Northvolt phá sản, bài học nào về chuỗi cung ứng pin xe điện?

Northolt, một công ty sản xuất pin xe điện của Thủy Điển, từng được ví như trụ cột giúp châu Âu tự cung tự cấp pin xe điện.

Vì đâu nên nỗi?

Ngày 12/3 vừa qua, nhà sản xuất pin xe điện hàng đầu châu Âu Northvolt đã nộp đơn phá sản, giáng một đòn mạnh vào kế hoạch tự chủ nguồn cung một trong những bộ phận được xem là “trái tim của ngành công nghiệp giao thông xanh”, đó là pin lithium hiệu suất cao.

Northvolt gặp thách thức chồng chất, với những tác động vĩ mô: chi phí vốn tăng, bất ổn địa chính trị gia tăng, gián đoạn chuỗi cung ứng và sự thay đổi trong nhu cầu thị trường. Bên cạnh đó là những vấn đề nội bộ không thể giải quyết được do sự tham gia vào một ngành công nghiệp cực kỳ phức tạp, theo thông cáo của Northvolt.

Đầu tiên, Northvolt bị chính phủ Thụy Điển chấm dứt tài trợ từ năm ngoái, cộng hưởng với nhu cầu ảm đạm đối với xe điện đã khiến các nhà đầu tư chiến lược thoái vốn. Trước khi tuyên bố phá sản, Northvolt bị thiếu hụt khoảng 13,8 tỷ euro, tương đương 15 tỷ đô la Mỹ.

Northvolt cũng như nhiều công ty cùng ngành tại châu Âu đang bị cạnh tranh kịch liệt bởi CALT và BYD của Trung Quốc, khiến Northvolt bị “lép vế” trên sân nhà. Julia Poliscanova, Giám đốc cấp cao tại Vehicles & Emobility cho rằng: “không có viện trợ sản xuất, thuế nhập khẩu pin xe điện thấp khiến các công ty pin xe điện châu Âu ngày càng gặp nhiều khó khăn trong việc cạnh tranh với các đối thủ ngoại”.

Theo các nhân viên hiện tại và trước đây của Northvolt, chi tiêu quá mức, tiêu chuẩn an toàn kém và sự phụ thuộc quá mức vào công nghệ Trung Quốc đã cản trở đáng kể khả năng mở rộng quy mô hiệu quả của Northvolt.

Điều này phản ánh những thách thức mang tính hệ thống rộng hơn tại “lục địa già’, và những rào cản về quy định, hoạch định chính sách thiếu thống nhất trên khắp châu Âu, không giống như các chính sách công nghiệp rất bài bản của Trung Quốc.

Bài học từ Northvolt

So sánh sự phát triển công nghiệp xanh giữa châu Âu và Trung Quốc cho thấy sự tương phản. Vấn đề bao quát nhất ở đây là chính sách công nghiệp thống nhất, dài hạn cho công nghệ xanh, trong đó trọng tâm hiện nay là lĩnh vực pin xe điện.

Trung Quốc có những chương trình hỗ trợ tài chính từ rất sớm cho các nhà khởi nghiệp trẻ, đến mức trong thời kỳ hoàng kim, hàng nghìn doanh nghiệp cùng ra đời hàng tháng, không chỉ là pin xe điện, mà tất cả những gì liên quan đến ngành này đều được “nuôi dưỡng”. Sự phá sản của Northvolt nêu bật những rủi ro của các chính sách rời rạc và sự không quyết đoán, có thể làm suy yếu niềm tin của nhà đầu tư.

Mặc dù là xu hướng tất yếu, nhưng nhu cầu xe điện hiện nay chưa ổn định, dễ bị tác động bởi yếu tố địa chính trị. Đơn cử, Tổng thống Mỹ Donald Trump quay lại ủng hộ “Big Oil” và không coi biến đổi khí hậu, phát thải khí nhà kính là những nguy cơ hàng đầu. Điều này có thể sẽ ảnh hưởng phần nào tới ngành năng lượng xanh.

Để vượt qua thách thức này, các quốc gia cần chuỗi cung ứng đa dạng và cơ sở sản xuất trong nước vững mạnh. Ví dụ, Vinfast sản xuất pin để lắp vào xe điện của mình, với hệ sản phẩm đa dạng. Đồng thời ngoài việc đẩy mạnh bán hàng ra thị trường, Vingroup đã tạo ra kênh để tiêu thụ xe điện Vinfast, đó là Công ty Cổ phần Di chuyển Xanh và Thông minh - Xanh SM.

Điều này có ý nghĩa gì? Khi đang trong quá trình mở rộng thị trường, thì Vinfast vẫn có thể sản xuất pin xe điện đúng với kế hoạch của đơn vị sản xuất xe, tức là họ nắm được dung lượng thị trường, qua đó tránh rủi ro như Northvolt.

Một bài học tiềm năng rút ra từ thất bại của Northvolt là nhu cầu tích hợp thị trường pin xe điện tái sử dụng vào các chiến lược kinh doanh. Bằng cách tập trung vào việc tái chế pin xe điện, các nhà sản xuất pin xe điện có thể giảm tình trạng kém hiệu quả và củng cố chuỗi cung ứng của mình.

Vinfast đã đi đúng lộ trình này, là doanh nghiệp sản xuất pin xe điện, đồng thời cũng hợp tác với Li-Cycle để tái chế pin lithium. Vinfast cung cấp những giải pháp tái chế pin trên quy mô toàn cầu trong hệ sinh thái sản phẩm của mình.

Theo nhiều chuyên gia, các cách tiếp cận sáng tạo đối với việc tái sử dụng pin có thể đã cải thiện đáng kể cả hiệu quả hoạt động và khả năng tồn tại trên thị trường. Điều này không chỉ giải quyết các mối quan ngại về tính bền vững mà còn tăng cường khả năng cạnh tranh trên thị trường ngày càng bị định hình bởi sự thống trị của xe điện Trung Quốc.