Lúng túng xử lý hồ sơ cấp giấy chứng nhận xuất xứ

>>> Quy định mới về xuất xứ hàng hóa để đáp ứng yêu cầu của các FTA thế hệ mới

Thực hiện hiệp định EVFTA, trong 2 năm đầu, Việt Nam được lựa chọn song song giữa thuế GSP và thuế theo cam kết EVFTA. Lựa chọn mức thuế nào, doanh nghiệp áp dụng cơ chế về quy tắc xuất xứ hàng hoá với loại hình đó. Trong giai đoạn này, thuế của GSP có lợi thế hơn thuế theo EVFTA nên doanh nghiệp thường lựa chọn cơ chế chứng nhận xuất xứ REX cho hàng hóa xuất khẩu sang các nước thuộc Liên minh châu Âu (EU).

Tuy nhiên, thời gian hưởng thuế GSP chấm dứt vào ngày 31/12/2022. Thay thế vào đó, từ ngày đầu tiên của năm mới 2023, cơ chế chứng nhận xuất xứ đối với hàng hoá xuất khẩu sang châu Âu sẽ theo quy định và cơ chế chứng nhận xuất xứ trong khuôn khổ EVFTA. Để được hưởng các ưu đãi thuế trong EVFTA, các doanh nghiệp xuất khẩu phải chú ý các quy định về xuất xứ.

Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp còn lúng túng khi xử lý hồ sơ đề nghị cấp giấy chứng nhận xuất xứ (C/O). Thận chí, có doanh nghiệp còn thiếu kiến thức và năng lực chuyển đổi sản xuất nhằm đáp ứng các yêu cầu trong khi dư địa thị trường EU rất lớn với giá trị nhập khẩu lên tới 2.500 tỷ USD hàng hóa/năm.

Về cơ chế chứng nhận xuất xứ trong khuôn khổ EVFTA, bà Trịnh Thị Thu Hiền - Trưởng phòng Xuất xứ hàng hoá Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) cho biết, với những lô hàng có trị giá từ 6000 euro trở xuống, doanh nghiệp sẽ thực hiện tự chứng nhận xuất xứ, không cần phải có văn bản chấp thuận của Bộ Công Thương được phép tự chứng nhận xuất xứ, không cần phải có những mã số tương tự như mã số REX về đăng ký tự chứng nhận xuất xứ của EU…

Đối với những lô hàng có trị giá trên 6000 euro, doanh nghiệp nộp hồ sơ đề nghị cấp giấy chứng nhận xuất xứ mẫu EUR1 trong khuôn khổ EVFTA đối với các lô hàng xuất khẩu đi EU.

Bà Trịnh Thị Thu Hiền nhấn mạnh thêm: không phải cứ lô hàng từ 6000 euro trở xuống bắt buộc phải tự chứng nhận xuất xứ, doanh nghiệp hoàn toàn có quyền trong trường hợp nếu như doanh nghiệp muốn có C/O ER1 thì doanh nghiệp nộp một bộ hồ sơ đề nghị cấp giấy chứng nhận xuất xứ đối với những lô hàng dưới 6000 euro trở xuống tương tự như là hồ sơ đề nghị cấp đối với lô hàng trên 6000 euro.

Đặc biệt, lãnh đạo Phòng Xuất xứ hàng hoá lưu ý: khi hàng hóa có giấy chứng nhận xuất xứ hay là có những chứng từ tự chứng nhận xuất xứ, không phải tại thời điểm nộp các chứng từ này cho cơ quan hải quan nước nhập khẩu là xong việc. Các doanh nghiệp cần lưu trữ chứng từ, hồ sơ rất cẩn thận bởi sau đó còn là câu chuyện liên quan đến kiểm tra sau thông quan của hải quan nước nhập khẩu và công tác hậu kiểm.

Đề phòng trường hợp sau này nếu có xác minh xuất xứ, hậu kiểm, doanh nghiệp hoàn toàn có đầy đủ khả năng chứng minh xuất xứ cho những lô hàng đã xuất khẩu, có thể từ trước đây 1-2 năm. Những ưu đãi thuế quan sẽ vẫn được giữ trong khuôn khổ EVFTA đối với những cái lô hàng mà bị xác minh xuất xứ như vậy.

Về phía cơ quan hải quan, bà Đặng Thị Hải Bình - Phó Trưởng phòng Xuất xứ hàng hoá và sở hữu trí tuệ Cục Giám sát quản lý về hải quan (Tổng cục Hải quan) cho biết, doanh nghiệp cần lưu ý chứng từ xuất xứ hàng hoá giữa hàng nhập khẩu khác với hàng xuất khẩu.

Cụ thể, yêu cầu về chứng từ xuất xứ hàng hoá với hàng xuất khẩu sử dụng mẫu EUR1 Bộ Công thương cấp còn yêu cầu chứng từ xuất xứ hàng hoá với hàng nhập khẩu chỉ dùng giấy chứng nhận xuất xứ doanh nghiệp tự chứng nhận có mã số REX cho các lô hàng có trị giá trên 6000 euro. Trong trường hợp doanh nghiệp nhập khẩu muốn áp dụng quy tắc đặc biệt có nhận được C/O được cấp bởi cơ quan thẩm quyền châu Âu thì đó không phải là chứng từ hợp lệ. Phía châu Âu đã thông báo là chỉ áp dụng hình thức tự chứng nhận, hoàn toàn ngược lại với hàng xuất khẩu. Doanh nghiệp cần phải nắm chắc sự khác biệt này để biết chứng từ phù hợp.

Thứ hai, liên quan đến các ưu đãi trong Hiệp định EVFTA cho phép một số hoạt động tham gia trong quá trình quá cảnh qua một nước trung gian không thành viên, doanh nghiệp cần có một số lưu ý. Đó là trong trường hợp muốn được ưu đãi phải xác định rất rõ hàng hóa trong quá trình quá cảnh nằm trong sự giám sát của cơ quan quản lý trung gian và có chứng từ vận tải đơn, chứng từ vận tải, chứng từ hàng hóa khác.

Những chứng từ này để chứng minh các hoạt động được phép diễn ra ở thời điểm quá cảnh phù hợp quy định như dán niêm phong, chia nhỏ lô hàng... Chứng từ chứng minh hàng hóa đã nằm trong giám sát hải quan để hải quan nước nhập khẩu bao gồm cả hải quan Việt Nam có cơ sở xác định hàng hóa đáp ứng quy tắc vận tải trực tiếp.

Trong thời gian tới, thực hiện quy định mới về chứng nhận xuất xứ hàng hoá xuất khẩu sang EU theo hiệp định EVFTA, bà Trịnh Thị Thu Hiền chia sẻ: Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) tiếp tục phối hợp và chủ động phối hợp với cơ quan hải quan nước nhập khẩu để có nhận được đề nghị xác minh xuất xứ sẽ đứng ra hỗ trợ doanh nghiệp chứng minh hàng hóa có xuất xứ trong trường hợp đúng là hàng hóa đó đáp ứng theo quy định của EVFTA.

Trong trường hợp hàng hóa không đáp ứng xuất xứ, Cục Xuất nhập khẩu cùng với EU tìm hiểu và có những biện pháp kịp thời nhằm chống gian lận xuất xứ hàng hóa.

Bên cạnh đó, Cục đang tích cực phối hợp với các Hiệp hội ngành hàng, doanh nghiệp tham vấn và đề xuất đưa ra được quy tắc xuất xứ phù hợp với thực tế của doanh nghiệp, cũng như quy trình sản xuất hiện nay tại Việt Nam.