Gửi bình luận
Cần chính sách hợp lý về quy trình phân bổ hạn điền, hậu kiểm, nhằm rút gọn thủ tục hành chính, tạo sức cạnh tranh cho nhóm ngành nông nghiệp, thực phẩm phát triển.
Giữa bối cảnh thực hiện hóa Nghị quyết số 68- NQ/TW, đẩy mạnh chuyển đổi kép trong kinh doanh, sản xuất, khu vực kinh tế tư nhân đang đặt mục tiêu, kỳ vọng lớn về tăng trưởng. Các nhóm ngành xuất khẩu và bán lẻ cũng đưa ra lộ trình đổi mới để mở rộng quy mô, nâng cao năng lực cạnh tranh trong nền kinh tế số. Tuy nhiên, trên thực tế, các lĩnh vực tiêu dùng thiết yếu này vẫn đang “vướng” bởi những rào cản kéo dài về thủ tục hành chính, cũng như áp dụng tiêu chuẩn kỹ thuật thiếu nhất quán, cập nhật...
Hậu kiểm chưa rõ, doanh nghiệp "loay hoay"
Chia sẻ tại Diễn đàn Kinh tế TPHCM, Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp TPHCM bà Lý Kim Chi đã nêu thực trạng mà nhiều doanh nghiệp chế biến thực phẩm đang gặp phải. Điển hình là cơ chế kiểm soát chất lượng, chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm. Mặc dù được coi là phương án khả thi, nhưng cách áp dụng ở các địa phương còn thiếu thống nhất.
Cụ thể, một số doanh nghiệp ngành thủy sản, nước giải khát và thực phẩm đông lạnh cho biết: khi bị hậu kiểm phát hiện sai sót nhỏ trong công bố chất lượng, ví dụ như thành phần vi lượng, tỷ lệ muối hoặc tiêu chuẩn bao bì doanh nghiệp buộc phải thay đổi toàn bộ hồ sơ đăng ký ban đầu. Quá trình chỉnh sửa không chỉ tốn thêm chi phí kiểm nghiệm (khoảng 30–50 triệu đồng/lần) mà còn kéo dài ít nhất 3–4 tuần, khiến đơn hàng bị đình trệ.
Một doanh nghiệp có nhà máy sản xuất đồ hộp tại Bình Dương cho biết, họ đã mất gần 2 tháng để xử lý yêu cầu thay đổi duy nhất về “kích thước chữ trên nhãn phụ”, do cơ quan hậu kiểm ở hai tỉnh khác nhau đưa ra hai tiêu chí không đồng nhất. Trong khi đó, hàng xuất đi Hàn Quốc và EU đang theo lịch tàu cố định – chỉ chậm vài ngày là thiệt hại vài chục nghìn USD.
Vấn đề đáng nói là nhiều doanh nghiệp nhỏ không có bộ phận pháp chế riêng. Việc vừa sản xuất, vừa tự cập nhật nghị định, vừa điều chỉnh kỹ thuật khiến không ít đơn vị rơi vào tình thế “vừa chạy vừa dò đường”. Doanh nghiệp cho rằng, không phản đối hậu kiểm – nhưng cần cơ chế rõ ràng, đồng nhất và có thời gian chuẩn bị hợp lý.
Còn ở lĩnh vực bán lẻ cao cấp, không gian thể chế chưa theo kịp đổi mới mô hình bán lẻ này, còn gặp vướng ở khía cạnh công nghệ và sáng tạo mô hình kinh doanh.
Tại một hội thảo nội bộ, ông Lê Trí Thông – Tổng Giám đốc Công ty CP Vàng bạc Đá quý Phú Nhuận (PNJ) – đã đưa ra góc nhìn về “rào cản vô hình” khi doanh nghiệp muốn triển khai mô hình bán lẻ tích hợp AI, dữ liệu lớn và thương mại điện tử theo chuẩn quốc tế. Ông Thông cho rằng, để đẩy mạnh các mô hình như “cửa hàng thông minh”, “thử trang sức ảo”, hay “mua sắm theo dữ liệu hành vi”, doanh nghiệp cần một hành lang pháp lý đủ rộng để thử nghiệm – từ cách lưu trữ dữ liệu khách hàng đến quản lý giao dịch số. Tuy nhiên, các quy định hiện hành vẫn chưa cập nhật theo xu hướng mới, đặc biệt là với doanh nghiệp bán lẻ đa kênh.
Đơn cử, quy định về quảng cáo trực tuyến hiện nay vẫn đang áp dụng khung pháp lý cũ, khiến doanh nghiệp gặp khó khi triển khai chiến dịch cá nhân hóa nội dung theo khu vực, độ tuổi hoặc thói quen mua sắm. Nếu không được linh hoạt trong thông điệp và định dạng, doanh nghiệp Việt rất khó cạnh tranh với các nền tảng xuyên biên giới vốn được tối ưu hóa theo thuật toán hiện nay.
Khoảng cách từ chính sách đến thực thi
TS Trần Du Lịch - Chủ tịch Hội đồng Tư vấn thực hiện Nghị quyết 98 của Quốc hội tại Thành phố Hồ Chí Minh cho biết, một trong những trở ngại lớn nhất hiện nay là niềm tin của doanh nghiệp vào sự ổn định thể chế vẫn chưa được củng cố. Ông Lịch cho rằng khi doanh nghiệp luôn phải “trực chiến” với những thay đổi đột ngột hoặc cách hiểu khác nhau giữa các đơn vị cùng cấp, họ không thể đầu tư dài hạn hay mở rộng quy mô một cách chắc chắn.
"Môi trường kinh doanh lý tưởng là nơi mà doanh nghiệp chỉ cần lo cạnh tranh – chứ không phải lo... diễn giải văn bản” - ông Lịch nhấn mạnh.
Để ổn định môi trường kinh doanh bán lẻ, một số chuyên gia góp ý, ngành thực phẩm cần một hệ thống hậu kiểm minh bạch, đồng nhất. Các quy định về điều chỉnh công bố lưu hành cần có thời gian chuyển tiếp hợp lý và kênh tư vấn chuyên trách tiếp nhận, phản hồi kịp thời những vướng mắc liên quan đến chất lượng sản phẩm, hàng hóa, nguyên liệu, lưu thông trên thị trường để rút gọn tối đa thủ tục hành chính cho doanh nghiệp và giảm tải cho cơ quan quản lý Nhà nước.
Nhiều doanh nghiệp bán lẻ cho rằng, với công nghệ tiên tiến như hiện nay, cần thử nghiệm mô hình kinh doanh mới trên nền tảng pháp lý mềm dẻo hơn: khung thử nghiệm, hướng dẫn tạm thời, và công nghệ số được khuyến khích thay vì bị bó buộc trong quy định cũ. Cả hai nhóm ngành đều cần một cơ chế chính sách giám sát, hậu kiểm “truyền tải chính sách” hiệu quả hơn từ Trung ương đến địa phương, từ văn bản đến ứng dụng thực tế.
