Kiến nghị nâng mức giảm trừ gia cảnh: Đúng thực tiễn, hợp lòng dân

Đây là nhận định của luật sư Nguyễn Đức Biên - Giám đốc  Công ty Luật TNHH Đại La về kiến nghị của Ủy ban Kinh tế Quốc hội xung quanh những bất cập liên quan tới thuế thu nhập cá nhân đang được dư luận hết sức quan tâm.

>>Sửa Luật thuế Thu nhập cá nhân: Công bằng các sắc thuế

Theo đó, tại phiên họp Ủy ban Thường vụ Quốc hội ngày 9/5 vừa qua, Ủy ban Kinh tế của Quốc hội đề nghị Chính phủ nghiên cứu phương án điều chỉnh tăng mức giảm trừ gia cảnh đối với thuế TNCN. Đa phần các ý kiến đều cho rằng cần điều chỉnh tăng mức giảm trừ gia cảnh để phù hợp với diễn biến giá cả thị trường, tránh để người lao động chịu thiệt thòi.

Việc điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh cho người nộp thuế và cho mỗi người phụ thuộc sẽ phản ánh kịp thời những sự thay đổi về chi phí sinh hoạt của người nộp thuế tại thời điểm Luật thuế TNCN (sửa đổi). Thu nhập khả dụng của người dân sẽ tăng lên, qua đó, sẽ góp phần kích thích tăng chi tiêu hộ gia đình, tiêu dùng xã hội và cải thiện đời sống của người dân, đảm bảo hài hòa lợi ích của Nhà nước và người nộp thuế TNCN.

Luật Thuế TNCN sửa đổi 2012 quy định, trường hợp chỉ số giá tiêu dùng (CPI) biến động trên 20% so với thời điểm Luật có hiệu lực thi hành hoặc thời điểm điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh gần nhất thì Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh quy định tại khoản này phù hợp với biến động của giá cả để áp dụng cho kỳ tính thuế tiếp theo.

Xung quanh kiến nghị này, PGS.TS Ngô Trí Long nêu quan điểm, với người làm công ăn lương, giá cả chỉ cần biến động 10% đã ảnh hưởng rất nhiều đến chi tiêu hàng ngày, vì chủ yếu chi cho nhu cầu thiết yếu, mà hàng hóa, dịch vụ thiết yếu thường tăng cao hơn so với mặt bằng giá cả.

Việc tính chỉ số CPI dựa trên rổ hàng hóa gồm 752 mặt hàng là bất hợp lý. Bởi những mặt hàng thiết yếu ảnh hưởng trực tiếp đến chi tiêu hàng ngày của người dân chỉ trên dưới 10 mặt hàng. Cần điều chỉnh quy định về CPI. Khi CPI tăng 5 - 7%, tối đa 10% thì phải điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh thay vì 20% như hiện nay. Cùng với đó, cần xác định lại rổ hàng hóa tính CPI đối với thuế TNCN sát với thực tế đời sống của người dân.

Cùng chung quan điểm này, PGS.TS Đinh Trọng Thịnh (giảng viên cao cấp Học viện Tài chính) cho rằng, cứ điều hành thuế theo lạm phát là không hợp lý, vì theo mỗi năm, mức sống của người dân lại tăng lên. Trong khi đó, các nước khác tiến tới giảm dần mức thuế TNCN để hỗ trợ người dân, khuyến khích người dân lao động, nâng cao thu nhập.

Cách tính giảm trừ gia cảnh hợp lý là phải tính giảm trừ kết hợp giữa 2 tiêu chí, khấu trừ cố định và khấu trừ một số nhu cầu chi tiêu tối thiểu có tính thiết yếu. Mức giảm trừ gia cảnh nên căn cứ theo mức lương tối thiểu vùng. Cụ thể, mỗi năm khi tăng lương tối thiểu vùng thì mức giảm trừ cũng tự động tăng theo, thay vì quy định cứng ở mức cố định.

>>Sửa Luật Thuế thu nhập cá nhân: Cần giảm “gánh nặng” cho người làm công ăn lương

Còn ông Nguyễn Đức Nghĩa, giám đốc Trung tâm Tư vấn pháp luật thuộc Hiệp hội Doanh nghiệp TP.HCM cho rằng, từ năm 2018, Bộ Tài chính đã đề xuất sửa đổi một số bất cập của Luật Thuế thu nhập cá nhân nhưng đến nay bất cập vẫn còn nguyên.  Năm 2009, khi áp dụng Luật Thuế thu nhập cá nhân, mức giảm trừ gia cảnh cho người nộp thuế là 4 triệu đồng/tháng, đến 2013 mức giảm trừ tăng lên 9 triệu đồng/tháng. Mãi đến tháng 7/2020, mức giảm trừ mới tăng lên 11 triệu đồng/tháng. 

Từ sau dịch COVID-19 đến nay đã trải qua bao nhiêu đợt bão giá hàng hóa, người dân đang phải "gồng" mình, thắt lưng buộc bụng. Nhưng người dân lại thất vọng khi phải "gồng" thêm 3 năm nữa cơ quan thuế mới sửa luật và rất có thể năm 2026 hoặc lâu hơn Luật Thuế thu nhập cá nhân mới được áp dụng. Theo ông Nghĩa, trong lúc chờ nâng mức giảm trừ gia cảnh lên mức hợp lý, trước mắt nên miễn thuế thu nhập cá nhân cho người làm công ăn lương đến hết năm 2023.

Dưới góc nhìn pháp lý, luật sư Nguyễn Đức Biên - Giám đốc Công ty Luật TNHH Đại La cho biết, lần sửa Luật Thuế thu nhập cá nhân gần nhất là 2012, nếu theo như kế hoạch của Bộ Tài chính thì phải 13 năm sau lần sửa luật đầu tiên mới sửa Luật Thuế thu nhập cá nhân lần thứ 2. Với tình hình giá cả như hiện nay thì mức giảm trừ gia cảnh cho bản thân người lao động phải tương đương mức 20 triệu đồng mới phù hợp.

Kèm theo đó phải điều chỉnh biểu thuế lũy tiến từng phần theo hướng gia tăng khoảng cách giữa các bậc cũng như giảm mức thuế suất. Doanh nghiệp nhỏ hiện nay chỉ nộp thuế thu nhập doanh nghiệp với mức 20% và được khấu trừ các chi phí hợp lý, hợp lệ. Trong khi cá nhân nộp thuế thu nhập cá nhân bậc cao nhất lên đến 35% và dù người nộp thuế được giảm trừ gia cảnh nhưng mức giảm trừ đó chưa đủ để đáp ứng nhu cầu đời sống. 

“Đây là điều rất bất hợp lý. Chưa kể mấy năm qua các doanh nghiệp đã được giảm thuế, gia hạn nộp thuế... nhưng cá nhân lại cơ bản không nhận được hỗ trợ nào. Như vậy là không công bằng giữa các đối tượng nộp thuế”, luật sư Nguyễn Đức Biên nói.