Có nên tăng thuế tiêu thụ đặc biệt với thuốc lá?

KHÔI NGUYÊN• 16/09/2022 00:06

Các chuyên gia cho rằng, việc tăng thuế tiêu thụ đặc biệt với thuốc lá là một giải pháp hữu hiệu để hạn chế tiêu dùng, giảm ảnh hưởng xấu đến sức khỏe người dân và thực hiện các cam kết quốc tế…

>>Hiến kế cải cách thuế tiêu thụ đặc biệt với thuốc lá

hihihi

Việc tăng thuế tiêu thụ đặc biệt với thuốc lá là một giải pháp hữu hiệu để hạn chế tiêu dùng, giảm ảnh hưởng xấu đến sức khỏe người dân và thực hiện các cam kết quốc tế. Ảnh minh họa

Theo đó, nhìn vào đóng góp vào ngân sách Nhà nước của thuế tiêu thụ đặc biệt có thể thấy sản phẩm thuốc lá chiếm tỷ trọng tương đối lớn, chiếm khoảng 18,56% giai đoạn 2012-2020. Thu thuế tiêu thụ đặc biệt với thuốc lá đã tăng từ 11.934 tỷ đồng năm 2012 lên 14.268 tỷ đồng năm 2020. Cùng với đó, năm 2020, các doanh nghiệp ngành thuốc lá nộp ngân sách hơn 18.500 tỷ đồng; con số này trong năm 2021 là hơn 20.000 tỷ đồng.

Theo các chuyên gia tư vấn thuế, trong 32 năm qua, nước ta đã ban hành và sửa đổi bổ sung thuế tiêu thụ đặc biệt một cách linh hoạt với mục tiêu định hướng sản xuất kinh doanh, hướng dẫn tiêu dùng, bảo đảm sức khỏe cộng đồng. Bên cạnh các biện pháp tuyên truyền sâu rộng về tác hại thuốc lá; kiểm soát và hạn chế thuốc lá nhập lậu; xử phạt hành vi hút thuốc lá nơi công cộng..., việc tăng thuế tiêu thụ đặc biệt nhằm hạn chế tiêu dùng thuốc lá là việc làm cần thiết.

Tuy nhiên, Việt Nam mới chỉ áp dụng phương thức đánh thuế tiêu thụ đặc biệt đối với thuốc lá theo tỷ lệ phần trăm trên giá bán. Phương thức này đang bộc lộ nhiều hạn chế do không theo kịp tốc độ lạm phát, khuyến khích sự gia tăng thuốc lá giá rẻ hiện đang sẵn có trên thị trường, từ đó, gia tăng khả năng tiếp cận và hút thuốc lá đối với thanh thiếu niên và tăng tỷ lệ hút thuốc lá thụ động ở trẻ em.

>>THỦ TƯỚNG VÀ DOANH NGHIỆP: Đề xuất sửa đổi Luật thuế tiêu thụ đặc biệt

Trong khi đó, nhiều quốc gia trên thế giới đang áp dụng phương thức đánh thuế tiêu thụ đặc biệt theo mức tuyệt đối (mức thuế cố định tính trên đơn vị hàng hóa) và phổ biến là phương thức đánh thuế hỗn hợp (kết hợp giữa thuế tính theo tỉ lệ phần trăm và thuế tuyệt đối).

Dù vậy, các chuyên gia lưu ý, thị trường Việt Nam có nhiều phân khúc giá khác nhau, việc tăng thuế đột ngột sẽ khiến gia tăng buôn lậu và tiêu dùng sản phẩm bất hợp pháp, dẫn đến thất thu thuế…

Bài học từ Malaysia, Hàn Quốc, Anh, Đức cho thấy khi tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đột biến, nạn thuốc lá lậu, thuốc lá bất hợp pháp tràn lan, lấn át thuốc lá truyền thống, khiến ngân sách Nhà nước thất thu và không đạt mục đích giảm lượng người hút thuốc, mà còn đẩy nhiều công ty thuốc lá lâm vào phá sản, người lao động thất nghiệp.

Chính vì thế, nhiều chuyên gia kiến nghị cải cách cơ cấu thuế tiêu thụ đặc biệt theo phương pháp thuế hỗn hợp và dùng yếu tố thuế tuyệt đối để điều tiết thị trường tiêu thụ một cách hợp lý. Đồng thời, việc tăng thuế đối với mặt hàng thuốc lá nên có lộ trình dài hạn, minh bạch, mức tăng cao hơn tỉ lệ lạm phát.

Theo dự kiến, 2 năm đầu thực hiện phương pháp thuế hỗn hợp, bên cạnh thuế suất 75% có thể tăng thêm mức thuế tuyệt đối từ 1.000 đồng/bao. Tiếp đến sẽ nâng dần theo lộ trình 2 năm tiếp theo nâng từ 1.000 đồng/bao lên 1.500 đồng/bao. Từ năm thứ 5 sẽ điều chỉnh tăng 2.000 đồng/bao... Với phương án này, thuốc lá bình dân có giá bán thấp sẽ có tỷ trọng thuế tiêu thụ đặc biệt tăng cao, bắt buộc các doanh nghiệp phải không ngừng nâng cao chất lượng sản phẩm theo hướng bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng.

Rõ ràng, việc điều chỉnh tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với các mặt hàng thuốc lá, bia, rượu là một giải pháp hữu hiệu để hạn chế tiêu dùng, giảm ảnh hưởng xấu đến sức khỏe người dân và thực hiện các cam kết quốc tế.

Nhưng việc tăng thuế cần cân nhắc hài hòa giữa điều tiết nguồn thu ngân sách Nhà nước và phát triển sản xuất, kinh doanh, đảm bảo giúp cho các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh hợp pháp có thể điều chỉnh, tiếp tục duy trì và phát triển sản xuất, vừa đóng góp nguồn thu cho ngân sách Nhà nước, vừa hạn chế thuốc lá lậu, đồng thời góp phần bảo vệ sức khỏe cộng đồng.