Năm 2025 đánh dấu bước trưởng thành của thị trường tiền điện tử và hội nhập sâu vào hệ thống tài chính toàn cầu.
Những dữ liệu kinh tế then chốt cho thấy tiền điện tử không còn vận hành ở “vùng rìa” của nền kinh tế số, mà đang trở thành một cấu phần có ảnh hưởng thực chất đến dòng vốn, cấu trúc thị trường và cả các cân bằng vĩ mô quốc tế.
Hơn cả lưu trữ giá trị
Báo cáo tổng quan về thị trường tiền điện tử năm 2025 của nhóm chuyên gia gồm: Daren Matsuoka, Robert Hackett, Jeremy Zhang, Stephanie Zinn và Eddy Lazzarin trên A16zcrypto cho biết quy mô thị trường đã đạt đến ngưỡng khó có thể xem nhẹ. Tổng vốn hóa toàn thị trường tiền điện tử lần đầu tiên vượt mốc 4.000 tỷ USD vào ngày 18/7/2025, phản ánh không chỉ sự tăng giá của tài sản mà còn là sự mở rộng của toàn bộ hệ sinh thái. Số lượng người sở hữu tiền điện tử trên toàn cầu ước đạt 716 triệu người, tăng 16% so với năm trước, trong khi số người dùng ví di động tăng thêm 20% và chạm mức cao nhất lịch sử.
Đáng chú ý hơn, có khoảng 40-70 triệu người dùng đang giao dịch thường xuyên trực tiếp trên chuỗi (on-chain). Khoảng cách lớn giữa nhóm nắm giữ thụ động và nhóm người dùng hoạt động không phải là dấu hiệu của sự trì trệ, mà trái lại cho thấy dư địa tăng trưởng rất lớn, nơi hàng trăm triệu người sở hữu có thể dần chuyển hóa thành những tác nhân kinh tế tích cực trong nền kinh tế on-chain.
Sự lan tỏa của tiền điện tử cũng không diễn ra đồng đều mà phản ánh rõ bối cảnh kinh tế - xã hội của từng khu vực. Tại các thị trường mới nổi như Argentina, Colombia, Ấn Độ hay Nigeria, tăng trưởng ví di động diễn ra mạnh mẽ và gắn liền với các nhu cầu thực tiễn như bảo toàn giá trị tài sản, chuyển tiền xuyên biên giới và thanh toán hàng ngày. Argentina là ví dụ điển hình khi mức độ sử dụng ví di động tăng gấp 16 lần chỉ trong vòng ba năm, song hành với khủng hoảng tiền tệ kéo dài.
Ngược lại, ở các nền kinh tế phát triển như Úc hay Hàn Quốc, dữ liệu lưu lượng truy cập web liên quan đến token cho thấy hoạt động vẫn thiên về giao dịch và đầu cơ, phản ánh mức độ ổn định của hệ thống tài chính truyền thống tại các quốc gia này.
Điều quan trọng hơn cả là sự thay đổi trong cấu trúc tạo ra giá trị của toàn thị trường. Phân tích giá trị kinh tế thực, tức số tiền người dùng thực sự chi trả để sử dụng blockchain, cho thấy Hyperliquid và Solana hiện chiếm tới 53% tổng hoạt động kinh tế tạo doanh thu, đánh dấu sự dịch chuyển đáng kể khỏi thế thống trị lịch sử của Bitcoin và Ethereum. Điều này cho thấy giá trị đang được tạo ra ngày càng nhiều trên các nền tảng có hiệu suất cao và chi phí thấp, mở đường cho các mô hình ứng dụng mới vượt ra ngoài vai trò lưu trữ giá trị.
Động lực từ Stablecoin
Chính sự thay đổi nội tại đó đã thu hút sự quan tâm ngày càng lớn của các tổ chức tài chính truyền thống. Năm 2025 được xem là năm bản lề của sự chấp nhận ở cấp độ tổ chức, khi tiền điện tử không còn được nhìn nhận như một tài sản thay thế mang tính thử nghiệm, mà đã bước vào danh mục đầu tư chính thống.
Hàng loạt định chế lớn như Visa, BlackRock, Fidelity, JPMorgan Chase, Citigroup, Mastercard và Morgan Stanley đã triển khai hoặc mở rộng các sản phẩm liên quan đến tiền điện tử. Ở mảng công nghệ tài chính, những cái tên như PayPal, Stripe, Robinhood, Shopify và Circle đang đóng vai trò cầu nối quan trọng giữa tài chính truyền thống và tài sản số.
