Quy hoạch điện VIII chưa phù hợp thực tiễn

LÊ HÀ - MINH CHÂU thực hiện• 07/06/2021 11:00

Hiệp hội Năng lượng Việt Nam nhận thấy quy hoạch điện VIII còn nhiều nội dung bất cập nên đã nghiên cứu, đề xuất với Thủ tướng Chính phủ và Bộ Công Thương một số điểm cần được xem xét kỹ lưỡng hơn.

Thủ tướng Chính phủ vừa có chỉ đạo rà soát kỹ nội dung Quy hoạch điện VIII, bảo đảm phù hợp với thực tiễn, đặt lợi ích quốc gia và dân tộc lên trên hết, đặc biệt chú ý đến chống tiêu cực trong xây dựng chính sách. Quy hoạch điện VIII dự kiến sẽ được Bộ Công Thương trình Chính phủ vào ngày 15/6.

Chia sẻ với DĐDN ông Nguyễn Văn Vy – Phó Chủ tịch Thường trực kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Năng lượng Việt Nam cho rằng, vấn đề quan trọng là Ban soạn thảo tiếp nhận những phản hồi, đóng góp một cách công tâm.

- Vậy làm sao để việc xây dựng chính sách, quy hoạch điện đảm bảo tính khách quan, minh bạch và đúng tầm, thưa ông?

Mặc dù, Bộ Công Thương đã công khai dự thảo Quy hoạch điện VIII trên trang web của Bộ, các hiệp hội và doanh nghiệp liên quan đều có thể tham gia ý kiến. Nhưng sự quan tâm của chúng tôi là việc tiếp nhận các đóng góp đó như thế nào? Những đóng góp từ phía hiệp hội và doanh nghiệp có được đưa vào báo cáo trình Chính phủ một cách đầy đủ hay không?

Một vấn đề quan trọng khác, Quy hoạch điện VIII là quy hoạch mở mang tính định hướng. Khác với những quy hoạch trước là quy hoạch cứng, Thủ tướng Chính phủ phê duyệt từng năm nguồn nào được đưa vào, trạm biến áp nào được đưa vào. Với Quy hoạch VIII, Thủ tướng Chính phủ chỉ phê duyệt các định hướng chính, danh mục chính. Sau đó, Bộ Công Thương sẽ xây dựng kế hoạch để thực hiện Quy hoạch, trong đó bản kế hoạch mới chỉ ra thời gian và các dự án triển khai một cách cụ thể. Do vậy, sự minh bạch không chỉ thể hiện trên Quy hoạch điện VIII mà còn thể hiện ở những bước triển khai tiếp theo.

Truyền tải và phân vùng kinh tế trong dự thảo Quy hoạch điện VIII. Nguồn: Bộ Công Thương

- Thưa ông, đâu là những điều Hiệp hội Năng lượng Việt Nam và các doanh nghiệp mong đợi được điều chỉnh nhất ở Quy hoạch điện VIII?

Trong đó, nội dung cần được điều chỉnh đầu tiên có liên quan đến nhiên liệu cho phát điện khi Quy hoạch điện VIII. Dự thảo Quy hoạch vẫn tập trung, ưu tiên khai thác điện khí, khí thiên nhiên hóa lỏng (LNG).

Trong khi, chuỗi dự án khí - điện Cá Voi Xanh gồm các dự án thành phần: Các Dự án Nhà máy điện sử dụng khí từ mỏ khí Cá Voi Xanh (Miền Trung I, II (Quảng Nam) và Dung Quất I, II và III (Quảng Ngãi) mà Dự thảo Quy hoạch điện VIII tập trung sẽ rất khó kịp tiến độ. Quy hoạch điện VIII chưa nêu ra những giải pháp tháo gỡ cho các dự án còn đang bế tắc.
Dự kiến tỷ trọng năng lượng tái tạo (VRE), gồm điện gió và điện mặt trời, năm 2020 là khoảng 5%. Dự thảo đề xuất tỷ trọng VRE năm 2025 là 10%, năm 2030 là 13%, năm 2035 là 20%, năm 2040 là 24% và năm 2045 là 29%. Với những tiềm năng điện mặt trời (ĐMT) và điện gió đem lại, rõ ràng các mục tiêu trên là rất khiêm tốn và không tương xứng.

