Gửi bình luận
Sự gắn kết giữa công nghiệp văn hóa và báo chí là chìa khóa để thúc đẩy sáng tạo, quảng bá giá trị văn hóa Việt Nam vươn tầm thế giới
Đây là khẳng định của PGS TS Bùi Hoài Sơn - Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội về vai trò đồng hành của báo chí đối với các ngành công nghiệp văn hóa trong kỷ nguyên mới.
Báo chí chính là một trong những lực lượng đi đầu trong việc khai mở, dẫn dắt và lan tỏa các giá trị văn hóa – không chỉ ở phương diện truyền thông, mà còn ở chiều sâu định hình nhận thức xã hội, khơi dậy niềm tự hào dân tộc và nuôi dưỡng khát vọng sáng tạo. Trong hành trình phát triển văn hóa và công nghiệp văn hóa tại Việt Nam, báo chí giữ vai trò vô cùng đặc biệt: vừa là người kể chuyện, vừa là người kiến tạo không gian công cộng cho văn hóa, vừa là cầu nối giữa sáng tạo và công chúng, giữa giá trị văn hóa truyền thống với xu hướng hiện đại, giữa Việt Nam với thế giới.
Văn hóa và công nghiệp văn hóa không thể phát triển trong im lặng. Chúng cần một nền tảng truyền thông mạnh để định hình thị hiếu, tạo dựng hình ảnh, mở rộng ảnh hưởng và kết nối với thị trường. Báo chí – với lợi thế về mạng lưới rộng khắp, khả năng nắm bắt nhanh nhạy các xu hướng xã hội, cùng đội ngũ phóng viên hiểu biết sâu về văn hóa – có thể làm rất tốt vai trò ấy. Mỗi bài viết, mỗi chương trình, mỗi tuyến nội dung chủ đề nếu được đầu tư bài bản sẽ trở thành một “ngọn gió lành” tiếp sức cho các sản phẩm, dịch vụ sáng tạo Việt Nam lan tỏa, tiếp cận sâu hơn với công chúng trong và ngoài nước.
Đặc biệt trong bối cảnh chuyển đổi số và hội nhập sâu rộng, khi cuộc cạnh tranh không chỉ là giữa sản phẩm mà còn là giữa bản sắc và khả năng kể chuyện văn hóa, thì báo chí càng trở thành một mắt xích chiến lược trong hệ sinh thái công nghiệp văn hóa. Không chỉ là nơi phản ánh, báo chí cần giữ vai trò định hướng, dẫn dắt và đồng hành cùng các nghệ sĩ, nhà sáng tạo, doanh nghiệp văn hóa để tạo nên một môi trường thuận lợi, nơi văn hóa không chỉ được bảo tồn mà còn được nâng tầm thành lực lượng sản xuất mới của nền kinh tế quốc dân.
Tôi cho rằng, sự phát triển bền vững của công nghiệp văn hóa Việt Nam phụ thuộc rất lớn vào việc báo chí có thực sự “nhập cuộc” với tâm thế của người tiên phong hay không. Nếu có, báo chí sẽ không chỉ phản ánh văn hóa – mà sẽ trở thành một phần sống động và quan trọng của chính quá trình phát triển văn hóa và công nghiệp văn hóa trong thời đại mới.
Trước hết, báo chí đã chủ động chuyển dịch nội dung từ đưa tin sự kiện thuần túy sang cách tiếp cận chiều sâu hơn, phân tích các mô hình kinh tế sáng tạo, câu chuyện khởi nghiệp văn hóa, các thương hiệu nội địa mang bản sắc Việt vươn ra thị trường quốc tế. Những tuyến bài về âm nhạc indie, phim ảnh thương mại hóa, thời trang ứng dụng, trò chơi điện tử, thiết kế sáng tạo… ngày càng xuất hiện nhiều hơn với góc nhìn đa chiều.
Bên cạnh đó, nhiều cơ quan báo chí lớn đã xây dựng các chuyên trang, chuyên mục về công nghiệp văn hóa, như một sự khẳng định vị thế của lĩnh vực này trong chiến lược phát triển đất nước.
Đồng thời, báo chí ngày càng tích cực trong việc góp phần xây dựng hành lang chính sách cho phát triển công nghiệp văn hóa. Những tiếng nói phân tích, phản biện, gợi mở chính sách trên mặt báo đã góp phần không nhỏ vào việc nâng cao nhận thức của các cấp quản lý và xã hội về tiềm năng to lớn của lĩnh vực này.
Thứ nhất, cần thể chế hóa vai trò của báo chí trong chiến lược phát triển công nghiệp văn hóa quốc gia. Báo chí không nên chỉ được xem là “hậu cần truyền thông”, mà cần được định vị như một “thiết chế văn hóa đặc biệt”, có quyền lực mềm, có vai trò kiến tạo thị hiếu và hình ảnh quốc gia.
Thứ hai, thúc đẩy cơ chế phối hợp liên ngành giữa báo chí, cơ quan quản lý văn hóa và doanh nghiệp sáng tạo. Cần thiết lập các diễn đàn thường niên, nhóm công tác liên ngành hoặc các chương trình phối hợp dài hạn để bảo đảm tiếng nói của báo chí được lắng nghe trong quá trình hoạch định chính sách phát triển công nghiệp văn hóa. Đồng thời, báo chí cũng cần tham gia từ sớm vào quá trình giới thiệu, quảng bá sản phẩm văn hóa, thay vì chỉ đưa tin ở giai đoạn sau.
Thứ ba, khuyến khích các cơ quan báo chí phát triển mô hình “truyền thông sáng tạo” – nơi báo chí không chỉ đưa tin, mà trực tiếp sản xuất nội dung văn hóa (phim tài liệu, podcast, tọa đàm, video trải nghiệm, tác phẩm đa phương tiện...) để kể câu chuyện Việt Nam một cách hấp dẫn, giàu cảm xúc và mang tính quốc tế.
Thứ tư, xây dựng chính sách truyền thông quốc gia về văn hóa Việt Nam trên nền tảng hợp tác giữa báo chí – ngoại giao – công nghiệp sáng tạo.
