Gửi bình luận
Việc bịt kín các lỗ hổng và tăng cường giám sát tiền điện tử là điều kiện tiên quyết để thị trường này phát triển bền vững.
Một trong những nhân vật nổi bật nhất trong ngành công nghiệp tiền điện tử Triệu Trường Bằng, cựu Giám đốc điều hành của Binance, đã tuyên bố rằng tiền điện tử an toàn hơn tiền pháp định.
Ông đưa ra một so sánh đầy thuyết phục: chỉ 0,15% khối lượng giao dịch tiền điện tử có liên quan đến các hoạt động phi pháp, thấp hơn 30 lần so với tỷ lệ 5% trong lĩnh vực ngân hàng truyền thống
Dựa trên lập luận của mình, ông Triệu cho rằng các cơ quan thực thi pháp luật trên toàn cầu nên khuyến khích việc sử dụng tiền điện tử nhiều hơn, với lý do minh bạch hơn và dễ truy vết hơn.
Ông Triệu không phải là người duy nhất có quan điểm này. Nhiều người khác trong ngành tiền điện tử cũng lặp lại các luận điểm tương tự, thậm chí cho rằng chính phủ đang hành động quá mức hoặc sai hướng khi trấn áp các tội phạm liên quan đến tiền điện tử.
Câu hỏi liệu giao dịch tiền điện tử có thực sự an toàn hơn so với các giao dịch truyền thống hay không là một vấn đề có ý nghĩa sâu sắc, đặc biệt là đối với khu vực Đông Nam Á, nơi được coi là “điểm nóng” của cơn sốt tiền điện tử, với ba trong số mười quốc gia có tỷ lệ chấp nhận tiền điện tử cao nhất thế giới.
Các nhà hoạch định chính sách trong khu vực hiện phải đối mặt với hai mục tiêu tưởng chừng đối lập: một mặt là tận dụng cơ hội mà nền kinh tế số mang lại, mặt khác là bảo vệ người dân khỏi những rủi ro do tài sản tiền điện tử gây ra.
Một số chuyên gia cho rằng, Việt Nam và các quốc gia Đông Nam Á khác nên nới lỏng quy định, bởi mức độ chấp nhận tiền điện tử càng cao thì sự an toàn càng lớn.
Tuy nhiên, theo David Lam, Nghiên cứu viên thỉnh giảng tại Chương trình Nghiên cứu Kinh tế Khu vực, Viện ISEAS – Yusof Ishak, khi xem xét kỹ hơn, các số liệu được dùng để so sánh giữa hoạt động phi pháp trong lĩnh vực tiền điện tử và tài chính truyền thống lại thiếu cơ sở vững chắc.
Tỷ lệ 0,15% mà ông Triệu đưa ra cho mức độ lạm dụng tiền điện tử được tính trên tổng dòng chảy tiền điện tử, trong khi con số 2–5% đối với tiền pháp định lại được tính trên quy mô của toàn bộ nền kinh tế toàn cầu, chứ không phải tổng giá trị thanh toán toàn cầu.
Đây không phải là một chi tiết nhỏ. Theo McKinsey, GDP toàn cầu hiện ở mức hơn 100 nghìn tỷ USD, trong khi tổng giá trị thanh toán toàn cầu năm 2023 đạt tới 1,8 triệu tỷ USD.
Ông Lam chỉ ra, nếu tính lại tỷ lệ hoạt động phi pháp của tiền pháp định dựa trên con số thanh toán này, thì tỷ lệ thực tế chỉ còn khoảng 0,04–0,11%, thấp hơn 18 đến 125 lần so với con số 2–5% mà ông Triệu nêu ra, và thậm chí thấp hơn mức 0,15% của tiền điện tử được báo cáo năm 2021.
Khi thực hiện một phép so sánh tương đồng, sử dụng dữ liệu mới nhất, có thể thấy tiền điện tử có khả năng liên quan đến hoạt động phi pháp cao gấp 5 lần.
Theo Báo cáo Tội phạm Tài chính Toàn cầu 2024 của Nasdaq, năm 2023 có 3,1 nghìn tỷ USD rửa tiền chảy qua hệ thống ngân hàng truyền thống.
Nếu chia con số này cho tổng thanh toán toàn cầu của McKinsey, tỷ lệ hoạt động phi pháp của giao dịch tiền pháp định là 0,17%.
Trong năm 2023, TRM Labs ước tính tỷ lệ hoạt động phi pháp trong lĩnh vực tiền điện tử là 0,86%, còn Chainalysis đưa ra con số 0,61%, cao hơn nhiều lần so với tiền pháp định, chứ không thấp hơn.
Cả hai công ty phân tích blockchain uy tín này đều cảnh báo rằng các con số trên vẫn còn mang tính bảo thủ, có thể đánh giá thấp quy mô thực tế của vấn đề.
Dù vẫn còn những giới hạn nhất định như báo cáo của Nasdaq chỉ bao quát trong một năm và thiếu dữ liệu lịch sử toàn diện nhưng xu hướng chung là không có bằng chứng nào ủng hộ tuyên bố rằng tiền điện tử “an toàn hơn gấp 30 lần”.
Ngược lại, các dữ liệu cho thấy tiền điện tử có khả năng được sử dụng cho mục đích phi pháp cao hơn đáng kể. Điều này hoàn toàn hợp lý nếu xét về bản chất hoạt động.
Trong hệ thống tài chính truyền thống, các tài khoản ngân hàng phải trải qua quy trình xác minh danh tính (KYC) nghiêm ngặt.
Ngược lại, trên blockchain, người dùng có thể chuyển khoản không giới hạn giữa vô số ví mà không cần xác minh danh tính, trừ khi họ rút tiền thông qua các sàn giao dịch được quản lý.
Mặc dù các công cụ phân tích blockchain có thể giúp truy vết dòng tiền, nhưng sự phát triển của các nền tảng không yêu cầu KYC lại khiến việc ẩn danh nguồn gốc và điểm đến của tiền trở nên dễ dàng hơn.
Chính vì vậy, tiền điện tử hiện đã trở thành phương tiện thanh toán ưa thích cho các tội phạm mạng ở Đông Á và Đông Nam Á, với thiệt hại ước tính từ 18 đến 37 tỷ USD trong năm 2023, theo Văn phòng Liên Hợp Quốc về Ma túy và Tội phạm (UNODC).
Khi tiền điện tử ngày càng tiến gần hơn tới việc được chấp nhận rộng rãi, ông Lam nhấn mạnh việc duy trì các quy định thận trọng, thậm chí nghiêm ngặt là hoàn toàn cần thiết, bởi nó vẫn thường xuyên bị lợi dụng cho các hoạt động phi pháp.
Singapore là một ví dụ thuyết phục. Quốc gia này từng được xem là thân thiện với công nghệ tài chính (fintech), nhưng vào tháng 6 vừa qua, họ đã quyết liệt cấm các sàn giao dịch tiền điện tử nước ngoài chưa đăng ký, nhằm ngăn chặn rửa tiền.
Hành động của Singapore cho thấy rằng việc thúc đẩy phát triển tài sản số không nhất thiết phải đánh đổi bằng việc nới lỏng quản lý. Trái lại, việc bịt kín các lỗ hổng và tăng cường giám sát là điều kiện tiên quyết để ngành công nghiệp này phát triển một bền vững.
