chỉ thật sự có ý nghĩa khi dữ liệu được kết nối thông suốt và bảo vệ nghiêm ngặt”, luật sư Nguyễn Đức Biên nói.