Động lực then chốt cho sự hội nhập này đến từ stablecoin, loại tài sản kỹ thuật số được thiết kế để tuân thủ quy định và vận hành như “đường ray thanh toán” cho nền kinh tế số. Thương vụ Stripe mua lại nền tảng hạ tầng stablecoin Bridge, cùng với kế hoạch IPO trị giá hàng tỷ USD của Circle, phản ánh rõ tầm nhìn dài hạn của các tập đoàn đối với hạ tầng thanh toán dựa trên blockchain.
Song song đó, các sản phẩm giao dịch trao đổi (ETP) đã trở thành kênh hút vốn tổ chức hiệu quả, với tổng tài sản quản lý vượt 175 tỷ USD, tăng 169% chỉ sau một năm. Thành công của iShares Bitcoin Trust cho thấy nhu cầu mạnh mẽ của nhà đầu tư tổ chức đối với việc tiếp cận Bitcoin trong khuôn khổ pháp lý quen thuộc. Các doanh nghiệp niêm yết đóng vai trò như “kho bạc tài sản kỹ thuật số” hiện cùng với ETP nắm giữ khoảng 10% tổng cung Bitcoin và Ethereum, qua đó khẳng định niềm tin dài hạn của khối doanh nghiệp vào tài sản số.
Trong toàn bộ bức tranh đó, stablecoin nổi lên như yếu tố có tác động sâu rộng nhất. Từ công cụ phục vụ giao dịch đầu cơ, stablecoin đã trở thành xương sống của nền kinh tế trên chuỗi, đồng thời là phương thức chuyển giao giá trị bằng USD nhanh, rẻ và toàn cầu nhất hiện nay.
Nhóm nghiên cứu chỉ ra tổng khối lượng giao dịch stablecoin hàng năm đạt 46.000 tỷ USD, tăng 106% và gần gấp ba lần tổng khối lượng của Visa. Khối lượng giao dịch đã điều chỉnh đạt 9.000 tỷ USD, cao gấp năm lần PayPal và tương đương hơn một nửa Visa, trong khi riêng tháng 9/2025 đã ghi nhận gần 1.250 tỷ USD giao dịch.
Hơn 1% tổng cung USD toàn cầu hiện tồn tại dưới dạng stablecoin trên blockchain và các tổ chức phát hành stablecoin đang nắm giữ hơn 150 tỷ USD trái phiếu kho bạc, trở thành chủ nợ lớn thứ 17 của Hoa Kỳ. Trong bối cảnh nhiều ngân hàng trung ương nước ngoài giảm tỷ trọng nắm giữ trái phiếu Mỹ, stablecoin đang gián tiếp củng cố vị thế của đồng USD trong hệ thống tài chính toàn cầu.
Nền kinh tế trên chuỗi, nhờ đó, đã đa dạng hóa mạnh mẽ. Đáng chú ý, tài chính phi tập trung (DeFi) tiếp tục giữ vai trò trụ cột khi gần 20% khối lượng giao dịch giao ngay diễn ra trên các sàn phi tập trung. Thị trường tài sản thế giới thực được mã hóa đạt quy mô 30 tỷ USD, tăng gần bốn lần chỉ trong hai năm, trở thành cầu nối hữu hình giữa tài chính truyền thống và blockchain. Đặc biệt, NFT dần dịch chuyển từ đầu cơ sang sưu tập thực chất nhờ chi phí giao dịch thấp hơn.
Tất cả những diễn biến này được hỗ trợ bởi bước nhảy vọt về hạ tầng blockchain. Chỉ trong vòng 5 năm, thông lượng giao dịch tổng hợp của các mạng lớn đã tăng hơn 100 lần, từ dưới 25 giao dịch mỗi giây lên 3.400 giao dịch mỗi giây, tiệm cận khả năng xử lý của sàn giao dịch chứng khoán Nasdaq (Mỹ). Solana ghi nhận 3 tỷ USD doanh thu ứng dụng trong năm qua, trong khi Ethereum mở rộng thông qua các giải pháp Lớp 2 (xử lý các giao dịch ngoài chuỗi chính), do đó tăng tốc độ và, đưa chi phí giao dịch trung bình giảm xuống đáng kể.
Hội tụ với trí tuệ nhân tạo
Các công nghệ hỗ trợ như cầu nối chuỗi chéo, quyền riêng tư và chuẩn bị cho kỷ nguyên hậu lượng tử đang được đẩy nhanh, phản ánh tầm nhìn dài hạn của ngành trước các rủi ro công nghệ tương lai.