Theo Hiệp hội, năng lượng điện gió và ĐMT cần được khuyến khích phát triển mạnh mẽ hơn nữa. Trong đó, năng lượng mặt trời được đánh giá là có chi phí thấp nhất và đảm bảo bền vững về môi trường.

- Một trong những vướng mắc của Quy hoạch điện VII là việc triển khai các dự án Năng lượng tái tạo chưa đồng đều giữa các vùng, giữa các địa phương. Theo ông, dự thảo Quy hoạch điện VIII đã đưa ra những giải pháp nào để khắc phục vấn đề này?

Với Quy hoạch điện VIII, mặc dù có nghiên cứu về vấn đề này, tuy nhiên theo tôi vẫn chưa thực sự hiệu quả. Hiện đang có sự thiếu cân đối giữa công suất nguồn đăng ký với phụ tải, giữa các vùng, tiểu vùng và các tỉnh. Các nguồn điện hiện đăng ký tập trung quá nhiều tại miền Trung, miền Nam. Dự kiến đến năm 2030, miền Bắc có xu hướng bị thiếu nguồn.

Chính sách giá FIT có một số hạn chế, như các dự án tập trung phát triển tại khu vực có tiềm năng bức xạ mặt trời tốt dẫn đến quá tải lưới điện tại một số khu vực, ảnh hưởng đến ổn định lưới điện, gia tăng cạnh tranh về đất đai.

Do đó, trong giai đoạn tới, Hiệp hội Năng lượng Việt Nam kiến nghị kéo dài cơ chế, điều chỉnh giá FIT cho điện gió, điện mặt trời theo từng khu vực, đặc biệt là các khu vực ít tiềm năng phát triển như khu vực miền Bắc, để cân đối truyền tải giữa các vùng, giữa các địa phương. Chúng tôi hy vọng, những chỉ đạo của Thủ tướng sẽ được thể hiện đầy đủ trong Quy hoạch.

- Xin cảm ơn ông!

Ông Đỗ Thắng Hải, Thứ trưởng Bộ Công Thương:
Tính mở và linh hoạt của Quy hoạch điện VIII là một trong những điểm mới trong cách thức tiếp cận xây dựng Đề án lần này. Yếu tố mở và linh hoạt vừa là yêu cầu của Thủ tướng Chính phủ khi giao nhiệm vụ xây dựng quy hoạch cho Bộ Công Thương vừa là sự tiếp thu những ý kiến đóng góp cũng như từ thực tiễn của quá trình xây dựng và triển khai các quy hoạch điện trước đó. Quy hoạch điện VIII chỉ đưa ra danh mục dự án quan trọng quốc gia, dự án ưu tiên đầu tư của ngành điện.
Ông Ngô Đức Lâm, chuyên gia năng lượng:
Dự thảo Quy hoạch điện VIII đã chú ý đến vấn đề môi trường, phát triển bền vững khi lần đầu tiên lượng hóa được các ô nhiễm thành tiền. Tuy nhiên, quy hoạch vẫn đang “luẩn quẩn” với tuy duy cũ về phát triển điện than. Việc tiếp tục xây dựng các nhà máy nhiệt điện than mới sẽ chủ yếu sử dụng than nhập khẩu. Tại sao không phát triển các dạng năng lượng khác thay thế than, trong khi tiềm năng điện gió và điện mặt trời của Việt Nam là rất lớn. Thậm chí, Việt Nam hoàn toàn có thể nghĩ đến xuất khẩu điện chứ không phải nhập khẩu điện từ Lào và Trung Quốc, như trong bản dự thảo hiện nay.