Gửi bình luận
Giá vàng trong nước chênh lệch quá lớn so với thế giới là hệ quả của sự độc quyền kéo dài. Việc xóa bỏ thế độc quyền là bước đi không thể trì hoãn để cứu thị trường…
12 năm sau Nghị định 24/2012, thị trường vàng Việt Nam vẫn bị chi phối bởi cơ chế độc quyền sản xuất vàng miếng. Trong khi giá vàng thế giới lên xuống theo cung cầu, thì ở trong nước, mỗi đợt biến động giá lại để lộ khoảng cách ngày càng bất hợp lý. Đây không còn là vấn đề kỹ thuật, sự chênh lệch giá lên đến hàng chục triệu đồng/lượng đã cho thấy một lỗ hổng thể chế rõ rệt.
Trước thực trạng đó, chỉ đạo mới đây của Tổng Bí thư về việc xóa bỏ độc quyền vàng miếng là bước ngoặt quan trọng. Đây không chỉ là quyết sách kinh tế, mà còn là cú hích thể chế cần thiết cho một thị trường minh bạch.
Thực tế suốt nhiều năm qua, giá vàng miếng trong nước luôn cao hơn vàng thế giới từ 10 đến 20 triệu đồng/lượng. Người dân phải mua vàng với mức giá “một mình một chợ” mà không có quyền chọn lựa khác, trong khi cơ quan điều hành cũng mất dần khả năng kiểm soát cung – cầu thực chất.
Vấn đề không nằm ở cung cầu tự nhiên, mà ở cơ chế độc quyền, nơi chỉ một doanh nghiệp được phép sản xuất vàng miếng, còn nhập khẩu vàng nguyên liệu thì siết chặt. Hệ quả là thị trường bị bóp nghẹt, tạo vùng trũng cho buôn lậu và thao túng giá.
Không ít ý kiến cho rằng những đợt đấu thầu vàng miếng gần đây cũng chỉ là can thiệp kỹ thuật tạm thời, không thể thay đổi bản chất méo mó của thị trường khi gốc rễ vẫn nằm ở sự độc quyền.
Tại nghị trường, các đại biểu Quốc hội cũng đồng loạt lên tiếng về vấn đề này. Đại biểu Trần Anh Tuấn (TP.HCM) nhận định, độc quyền khiến giá không phản ánh thị trường và tạo ra đặc quyền cho một nhóm lợi ích. Cần sớm cho phép nhiều doanh nghiệp đủ điều kiện được sản xuất, nhập khẩu và phân phối vàng miếng.
Trong khi đó, đại biểu Trịnh Xuân An (Đồng Nai) gọi Nghị định 24 là “lỗi thời” và đề xuất mở rộng sân chơi cho các doanh nghiệp có năng lực, dưới sự quản lý của Nhà nước, nhằm tránh méo mó và thao túng thị trường.
Còn đại biểu Hoàng Văn Cường (Hà Nội) chỉ rõ, Việt Nam không còn nguy cơ “vàng hóa” nên không cần giữ độc quyền. Thay vào đó, cần phá thế độc quyền và cho phép cạnh tranh có kiểm soát để thu hẹp khoảng cách giá, giảm động cơ buôn lậu.
Có thể thấy, chỉ đạo từ Tổng Bí thư Tô Lâm càng củng cố rõ quyết tâm thể chế hóa hướng đi này. Không buông lỏng, nhưng cũng không thể tiếp tục bóp nghẹt thị trường bằng cơ chế cũ kỹ.
Một hướng đi đang được nghiên cứu là thành lập Sở giao dịch vàng quốc gia. Khi vàng được giao dịch công khai, minh bạch, dưới sự giám sát của cơ quan chức năng, sẽ xóa bỏ vùng giá mù mờ và chấm dứt tình trạng “một mình một giá”.
Bên cạnh đó, việc xóa độc quyền vàng miếng được nhận định là một bước cải cách quan trọng, bởi không chỉ để điều tiết giá mà còn để trả lại đúng quy luật thị trường, hạn chế buôn lậu, chống đầu cơ và bảo vệ người tiêu dùng.
Đây là lúc thể chế phải theo kịp thực tiễn. Khi Nhà nước giữ vai trò kiến tạo, thay vì can thiệp trực tiếp, thị trường sẽ lành mạnh, minh bạch và cạnh tranh hơn. Và chỉ khi đó, niềm tin người dân mới được đặt đúng chỗ, không phải vào giá vàng SJC mà vào chính sách công bằng và hợp lý của Nhà nước.
