Báo chí - Chất dẫn cho các ngành công nghiệp văn hóa

Đó là nội dung được đưa ra tại diễn đàn “Vai trò của báo chí trong việc thúc đẩy phát triển các ngành công nghiệp văn hóa” tại TP Hải Phòng mới đây. Đây là một trong những hoạt động kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025).

Sức mạnh “mềm”

Các ngành công nghiệp văn hóa được xác định là một trong những động lực tăng trưởng quan trọng, đóng góp lớn vào phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, gìn giữ và lan tỏa những giá trị văn hóa đặc sắc của dân tộc Việt Nam. Trong bối cảnh toàn cầu hóa, hội nhập sâu rộng, chuyển đổi số diễn ra mạnh mẽ, những sản phẩm sáng tạo, nghệ thuật, giải trí… đã trở thành biểu tượng cho sức sống, bản lĩnh và trí tuệ dân tộc.

Để phát triển các ngành công nghiệp văn hóa, cần sự chung tay, đồng thuận và thúc đẩy của toàn xã hội, trong đó, báo chí giữ vai trò đặc biệt quan trọng. Báo chí là cầu nối truyền cảm hứng, quảng bá giá trị văn hóa, là lực lượng tiên phong lan tỏa những sáng kiến, giá trị mới đồng thời lên án mặt trái, bảo vệ bản sắc, là diễn đàn phản biện, góp ý chính sách, thúc đẩy đổi mới sáng tạo.

Nhận định về vai trò của báo chí đối với sự phát triển của ngành công nghiệp văn hoá, Thứ trưởng Thường trực Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch Lê Hải Bình cho biết, công nghiệp văn hóa không chỉ đáp ứng nhu cầu hưởng thụ văn hóa phong phú, đa dạng của mọi tầng lớp trong xã hội, thể hiện vai trò phục hưng, phát triển văn hóa quốc gia, còn quảng bá văn hóa quốc gia ra nước ngoài. Báo chí là phương tiện thông tin thiết yếu với đời sống xã hội, như vậy, rõ ràng báo chí có chỗ đứng quan trọng, đồng hành trong phát triển các ngành công nghiệp văn hóa.

Báo chí không chỉ giữ vai trò then chốt mà còn là động lực, là cầu nối sáng tạo giữa truyền thống và hiện đại, giữa giá trị văn hóa Việt Nam và thế giới. Báo chí đồng hành, cổ vũ, lan tỏa những ý tưởng mới, sản phẩm sáng tạo, sự kiện tiêu biểu của các ngành công nghiệp văn hóa, góp phần xây dựng bản sắc và vị thế quốc gia trên trường quốc tế.

Báo chí còn là diễn đàn phản biện xã hội, nơi tiếp nhận và chuyển tải những ý kiến đóng góp của Nhân dân, chuyên gia, nghệ sĩ, doanh nghiệp tới các cơ quan quản lý nhà nước, góp phần hoàn thiện chính sách, pháp luật về công nghiệp văn hóa. Đồng thời, báo chí cũng là lực lượng tiên phong trong việc bảo vệ nền tảng văn hóa dân tộc, đấu tranh với các trào lưu lệch chuẩn, bảo vệ bản quyền sáng tạo và tăng cường liên kết ngành.

“Là 1 trong 12 ngành công nghiệp văn hóa ở Việt Nam, báo chí (phát thanh, truyền hình…) còn là chất dẫn cho các ngành công nghiệp văn hóa như: quảng cáo, điện ảnh, nghệ thuật biểu diễn, du lịch… và kinh tế khác”, ông Lê Hải Bình khẳng định.

Đồng quan điểm trên, ông Lê Quốc Minh –Tổng Biên tập Báo Nhân Dân, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam, Phó Trưởng ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương cho biết, văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội, là động lực nội sinh quan trọng thúc đẩy sự phát triển bền vững của đất nước. Cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã khẳng định: “Ngày nay, văn hóa còn được coi là một yếu tố có vai trò quyết định sức mạnh và vị thế của mỗi quốc gia, dân tộc”.

Báo chí không chỉ là kênh truyền thông quảng bá giá trị văn hóa mà còn là lực lượng tiên phong trong lan tỏa sáng tạo, phản biện chính sách, góp phần xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh. Nhiều chương trình nghệ thuật, sản phẩm điện ảnh, thời trang, lễ hội... đã trở thành thương hiệu nổi bật nhờ sự đồng hành của báo chí”, ông Lê Quốc Minh khẳng định.

