Theo VASEP, nếu quy định của NOAA giữ nguyên thì gần như không còn cơ hội hoặc rất khó khăn để tiếp tục xuất khẩu các mặt hàng hải sản khai thác có nguồn gốc nhập khẩu vào Mỹ.
Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), ngày 21/11/2025, Cục Quản lý Đại dương và khí quyển Mỹ (NOAA) đã gửi thư (mail) gửi lãnh đạo Cục Thủy sản và Kiểm ngư Việt Nam để thông báo về cơ chế cấp Giấy chứng nhận thủy sản, sản phẩm thủy sản xuất khẩu vào thị trường Hoa Kỳ (COA).
Theo đó, Việt Nam chỉ cấp COA đối với nguyên liệu khai thác trong nước. Đối với nguyên liệu nhập khẩu, sẽ do quốc gia khai thác cấp COA.
Với nguyên liệu nhập khẩu từ quốc gia trong nhóm (list) 1 (các nước được công nhận tương đương hoàn toàn) thì: (1) nếu nước xuất xứ (Country of Origin) vẫn giữ nguyên là quốc gia List 1 thì không cần COA, (2) Nếu nước xuất xứ thay đổi thành Việt Nam do chế biến, và sản phẩm đó tương tự với sản phẩm thuộc một nghề cá của Việt Nam không được công nhận tương đương, thì COA do quốc gia khai thác ký là bắt buộc.
Nếu Việt Nam chế biến sản phẩm nhập khẩu từ quốc gia thuộc List 2, từ một nghề cá đã được công nhận tương đương, và sản phẩm đó không giống hoặc không tương tự với nghề cá của Việt Nam không được công nhận tương đương, thì không cần COA để nhập khẩu sản phẩm này vào Mỹ.
Nếu Việt Nam chế biến sản phẩm nhập khẩu từ quốc gia thuộc List 2, từ một nghề cá đã được công nhận tương đương, nhưng sản phẩm đó giống hoặc tương tự với nghề cá của Việt Nam không được công nhận tương đương, thì bắt buộc phải có COA để được nhập khẩu vào Mỹ.
VASEP và các doanh nghiệp cho rằng, nếu quy định này của NOAA giữ nguyên thì gần như không còn cơ hội hoặc rất khó khăn để tiếp tục xuất khẩu các mặt hàng hải sản khai thác có nguồn gốc nhập khẩu vào Mỹ. Trong khi Việt Nam có lợi thế tuyệt đối về năng lực chế biến so với các quốc gia khác, và nguồn nguyên liệu hải sản nhập khẩu để sản xuất, xuất khẩu đang duy trì năng lực cung ứng của Việt Nam, tạo công ăn việc làm và kim ngạch 300 - 320 triệu USD/năm sang Mỹ (chiếm 60-65% kim ngạch xuất khẩu hải sản khai thác sang Mỹ).
VASEP cho biết, nhận định tác động như trên vì rõ ràng yêu cầu giấy COA đối với các quốc gia ở List 1 là không khả thi do các quốc gia này đã được công nhận tương đương hoàn toàn nên không xây dựng cơ chế cấp COA cho bất kỳ dòng hàng nào. Các quốc gia ở List 2 cũng có thể sẽ chỉ cấp COA cho dòng hàng xuất khẩu sang Mỹ chứ không phải cho tất cả các quốc gia.
Bên cạnh đó, với các nguyên liệu đang hiện có và được bảo quản tại kho của các doanh nghiệp (được doanh nghiệp mua trước khi Đạo luật MMPA được áp dụng), doanh nghiệp không thể có được giấy COA - cũng đang là mối lo ngại lớn của cộng đồng doanh nghiệp mà chưa thấy có các hướng dẫn nào của phía NOAA.
Do đó, VASEP đề nghị Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Cục Thủy sản và Kiểm ngư đặc biệt quan tâm và có công thư gửi NOAA đề nghị làm rõ hoặc kiến nghị giải quyết cho thực tế này để tháo gỡ cho năng lực sản xuất, xuất khẩu và cung ứng hợp pháp này của Việt Nam. Trong khả năng có thể, Bộ Nông nghiệp và Môi trường có thể phối hợp với Bộ Ngoại giao và Bộ Công thương để thúc đẩy NOAA giải quyết vấn đề này.
Song song đó, VASEP cũng kiến nghị Bộ Nông nghiệp và Môi trường có công thư gửi các quốc gia có xuất khẩu hải sản sang Việt Nam để có cơ chế hợp tác về cấp giấy COA cho nguyên liệu xuất khẩu sang Việt Nam để sản xuất xuất khẩu đi Mỹ.
Theo VASEP, trong 10 tháng năm 2025 xuất khẩu thủy sản của Việt Nam sang Mỹ vẫn tăng so với cùng kỳ, đạt khoảng 1,6 tỷ USD. Song xu hướng giảm đã bắt đầu rõ rệt từ quý III do thuế đối ứng 20% áp dụng từ tháng 8. Các nhóm hàng tôm và cá tra vốn chiếm tỷ trọng lớn đều giảm trong tháng 9 và tháng 10 vì nhiều doanh nghiệp chủ động điều chỉnh lượng hàng để tránh rủi ro thua lỗ.
Bên cạnh đó, các thách thức khác như thuế chống bán phá giá tôm và quy định bảo vệ các loài động vật có vú biển và môi trường sống (MMPA) dự kiến ảnh hưởng trực tiếp đến hải sản khai thác từ đầu năm 2026 khiến thị trường Mỹ trở thành “điểm nóng rủi ro” của ngành.