Trên nền tảng đó, môi trường pháp lý thuận lợi hơn và sự hội tụ với trí tuệ nhân tạo đang định hình chặng đường tiếp theo. Tại Hoa Kỳ, các đạo luật GENIUS và CLARITY cùng sự thay đổi trong lập trường quản lý đã tạo không gian cho các mô hình token có doanh thu thực phát triển.
Đồng thời, blockchain được xem là đối trọng cần thiết trước xu hướng tập trung hóa trong AI, nơi OpenAI, Anthropic và NVIDIA đang nắm giữ phần lớn quyền lực thị trường. Các tiêu chuẩn thanh toán on-chain cho tác nhân AI, cùng với các hệ thống nhận dạng phi tập trung mở ra một không gian kinh tế mới, mà theo ước tính của công ty Nghiên cứu và Tư vấn về công nghệ thông tin - Gartner, có thể đạt quy mô 30.000 tỷ USD vào năm 2030.
Nhạy cảm với rủi ro vĩ mô
Xét về tổng quan, thị trường tiền điện tử năm 2025 đã có những bước tiến vượt bậc đánh dấu sự trưởng thành trong hệ thống tài chính toàn cầu. Tuy nhiên, theo nghiên cứu của CoinDesk Research, câu chuyện về Bitcoin như một "vàng kỹ thuật số" đã bị thử thách trong năm nay, khi tài sản này đã hoạt động kém hơn vàng trước những bất ổn kinh tế vĩ mô hiện hữu.
Thay vì hoạt động như một công cụ phòng hộ thuần túy, Bitcoin đã thể hiện mình là loại tài sản rủi ro có hệ số dao động cao. Trong cuộc khủng hoảng thuế quan, mối tương quan của nó với chỉ số chứng khoán S&P 500 (Mỹ) đã vượt quá 0.80 điểm, trong khi mối tương quan với vàng giảm xuống khoảng 0.75 điểm. Điều này cho thấy các nhà đầu tư coi Bitcoin là một tài sản nhạy cảm với rủi ro hơn là một nơi trú ẩn an toàn.
Thêm vào đó, sự kiện halving (chia nửa phần thưởng khối) gần đây cũng làm giảm phần thưởng khối của BTC, đặt ra một thách thức kinh tế đáng kể cho các thợ đào. Với phí giao dịch chỉ chiếm 1% doanh thu, các thợ đào ngày càng phụ thuộc vào việc tăng giá BTC để duy trì lợi nhuận. Sau khi đạt mức cao kỷ lục 126.200 USD/BTC hồi đầu tháng 10/2025, tài sản này đã điều chỉnh về quanh mức 87.000-90.000 USD/BTC, ghi nhận mức giảm 3,25% từ đầu năm đến nay.
Song hành với BTC, hệ sinh thái Ethereum (ETH) cũng cho thấy một sự phân kỳ rõ rệt: hiệu suất giá yếu kém trái ngược với các chỉ số cơ bản trên chuỗi mạnh mẽ. Mặc dù giá ETH giảm 10% từ đầu năm đến nay, nhưng nhiều chỉ số cơ bản của Ethereum lại tăng trưởng mạnh mẽ. Giá ETH hiện giao dịch quanh mức 2.900 USD/ETH tính đến chiều ngày 25/12.
Chuyên gia tại Coindesk phân tích giá của ETH có mối tương quan chặt chẽ với dòng vốn từ các tổ chức, đặc biệt là sự gia tăng của các công ty “kho bạc tài sản kỹ thuật số” (DATs) chuyên dụng cho ETH. Các tổ chức này hiện nắm giữ khoảng 3,5% tổng cung ETH lưu hành và sự tăng giá của ETH trong quý 3/2025 trùng khớp với việc các DAT này bắt đầu hoạt động. Tương tự, sự sụt giảm giá sau đó cũng trùng với thời điểm dòng vốn này chậm lại, cho thấy các tổ chức đã trở thành một động lực quan trọng cho giá ETH.
Tổng hợp lại, năm 2025 cho thấy tiền điện tử đã bắt đầu trở thành một cấu phần trưởng thành của hệ thống tài chính toàn cầu. Với quy mô thị trường hàng nghìn tỷ USD, sự chấp nhận rộng rãi của các tổ chức, vai trò ngày càng lớn của stablecoin và nền tảng hạ tầng đủ sức phục vụ các ứng dụng thực tiễn. Tiền điện tử không còn là câu chuyện của tương lai xa, mà đã trở thành một lực lượng hiện hữu, đang tái định hình cách dòng vốn, công nghệ và quyền lực tài chính vận hành trên phạm vi toàn cầu.