Cầu nối giữa doanh nghiệp và công chúng

Thực tế, với tiềm năng văn hóa phong phú, đậm đà bản sắc, Việt Nam có đủ điều kiện thuận lợi để phát triển các ngành công nghiệp văn hóa thành “ngành công nghiệp mũi nhọn” mới, đóng góp ngày càng lớn vào GDP quốc gia, tạo ra nhiều việc làm, nâng cao đời sống tinh thần của nhân dân. Sự gắn kết giữa công nghiệp văn hóa và báo chí là chìa khóa để thúc đẩy sáng tạo, quảng bá giá trị văn hóa Việt Nam vươn tầm thế giới.

Theo các chuyên gia nhận định, báo chí là kênh kết nối quan trọng giữa doanh nghiệp và công chúng. Người làm báo giúp chuyển tải ý nghĩa, câu chuyện ẩn sau sản phẩm văn hóa, giúp công chúng hiểu, đồng cảm và ủng hộ. Họ còn giúp doanh nghiệp lắng nghe phản hồi từ công chúng, nắm bắt nhu cầu, thị hiếu, qua đó điều chỉnh, hoàn thiện sản phẩm cho phù hợp hơn.

Không chỉ dừng lại ở phạm vi doanh nghiệp, báo chí còn phản ánh những vướng mắc, rào cản từ cơ chế, chính sách, môi trường pháp lý, từ đó góp phần tạo sức ép, thúc đẩy cơ quan quản lý nghiên cứu, điều chỉnh chính sách phù hợp. Những bài viết, phóng sự điều tra, loạt bài phân tích chuyên sâu của báo chí đã nhiều lần chỉ ra các vấn đề nổi cộm như thiếu vốn đầu tư cho công nghiệp văn hoá, cơ chế cấp phép phức tạp, thiếu chính sách ưu đãi cho sản phẩm sáng tạo và đã trở thành động lực để nhiều chính sách mới ra đời, hỗ trợ doanh nghiệp phát triển.

Đánh giá về vai trò của lực lượng báo chí, ông Hoàng Minh Cường – Phó Chủ tịch UBND TP Hải Phòng cho biết, đồng hành cùng với sự phát triển của thành phố, các cơ quan báo chí Trung ương và thành phố luôn đóng vai trò là cầu nối thông tin quan trọng và hiệu quả, định hướng dư luận xã hội và lan tỏa những giá trị tích cực. Qua đó, góp phần tuyên truyền về thành phố và sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội nói chung, quảng bá về những giá trị di sản văn hóa, di tích lịch sử, phát triển du lịch Hải Phòng nói riêng. Đặc biệt, đẩy mạnh tuyên truyền về các nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm nhằm lan tỏa giá trị di sản văn hóa, về đời sống văn hóa tinh thần của vùng đất, con người Hải Phòng thân thiện, mến khách, biến những giá trị di sản văn hóa để phát triển sản phẩm du lịch theo hướng đa dạng hoá.

Ở góc độ doanh nghiệp, ông Vũ Văn Tuyên – Đại diện Công ty du lịch Travelogy Việt Nam nhận định, từ thực tiễn hoạt động trong lĩnh vực kinh doanh du lịch, các doanh nghiệp – với vai trò là những chủ thể trực tiếp triển khai sản phẩm, tiếp xúc với khách hàng và phản ứng với thị trường – có nhiều nhận định đa chiều và kỳ vọng cụ thể đối với hệ thống truyền thông báo chí. Sự gắn kết giữa hai bên nếu được thiết lập một cách bài bản, lâu dài và dựa trên hiểu biết lẫn nhau sẽ tạo thành động lực mạnh mẽ trong quá trình phát triển bền vững ngành du lịch Việt Nam.

Trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng khốc liệt trên thị trường du lịch nội địa và quốc tế, việc giới thiệu sản phẩm mới, nâng cao nhận diện thương hiệu và quảng bá điểm đến trở nên sống còn với mỗi doanh nghiệp. Truyền thông báo chí, với uy tín và sức lan tỏa, đóng vai trò như một kênh bảo chứng thông tin, giúp doanh nghiệp tiếp cận khách hàng tiềm năng một cách đáng tin cậy hơn các kênh mạng xã hội đơn thuần.

“Các doanh nghiệp mong muốn báo chí không chỉ dừng ở việc đưa tin, mà cần đi sâu vào bản chất hoạt động kinh doanh du lịch, phản ánh đa chiều và nhân văn”, ông Tuyên cho biết thêm.