Nâng cao chất lượng trái phiếu doanh nghiệp

>>> Tăng cường khung pháp lý cho thị trường TPDN: Nhận diện áp lực 2024

Chính phủ đã ban hành Nghị định số 08/2023/NĐ-CP về việc ngưng hiệu lực thi hành đối với các quy định sau đây tại Nghị định số 65/2022/NĐ-CP đến hết ngày 31/12/2023.

Tôi cho rằng năm 2024 là thời điểm phù hợp để chúng ta tiến dần đến việc phân hóa và nâng cao chất lượng các trái phiếu niêm yết theo hướng có XHTN và không XHTN vì các lý do:

Thứ nhất, sau 10 tháng triển khai Nghị định 08, nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp là cá nhân đã tích lũy đủ thời gian 180 ngày để đáp ứng quy định nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp tại Nghị định 65 nên không cần thiết kéo dài thời gian ngưng hiệu lực thi hành Quy định về kết quả xếp hạng tín nhiệm đối với doanh nghiệp phát hành trái phiếu nữa.

Thứ hai, Bộ Tài chính vừa qua cũng đề xuất không kéo dài thời gian ngưng quy định xếp hạng tín nhiệm bắt buộc đối với TPDN riêng lẻ. Năm 2023 trên thị trường mới có 2 doanh nghiệp xếp hạng tín nhiệm được cấp phép nên Nghị định 08 mới cần quy định ngưng thực hiện quy định về xếp hạng tín nhiệm đối với TPDN riêng lẻ đến hết ngày 31/12/2023. Đến nay, Bộ Tài chính đã cấp phép thêm 1 doanh nghiệp và tổng số doanh nghiệp có thể cung cấp dịch vụ XHTN đã là 3 doanh nghiệp, đủ để đáp ứng nhu cầu XHTN của các doanh nghiệp trong diện cần XHTN.

Thứ ba, đặc biệt, dù các luật và Nghị định đều có quy định về việc phát hành ra công chúng và phát hành riêng lẻ tại thị trường sơ cấp, nhưng bỏ quên thị trường thứ cấp. Điều này dẫn đến hiện tượng trái phiếu phát hành riêng lẻ bị “đại chúng hóa” và khiến bản chất của trái phiếu phát hành ra công chúng và phát hành riêng lẻ là gần như giống nhau. Cụ thể, sau khi mua trái phiếu, có hiện tượng một số các công ty chứng khoán, ngân hàng thương mại tiến hành mời chào, bán lại cho nhà đầu tư cá nhân, hoặc hợp thức hóa dưới dạng hợp đồng “hợp đồng hợp tác chiến lược” hoặc “gửi tiết kiệm linh hoạt”, vô hình trung một lượng rất lớn TPDN phát hành riêng lẻ lại đang nằm trong tay những nhà đầu tư cá nhân là nhà đầu tư không chuyên nghiệp.

Có thể nói, việc có XHTN là thước đo hết sức quan trọng nhằm phân hóa và minh bạch chất lượng của trái phiếu bất kể trái phiếu đó có thuộc diện bắt buộc phải XHTN hay không. Bởi vì đây là công cụ đắc lực và hiệu quả nhất giúp bảo vệ quyền lợi cho các nhà đầu tư chuyên nghiệp cũng không chuyên, đặc biệt là khi các tổ chức tài chính vẫn sử dụng nhiều công cụ nhằm lách luật các quy định như tôi đã nói ở trên.